Katalog

A N N E L E R B B A L A R Y A Z A R L A R "Annemin resminden mahrumum. Onun blr resmi hayatımın en büyük yadigârı olurdu. Annemin simasım şimdi iyi hatırlayamıyorum. İslam tesettürünün en şedid bir muhitinde doğduğu, yaşadığı ve öldüğü için bir resmini bırakmadan kayboldu.' Yahya Kemal / Halıralanm, s. 3 "Zavallı annem..." NECATÎ GÜNGÖR Aralık 1884'te Üsküp'ıe, tshâkıyye Mahallcsi'nde. büyük validcsi Adile Hanım'm konağında. bu evin cepheye doğru, sağ tarafındaki arka odada, sabaha karjı düııyaya gö/lerini açan Yahya Kemal; anılarında, aımesi Makiye Hunım'ı, yukarıya akıardıgımız lümcelcrte anlaımaya ba>lar. 1883"ie Üsküp'ıe cvlcncn Nakiye Hanım, bu cvliliftin ilk çocuğu olarak Yahya Kemal'i dünyaya geıirir. Nakiyc Harum, annesi vertıeki kız kardeşlerinden ayrı bir kijiliğe sahiptir. En öncmli özelliftiyse, 35ın derci'edc duygıısal olmasıdır. "Beş vnkit nunııuını Lılnrdı. Vakar ve baysiyci halısinde. müfril bir dcrt'iı hussııMı. Rrıuidelikkrini onulmaz ytırulur gibi suklımlı." Üuygulu, diııdar, tcmizlik koııusunda aşın ölçüde liıü olaıı Nukiyc Hanım, kocasıyla, on iki yıl kadar mııılu bir yaşam Sürcr. Bu süre içinde üç çocuklan olur. önce Yahya Kemal, geleneksel bir törenle oktıla verilir. "Meklehe ha*layı<pim kadiın ananeye famamiyle ıtyguıı uldıı. Frkıııdvn, mııallimi cvvel Sııbri vr munllimi sani G'ani (.rcndilcr biziın scluıulıjla geldiler. Çaı>ıdan banıı üavallı bir divit, boyundjın K«virilir sonıalı bir cüzdanlık alınmıştı. Ganî Kfcndi kalem açtı, dlvlıin mttrckkeblne tmiırdı. Bir 'Rabbı Y esir' yazdı. Soııra iisiiine jeker dttklfller. Bnna o yazının miirekkeblnl şekerll şckerli yalai 2 ulur." Küçük Yahya, bei> yaşında girdiği mahalle mektebine Uç yıl devam cder. Uç yılda elifba'yı sökemez! Oğlunu okuınıa amacında olan baba. onun bu durumundan kaygılaıımakladıı. Üv yılda difbu'yı jpökcmeyeıı vocuk, bir dc giıtigi ukulda, tuluınbacrlar ınisjıli kavgacıiık öğrenmcklcdir... Bunun (izcrinc lıayluz çocuk, sckiz yajındu "Mcktubi tdcb"c gönderilecck ve orada, bir gün içindc okumayı sökecckıir... Nakiye Hanırn'ınsa çocuklarından ve efindcn yana iki sonınıı vardır. Bu sorunlar yüziinden "bedbaht" olmaktadır. Birincisi. Yahya Kemal ha>arı bir vocuktur. Okula gidi$ getişlcrindc UstunU başınj kirlclir buyuııa; bu da üüt aıınc iviıı sürekIt bir üzUntU kaynagı olur... Nakiyc Hatıım'ın kocasından yana sorunuysa, adamın aksamcılığıdır! Hcmcn hcr kadın gibi annesinin de bunu kendisine dert etnu'sini arıtatırkeıı, Yahya Kemal, alttan alta alaycıdır. Yahya Kemal on iki yaşına gelinceye dek böyle bir ortam içinde biiyür. Akşameı baba, öncmli bir i<, suhibi değitdiı Küçük Yahya Kemal, aıınc vc babnsııun ili^kilcrinin aynntısını bilmcv dogallıklu. Birıukım gulcrc aklı crnıcz. O, kcndi huvasmda huyla/, haüarı bir çocuk olarak bUyilmcktcdir. Uu arada, babanın bir luıkusu vardır: Üskup'u tcrk cdip, daha uygarca, daha Batı/ı bir yaşam için Selanik'e yerleşme sevdasındadır... "Babamın Usküp'ü terk ctmek ve gidip Selanik'e yeılcşnıek hakkıııda verdiği karar ailcmiz arasındu bir bombu gibi patladı!" Sonunda Nukiyc Hanım kocasına kar>ı boyun bükcr; ev c$yo$ınm, vcyizlerinin, (elallar çarşısmda harav ınczat satılmusına kattanır. "Hııbam, karannı merhamelsiz bir kalbie icra elıl." On ikî yaşlarında bulunan Yahya Kemal bu olııp bitenlere akıl erdiremese de; annesi, olanlar kaışısında tızitmüden yataklara düşer... Çünkil o dönem insanlarının inancıno göre, evinin ejyasını haraç mezaı pazarda satınak hem ayıp hem de uğurvu/luk gciirecek bir davranı$tır... "Bu darbc annemi vıtluftu s«rdi." Bu inancın da ötesindc Nakiyc Hanım, e$raftan birınin kızı olmak gibi bir soyluluk iddiasına da sahiptir. (Nakiyc Hanımın bu iddiasıyla Yakup Kadri'nin aıınesini, Orhan Kcmal'in babaannesini anımsam.tmak mflmkün mil?) "Annemin asıl ıMırabı, yuvasının müebbeden dugddıgını hUsrlmrsinden geliyordu. Zavaltı ümmî kndııı ııv kndnr do dogruyu göruyormuf! Hakîkulen tı IM ' mandaıı sonra kendi öldli, biz evluilıırı ktiçük yafta dntddık. perijan olduk, haHII o Kun bugUn bir d>ha bir calı aJünda bfrlevemedfk!..." BuluiMmif Sayfalar Yahya Kemaf'ın Parıs'e jjdışı. II. Abdulhamiı baskısından bir kaçış olduju tıalde. orada sıyası laalıycllcre kaiılmavarak sanat çevrolerinde kendini yetişlirdı. Avrupa dunusü Yenı Mecmuada "Butunmuş Sayialar" başlıflıyla yayımladığı gaıei ve şarkılarla tanındı ÜzUnıüdcn yataga dü>cn Nakiyc Hanım için doktorlaı, "müıcverrim teşhisi" koyarlar. Bu kez, Sefanik'ıe uzman doktorlar bulundugu gcrekçesiyie, hasta kadın, doğup hüyudüğu Üskııp lopragın dan koparıhr. Oysa Nakiye Hanım için uzman doktorların bulundufu Selanik degil, daha Müslümütı bir kcn( olan Üsküp öııemlidir... Bu Müslüman kcrılin (opraklannda ya$ayıp ölmek vc buraya gömülmck cmelindedir o... Aksine Scİanik, Yahudi vc Hıristiyanlarla karı$ık "agyar bir diyâr"dır onun gOzUnde.1 Ama çaresiz, kocasımn dayaimasma boyun eğen Nakiye Hanım, yanına çocukları Yahya'yı, Rcşad'ı ve Rukiye'yi alıp; Yunan muharebesinin o en "şedid ve hararetli" günlerinde Selanik'e yerlejir. Annenin hastalıfı sürmcklcdiı. Baba i$e günduzleri, adliycdeki ınemuriyeti ba¥iııda. gcccleri dc cglence ulcınlerindc "puyan" olınakıadıt. "Ben dt kendi hevi vii hevrMink dulıt$i}<>rdum. Küfük blraderim ise, ailemlzin feci vaziyefinl Idmk edecck blr yaşla deftildi. Annem, babamın kalbüldiftlnden zlyıde, evlallannın bu kayıtinzlıtına k«fi Içli bir halde gttnden gnne fa/Ja ü/ülüyor ve bfiiyordıı..." Nakiyc Hanım, Omrünün son eünlerini geçirmek dzcrc gerisin geri Osküp'e döner. Ardından kocası vc çocukları... Ama fazla ya$amaz burada gcnç kadın. Kısa zaman sonra ölümc yentlccektir. "Kendisini, karaataclar allındakl evinıi/in büyük salonunda. yaıakta, kendisiııe bukanlitr orrasında, ölüııı yatugıııda bultiuk. Nilrkim ttlıım de get'ikmedi. Ben u/aınî dercrrdr lıu>an ve ııçnrı bir çocuklııın. İiskııp'r gelir geime/eski arkadaflarımı bıılmıışlum, onlarla oynayıp, ko$up duruyorduın." Çc\rcsindcki imanlarm dosılujuudan yana umuısuzluk içine düşcn Nakiyc Hanım'sa, tüm umudunu oğluna baglaınıştır: "/.avallı annem. dünyada yegane lesellisi olarak beni Kormek isliyordu." Çocuklıık çagınm nc$esi içindc kUçuk Yahya "al'acanlıkla vc çıgırtkaniıkla" ko$ıurup durmaktadır... Ne var ki bu çocuksu coşku ve taşkınlıklar küçük Yahya'nın dı$ yuzUdür. Annesiniıı hasla ynlağında Olümü bekleyi}i, onun yılregiııe içicıı içe işlcmektedir. Gi/li gi/li bir köjedr aglamakta, annesinin dunıınuna üzulmckledir... Annesinin hasta yaltıgı udadu yalrnak için bakıcı lan zorlamakta; yaımca da, gcccleri yorganın alıında yine giziice aglanıakıadır! IJyudugu /amanlarda da du$ündc anrıcsini gormekicdir. "Rttyamda annemin son nefesfni verdlgtnl vr muhibhesi Naime Hanım'ın kura^ında ceneftinfn haglundığmı K<«*tıyordııın. Ru rüyanııt knrkuvııylu uyandun. Yulııktan fıriadım. Odamn kapısını aclım. Hakikaten anneml, rttyada gürdiigüm vuiyelte, Naime Hamm'ın kucagında çencjd ba/|lanırkea II Ç I R Ç I V I KnımiM»