Katalog

B I R Y A Z A R "Ingilizlerin entelektüel ilkeleri yok Yaşammı Monaco'da sürdüren 71 yaşmdaki İngiliz kökenll İrlandalı yazar Anthony Burgess, bir yazarm yaratıct otması gerektlğini belirterek, "Bugünün Fransız romanmda birGargantua yok artık. Savaş sonrasında Fransa'da sadece ikiroman kahramanı yaratıtabildi: Asterix ve Obelix" diyor. Çeviriderleme: ROMANCI, OENEMBCİ, ELEŞTİRMEN BURGESS ÇIĞDEM ÖZÜER J oseph Kell olarnk da tanınıyor. Asıl adi John BurRcss Wibon. Fakat sanaı.severler unu Antlıony Burgess aılıyla tanıyor. Romancı, deııeme yazarı, eleştirmen, çcvirmeıı, müzisyen, kompoziıor... Anthony Burgess. Fransa'da yayımanan I.ire Dergisi haeiran ayı sayısında P i « w Assoullnc'in Anthony Burgess'le yaptıgı sckiz sayfalık bir konuşmaya yer verdi: "John I* Carrt mi?" diyor Burgess, "Bıminı için o 'lüzuımu/ kitaptar ya/an" ulmaktan öleyr geçemiyur... James Joyce? Onu, okuduftutn, tanıdıgım lüm ya/arların ü/erfndr tutuyoram. En biiyiik ıı... (iiınde ortaluma bin, lıa/ı gunlrrse iki bin keliıtK ytımaya ihliyav üuyuyurum.ilitrnim için 1 $ bu..." Yaşammı Moııuco'da silrdürcn 71 yaşındaki Ingili/ kokenli lılandalı yazarın kendisine yöneltilcn sorulara verdiği yamtlan okuyalım $imdi. BUROESS Fransızları scvmeüiğimi söylemiyoruın. Fransa'da fahişclcr bilc ögrctmcnler gibi konusuyor: "Yanıhyorsunuz deg il mi?" Genelev patronları da: "Beklcyiniz. İki dakika... Oreda durunuz," diyorlar. lönlama nnlthiş. Bir gun restoranda mönllde "fruiismevveler" kclitnesini gördüm. Garsona "rruiimeyve" istivonım dcdim. Garson beni ararladı: "DfS Frııilü, monsicur." Bazı taküi >oförleri Proust'tan konusuyor. Fransızlar dılleriııc (ok sadık. Fakat dillcrini çok iyi konuşan, fnkaı doğal olarak hata yapan yabancjlara karjı çok aamasızlar. Onlan daha iyi anlamak için çaba sarf ctmiyorlar. şım Kinglcy Anıis dışında kimscyi gormüyorunı. O da bctıim gibi: Çok içki ve $!• gara içen bir canuvar. İngiltere'de hangi çağdaş yazarlan beğeniyorsunuz ? BURGESS Ingilıere'dc mi? Çok fazla isinı yok. Sİ7 bana isimleri sayın, ben beğenip beğcnmediğitni söylcycyim. P.D. James BURÜESS O da kim? William Boyti? BUKUtSS Çok genç. Hayai gücU ve yctcncgı var. Ingilizlerin çogu yeıerince Avrupalı dcgil. Hdcbiyal alanında Pransa bir numara. En yakın takipçisi de Itulya. ingitLderin enlelıktUd ilkeleri yok. Ucn bilc kendi diliıulc sınırlı kaldım. Saınucl BcckcH gibi F'runsı/ca için Irıgilizceyi bir kenara bırakamadım. Frunsızlar ya/arken dt^ünilyorlur. Bizdc isc işin ba>ında loplums.il davranı^ların ctkisindc kalın ıvor. Hangı yazarlan beğeniyorsunuz? BURGESS Celine. beni cikiieyen bıiyılk bir yazar. Sartrc da öylc. Michet Tüumier'nin de yapıılarını seviyorum. ltalyu'ılan Uınhvrto IIco. Lconardo Sciııscia. ABD'de YahııJilcr dışındü yazar gOremiyorum: Saııl Bcllovv, I'hilp Rutlı... Jolııı Üpdîke ve Gore Vidal dc fcııa değil. Peki ya James Joyce? BURGESS En buyük O. Joyce benim için hcpsinin ustilnde yer alıyor. Joyce'la ilgili kilaplar, makaleler yazdım, BftiMta I U Mn kafliM BuıOess. "Ben aşıfi çalışkan biriyim" dtyor. "gunde bszan bin. bazen İki bin konferanslar vcrdim. "Anılarım"ın ikinkellme yazmaya ıhtiyaç duyuyorum. Bonirn için i$ bu. Her sabah yadl pofet çay Içtyoıum. Bu çayın yanı ci cildi I982'de Joyce'un 100. yaşında sona eriyor. Estclik yaklaşimınn hayranım. sıra beynlmi nareksts flBçırmek için bir 'fugue'ıin açılışım besleliyorum." Ancak hayatı. örnek alınabilccek bir ha 20 yıl önce daha mı iyiydi? kesmemi istedi. Bu kitapıa çok "Mcak" yal değil. Bu adam para ka/anmak için BURGESS His jüphesiz. Konu»uolduğum sOylencmez. Ancak kilapta yct yaznıadı. Yazarın görevlerini hiç bcnimlan Framızca, hcr geçcn gün Eskimolaalan eleştirilerin yazarıyım. öylevse... semedi. öldügündc karısına 1000 stertinnn konujıugu dile benziyor. Fransızlar JohnteCaırâ'yi gerçokten "en iyi sa den daha az para bıraktı. Kahramanca bir seslî harileri yutma efiilimindclcr. (an tüzumsuz kltaptar " yazan olarak mı davranış değil. Siz bu bakımdan dahamı iylstniz? Eteştiriteriniz romancı meslektaşla görüyorsunuz?.. BURGESSJohn Le Carrd'nin kitapBURGESS Ben kendimi, ciddi bir rınız için her zaman "sevecen" olmuyor. larının çok karmu$ık ve mizah anlayışın yazar, sorumlu bir ki$i olarak kabul ediBazen haksaltk yaptığıntzı düşünüyor dan yoksıın olduğunu yazan tek insanıın yorum. Ijimi yupıyorum. Çok fazla ödtln musunuzY hcrhatdc Kiıapları okuyucu oyalayabikn vermedcn, çok la/.la u/la»ınaya girmeden BUROESS Asla. Bu konuda çok (ikiıap nitcligini taşımıyor. Eger kitaplar ekmeğimi kavanmaya çalışfiyorum. Makatizim. Flaubert'in sözünü hic unutamıyorum; "Homan, inşa edilmesi çok zor bir önemli bulunuyorsa bilgi vermenin cge te ve eleşıiri yazmayı scviyorura. Ancak mcn olduğıı dUnyada bilgi verdigi içindir. bu türden ^eyleri yazmamın asıl ncdeni, maklnrdir," Bir elejıiri yazıbrken bu cümFakut cdebiyaı alanında "önemliHJI"nden romatıın yeterince para geıirmeıııesi. Edele göz öniıne altnmalı. Bir romaıu bin kesöz ctınck ulası değil. Onu kıskandığimı biyat zor bir uğraş. I tcr kitap çözulmcs) limeyle cezaiandırmak haksızlık olur. soylcdilcr. Kcsinlikle kıskanç biri değilim. gcreken sorıınlar gcliriyor. Her seferindv Eğcr siz dc ya/aısanız ne kadar zor olÜstclik öyle olsam bilc Lc Carrt'yi kıs dili ical etınck gerckiyor. BUtUn bu çabaduğunu bilirsiııiz. öyleyse haksızlık değll da "ağır" kanacagımı sannııyonjm. Bir dcfasında lann sonuııda karjılığını alamıyorsuııu/. ikimİ7İn dc davcı edildiği Lancushire'da Daha zengin olsaydınır bu tempoeteştiriler diyelim. yapılan «Jcbiyul restivali sırasında bcnim da yazmaya dhvam eder miydiniz? BURüLSS Bu tür eteştiriler zorunle aynı otelde kalmayı kabul etmemişti. lu. Ben sadccc estctik öjelcr uzerinde duBURGESS Devam ederdim. Ben Sınif sorunu... ruyorum. Yazarm kişiliğiylc dcjil, sadeaşırı çalışkan biriyim. E.M. Foster'a bace yapıtlarıyla ilgiliyim. Kıskançltk yazartanta çok yaygm bir kın, topu (opu altı roman ya/11115. Hepsi o kadar. Virginia Wuolf da öylc. Bense Son kitabınız "Hommage a Qwert duygu. BURGESS Evvi, oylc ojduguna ina günde ortalama bin, bazı zanıanlar isc iki YulopYuiop'a Saygı" adınt taşıyor. nıyonım. Ancak bu btııim için gcvcrli dc bin kelimc yazmaya ihtiyaç duyuyorum. BURGESS Orijinali kadar kalın olğil. Çünku ben bu meskkic "yalnı/ıın". Benim için i* bu. Her sabah yedi poşct mayan bir kitap. Fransız yayımcı Vvcs Londra'dayken hayran olduğum arkada çay içiyorum. Bu çayın yanı sıra bcyninıi Berger Fransızları "Incitecek" bölümleri 16 Ç E R Ç E V E Kasım 1989