Katalog

M Ü R E K K E B İ K U R U M A D A N Marta Yordanldu'nun "Loksandra" adlı romanı, Yunanlstan'da en çok okunan yapıtlardan blrl. Doksan üç yaşmdaki Yordanldu'nun "Loksandra"sı geçen yıl Yunan televizyonuna da uyarlandı ve en iyl yerll yapım seçildi. Eskl Istanbul'u; istanbul insanmı konu alan "Loksandra" izleyicllerin ısrartı istekleri karşısmda tekrar tekrar ekrana geldi. FRANGO KARAOĞLAN Atina LOKSANDRA I İSTANBUL DÜŞÜ / mış "tslanbulla" oluvermifti g Maria Yordanldu / Çeviren: Osman Dido'nun KüçUk Asyalı oluju gibi. Türkçe okuyan okur bu yOzden seviBleda I Alan Yayıncılık unanistan'da en eok ckunan yazarların başında KiiçUkasya dogumfu ikî "ihıiyarcığııı" gclmeşi nedendir dcrsini/? Dido Soliriyu'nun "Benden Selam Soyle Anadoluya" şu aralar eliinci baskıya dayaııııu> olmalı. Maria Yordanldu'nun "LokMindnT'sı da oluzuncuyu satıyor. Yayıncılık tfvkugıılurını da duşünürseniz, Yunanisuın'da her on evdcn birine hizim hcmşcrilcr giriyor dcıncktir. Ama kitap olarak girmese dc tclcvizyon sağ olsun. Yunan tclcviryonunun şimdiyc dek gösterdigi yerli yapımlar içinde en başarılısı "l.oksandre".£cçildi geçen yıl. Izleyicilcriıı Isuırlı ba$vuruları, diziyi izfcyemeyeıılerin protestolan sonucu dizi tckrar tekrar ekrana gelirildi. Nc vor Loksanra'da Yuııanlıları bunca çckcn? "Kııybolmuş saflıgı" bulmuş mu? O cllcri. ayakları vc yüreği kocaman, kadın gövddi ama çocuk yUzltt Loksandra güzelliğin olçütkrinin bambaşka oldıığu bir dunyada hangi türden bir liman saglıyor acaba haşinlcşmiş ve sevgibUk>mi> insana? Loksandru'yı ilk okudugumda "Eskl tslanbul insanının romıtnı bu" demijjiim kendi kendiınc. Uildigım kadaııyla da nc cumhuriyeı öncesi. nc sonrası I'üıkçe yazında bir "Loksandra" yoktu. Tıpkı bir "Bcndcn Selnnı Söylr..." olmadıf ı gibi. Yordaniılu, Yunanlı kimliginden sıyrıl Loksandra: İstanbul Düşü Y yordu herhal Dido'yu. Evinde, birkaç haftada bir loplaıup bir yaııdan kcndi elleriyle doldurduğu dolmatan yutup, bir yandan "Bkim INdo" dıycn mcktuplan ona çevirdikçe Anadotu insanının Aıiııa'nın çcvrc mahallclcrınden Yorgo vc tlcnilerle nasıl aynı lrckansian alan yürcklcr ta;ıdık!annı bir kez daha çıplak gözle görııyordum. Dido sekveninci yaşını gcven kıj geçti, Yordanidu isc duksan IH'Unu sürUyor. Şimdi ftö/lcrinui azıok kapaııp duksan yıl önceiLiıin tstanbul'unu düjUuüıı bir. IS90'lı yılları yani. Ncleri gcvirmtyi ba^arabiliyorsunuz gözlerinkin önUndcn? Abdülhamit? * Otumnıı yeni aşmış genç doktor Abdullah Cevdet "Fizloyocyai Tcfekkttr'•ü I892"de yayımlanmış. Galatasaray âğrcncisi Ha^im'in ilk $iirleri dcrgilerdc boy gosiermcfie bu^laııııj. * Ellisini gcridc bırakmış Ahmci Mithat, bir yandan Legorn tavuğu gibi roman ürcimckte, bir yandan da Tcreiimanı Ilakikai'i çtkarmakıadır. ServrtI Fünun yönctimini daha o(tı/unu doldıırmadatı İS96'da usılenecek Fikret Galuiasaıay'üu hocadır. Nâzını lıcnUz duftınuını>, litnat Hanım on yıl öncc olıuii^tUr. Ualıkçı, Yordanldu'nun doğdugıı cvdcn birkaç mahalle otede çocukluğunu sUrmcktcdir, O /amanlar "Mtlln yaıarlıgı ve raklamrılık" diye dc bir nıeslck olmadığı Için Karaniina'da ya da Düyunu Umumiye'dc kâtiplik, oğretmenlikle birlikte zamanın kalcm erbabtnın geçinı yollarıdır. Istanbul'un tarihi ya/ılmaımş Hasun clcndilcn, Loksandralan, Marikaları, Gülcihanları ise küçtlcük yaşamlannın yakın çevresinde, bayramları, Meryemlcri, tanıdıklar ve akrabalar arasmda mcşhur midyedolmalan, hünkâr beğendileri, (.ocukları, anaları babaları ile yajayıp giımektedirler. "titızur" vardır 1840'larııı Loksandrasının yoşamında. Bir kuşak sonra « n c s i bilc kalnıayacak olan hu/uru üoluyarak yu$ar Loksandra. Ya bugündn lstanbul'u? Kenarda kOşcde kalmı; birkaç Loksandra, Gulnihal ninclcr ya da Firuz dedelerc rasdarsınız belki. Ama son kalımılara aldanmayın. Eski Loksandralar artık sadcce kitapçı raflarında ya da ekranlarda kaldı. Şinıdinin l.oksaııdralaıı? Diııkrce. Ki mi laboratuvorda, kiını kürsüdc. kinıi cczaevindc, kiıni sürgündv. labrikalar, maden ocakları, lurlalar Loksandralarla dolu yimdi. D KİTAPTAN BİR BÖLÜM anaya Loksandra'ya gü/el çocuklar vermişıi. tnce, scıvi boylu çoeuklar. Kliyo, tcnîniıt aklıgım teyzesi Irini'dcn almı$tı. Alekaki ise, sarı saçlarj ilc babası Uimitro'yaçckmijıi. Kliyo on iki, Alekaki on don ynşında, ama şunlara bir bakın Itele; boyları Dimiiro'nun boyuna yakın. Loksandra: "Tüh. tüh, nazar degmesin!" diyerck yeniden istavroz çıkardı. Içcri girdi. kapıyı kapattı ve mutfağa inmek üzere eteklerini topladı. Gclini Elengaki mutfakta onu bcklemckieydi vc birlikıe mezelcri hazırlayacaklardı. O gun Loksandra, Tarabya'dan gclecek olan erkek kardcşi Kotso ite Kleoniki'yi bekliyordıı. Tatavla'dan Uvey kı/ı Ağaıho da gelecekti. İki uvey oğlu Ttıeodoro ve Yorgo da karıiarını alıp Istav roz sokagından gcleceklerdi. Dimiiıo'nun Fener'de oturan iki oksıLt yegeni "Adisilado ilc Englavdio" da orada olacaklardı. Loksandra, nc /.aman bu adları söylcmcğe kalksa kendisi ilc alay cdiyorlardı. Bu yiızden dc Loksandra onlara Loyöiato vc Kotkoıino (1) adlannı takarak afı?lnrını bir gUzel kapatıntştı. F.lengaki, kızlan Efierpi ve F.fimiya ile tck oğlu Andriko'yu (iki kısrak kı/,kardc$i onu "Bcbcka" diyc vajınrlıırdı) yanına alıp bir gccc öncesindcn çıkıp gclmiştı. Loksandra cn çok bu yegcnlcrini sevcrdi, çünkü rahmelli babaları Loksandra'tun cn çok ücvdigi crkck kardcşi oluyordu. Loksandra, mutfağa girince: P "Bunlar neden kiliseye gitmedi?" diye sordu. Elengaki: "Burada oturup yardım ctsinlcr dedim" dedi. Loksnndra önlüğünü bagladı, kollannı sıvadı. "Haydl, Sultana," dedi "Tarnana'yt al git, masayı kuuın. Yemek odasındaki sobayı yakın ve sonra da odayı havalandırııı. Haydi, bre Tatnaııa, kıpırda biraz!"D Maria Vordanldv 1897 yıhnda Istanbufda dofldu Ana tarafmdan Istanbullu. baba laratından Idralıdır. ÇocukluOurtun büyük bir bölumu Pire'rJe geçtt. Istanbul'a dOnuşunde /adlı ofarak Amerfkan Koleji'ne yaaldı. 1914 yaanda, okulu bltirmeslne iki yıl kaia. amc.isının çağnsı uarine Batum a giiu. Bu arada patlak voran Binncl Dfjnya Ssvaşı nedenıyle beş yıl Rusya'da yaşanıak lotunöa kaldı Orada Rus Lısesıne gıiti. Birlncı Dunya Sava$ı sonunds yoksul du«an alleslrtln geçimine katkıda bulunmak (çin çakartan hayata alıldı. Bildlfli üç yabancı dlHn kendlslne çok yararı oldu ve altmışbeş yasına kadar durmadan çalı^tı. Meslek rtayati Istanbul'da başladı Daha sonra Iskenderiyv1y» ortti1923 yılında kocası İle bHkre Attna'yı yerteçfl. İki çocuju oldu İlk kitabı Uktaadra'yı 1963te. attmıs altı ya$ındayken yazdı. 1965te Kafkatya Tatl AOSANTPA MAPIAİIIOI'AANIAOY II. 1978do Çrigın KH«IW QM. 1979'da N* ya Bftntyor ve son olaıak 14 Aralık 1981da Blzlm Avhı adlı Mtaplan yayımlandı. fcsortafi ve ozelllkle U k m d n için kendlsine Altın Istavroz ve Başanh Kadın (Offlklo lıs Arkhondissas) nişanları verildi KammiBBB Ç I R Ç I V I II