Katalog

Demirel kitaba uygun mu? YAZI: MİYASE İLKNUR ÇİZİMLER: MUSA KART O mbudsmanhk kurumunu Türkiye'de ilk tanıtanlardan biri, belki de öncüsü Bankacılık Üst Kurulu Başkanı Zekeriya Temizel 'dir. Zekeriya Temizel denince çoğumuzun aklına vergi reformunun miman, maliyeci Temizel gelir. Ancak Temizel'in yerel yönetimden ombudsmanlığakadar el atmadığı konuyok. Temizel, 1997 yılında IULA (Yerel Yönetim Dünyası) tarafından yayımlanan " Yurttaşm Yönetime Karşı Korunmasında Bağımsız BirDenetimOrganı OMBUDSMAN" adını taşıyan kitabın yazan. Aynı dönemde ve aynıkonudabirçahşmayapanTÜSÎAD'ınyayınından daha kapsamlı birkitap yazan Zekeriya Temizel'le Ombudsmanhk üzerine sanal bir söyleşi yaptık. Kendisiyle söyleşi yapmak isteğimize "yazdığımkitaptaaklınıza gelecek her sorunun yanıtı var" diyen Temizel, gerçekten de sormak istediğimiz hersorayakitaptayanıtvermişti. Kendisinin de izniyle kitaptaki soru ve yanıtlan sanal bir söy leşiyc dönüştürdük. Bu kurum nasıl ortaya çıktı? Hak ve özgürlüklerin korunması, özgürlüklerin doğuşundan beri toplumlan meşgul etmiştir. Toplumlar bunlan koruyabilmek için esnek, hızhvemaliyetsizkurumlaryaratmayı amaçladı. Ancak her kurumun, bazı eksiklikleri olur. Ya onlann yerini tutacak kurumlarla ya da onlann cksikliklerini tamamlayacak yeni kurumlarla bu eksiklikleri giderilebilir. Böyle de oldu. 19. yüzyılın başında tsveç'te ortaya çıkan bu kurum hukuksal gelenekleri ile kültürleri benzer olan ülkelerde kısa sürede ilgi gördü. Yani Danimarka, Norveç, Finlandiya'da... Bunakarşılık gelenekleri farklıolan birçok demokratik ülkede kendi hukuk sistemlerine ve özel gereksinimlerine göre değiştirilerekuygulandı ve ilgi topladı. 20. yüzyıhn ikinci yansında ise gelişmiş ülkelerde olduğu kadarGuyana'dan Filipinler'e, YeniZelenda'danPapua YeniGine'ye kadar gelişmekte olan ülkelerde de hukuk devletinin güçlendirilmesi ve demokratikleşmenin bir elemanı olarak görülen bu kurum büyük birhızlayayıldı. Bu kurum, Demirbaş Şarl olarak tanınan lsveç Kralı XII. Şarl'ın, Osmanlı ülkesinde yaşamak zorunda olduğu (17091714) yıllarda, Stockholm'dekiyöneticilerinveyargıçlann yasalara gereği gibi uymasım gözetecek, uzaktaki kralın gözü kulağı olacak bir Doğru dürüst telafruz bile edemediğimiz, ne anlama geldiğini de bilmediğimiz bir sözcük ombudsman. Zekeriya Temizel'in bu konuda bir kitabı olduğunu öğrenince hemen kendisine başvurduk. "Aklınıza gelecek her sorunun cevabı kitabın içinde'I.dedi. Işte sorular ve yanıtlan... bireyi (Hogst Ombudsman) atamasıyla doj du. 1809 lsveç Anayasası'nda anayasal b kurum olarak yer aldı. Ombudsmanbğın tanımında görfiş a; rılıkları var. Siz ombudsmanlığı nasıl ts mmlıyorsunuz? Ülkelerde farklılıklar olmakla birliktı ombudsmanlann görevli olduğu konular çc ğunlukla, bireylerin temel haklannın korur ması ya da yönetim karşısında zor durumd kalan yurttaşlara yardım esasına dayandır lır. Görev alanları ise genellikle kamu his meti gören kurumlan kapsar. Bu durumd ombudsmanın görev alanı kamu gücü ile b reyler arasındaki ilişkileri düzenlemektı Görevi, kişi hak ve özgürlüklerini savun mak, yurttaşlan yönetime karşı korumak v kötü yönetimden doğan haksızhklan önk mek amacıyla yönetimin iyileştirilmesin çahşmak olarak tanımlanabilir. Türkiye'de ombudsmanhk kurumun ihtiyaç var mıdır? Türkiye'de ombudsmanhk kurumunuı yerleştirilmesinin görünürde bazı güçlükler le karşılaşabileceğini yadsıyamayız. Adli yargı sistemi dışında yönetsel uyuş mazhklann çözümü yetkisini elinde bulun duran bir yönetsel yargılama sisteminin var lığı bu güclüklerin başında yer ahr. Böyl özel bir yargı sisteminin varhğının ombuds manı gereksiz kıldığı düşünülebilir. Türki ye'de bu görevi yapan Danıştay ve Idan mahkemeleri varken ombudsmana gerek ol madığı düşünülebilir. Ancak Ombudsmar diğer denetim yollannın eksiklikleri nede niyle onlann yanında kendisine yer bulur Yönetimin haksızlıklara karşı çokçeşitlişı