Katalog

17 EYLÜL 2000. SAYI 756 • • • • ' * * • ' 15 mik sirke şişeleri arasında hanım hanımcık evlerinde otursunlar, isteralışverişe çıksınlar, önlerinde birçok seçenek olduğuna inanırlar. Danışmanhk hizmeti veren anneler ya da konutprojelerinde çalışan yoksul kadınlarla paylaştıklan çok az şey vardır. Ev işiyle ilgili bir gerçek, çoğunun tekdüze ve sıkıcı olduğu, insana bir şey kazandırmadığıdır. Feminizm bu görüşü de beraberinde getirdi ve çok sayıda ev kadını görüşü yürekten benimseyerek evde molozlann uçuşmasına, buzdolabındaki yiyeceklerin küflenmesine aldınş etmedi. Bu kadınlar ev işinin zaman öldürmekten, insanın kafasını önemsiz şeylerle doldurmaktan başka bir işe yaramadığının ayırdına vardılar. Ne varki, kimi ev işlerinin yapılması kaçınılmaz olduğundan bunu daha keyiflî kılmanın yollannı bulmak gerekir. Bunun bir yolu da, insanın kendisini ev işlerinin eğlenceli bir yönü olduğuna, daha kadınsı bir boyutu olduğuna inandırmasıdır. Mendelson, "Kendi dencyimlerimden iyi bir yuva için, evime bağlanmak ve geleneksel bir kadın gibi davranmaktan başka bir çözüm olmadığına inandım" diyor. tşte her şey açıkça ortada: Gerçek bir kadın ev işine bayılır. Umanz, eninde sonunda yorgunluktan bitkin düştüklerinde de aynı şeyi düşünürler. ^ The Guardian 'dan çeviren: RÎTA URGAN eni bir dizi kitap ev kadını olmanın verdiği keyfi yeniden keşfetmemize yardımcı oluyor. Gelgelelim, cv işi gerçekten de son günlerde cinsel bir boyut kazandıysa, o zaman nasıl oluyor da erkekler bunu henüz keşfetmediler? Şam kumaşı olarak da bilinen damaskonun atkılı olanını çift atkılısından ayırabilir misiniz? Akşam yemeği için sofra hazırlarken tabaklararasında ne kadarlık bir ara bırakmanız gerektiğini biliyor musunuz? 21. yüzyılda bu tür sorular sizlere Nuh Nebi 'den kalma sorularmış gibi gelebilir. Ama öyle bir izlenime kapılıyorsanız, yanılıyorsunuz. Çünkü, ABD'de ve tngiltere'de ev kadını olmanın nimetleri yeniden gündeme geliyor. Kadm dergileri, hafta sonu ekleri ansızın ev kadınlığım yeniden göklereçıkartıroldular. Evkadınlığı gizli birerdem olarak sunuluyor. Bankacılar ve emlakçılar, azıcık ezilip büzülerek, ofislerinden eve dönüp toz almaya can attıklannı itiraf ediyorlar. Kimileri, "tşten eve gelip günün yorgunluğunu bir sepet çamaşın ütüleyerek üzerinizden atmaktan dahahoşbirşey olamaz" diyor. 'Amerikalı yazar Cheryl Mendelson yıllarcabuduygulan bastırdığını, artık su yüzüne çıkartmanın tam zamanı olduğunu belirtiyor. Mendelson'un 884 sayfalık kitabı (Home Comforts: The Art & Science of Keeping House Evdeki Rahatlık: Ev Yönetimi Sanatı ve Bilimi') ABD 'de şimdiden 200 bin kişi tarafından kapışıldı. Yazarın örgü örme ve ev işlerinin bir listcsini yapma gibikonulardakitutkusuartık gün yüzüne çıkmış durumda. lngiltere'de ise daha öncc yemek kitaplan ve güzellikle ılgilı önerileriyle tanınan Nigella Lawson'un son kitabı "How To Be a Domestic Goddes Domestik Ev Tannçası Olmanın Yollan" başlığını taşıyor. Lavvson kitabında hedefin kusursuzluğa ulaşmak olmadığına dikkat çekerek, tepesi çatlamış bir kek fotografına yer veriyor. E vet, güzel köşe yazarlan ve lokanta eleştirmenleri bile ara sıra minik yanlışlar yapabilirler. Gerçekte, evin tannçası için bu tür evyapımı çeşniler onun mutfaktaki rahatlık ve güveninin bir kanıtı sayılır. Lawson'un başlığı, en azından biraz alaysamayı da içeriyor ve yazar ile kadınlann yaşamlannı çamaşır, toz alma ve kedilerin yıkanması gibi işlerle doldurulmasını önerdiği yoğun programla ilgili olarak söylenmesi gerekenden çok daha fazlasını anlatıyor. Mendelson' un bu çok satan kitabının zaten bunalmış ve yorgunluktan bitkin düşmüşolankadınlaranasıl yardımcı olacağını kestirmek çok güç. Geçmişte karşı cinse özgü giysilerin giyilmesi ve çift cinsiyetle ilgili çarpıtılmış çözümlemeleriyle tanınan Amerikalı birbilim kadını Marjorie Garber, daha da ileri giderek, yeni kitabında kadınlarla evleri arasında erotik bir ilişki olduğunu önesürüyor. Y mada neden böylesıne gönülsüzler? Erkeklerin çarşaf ütülemeye can attıklan ya da lambalann tozunu alırlarken cinsel doyuma ulaştıklannı duyan varmı? Kimileri "AmerikanGüzeli"filmindeAnetteBening'iniç çamaşırlanylaevisüpürüşündcnetkilendiklerini yadsımıyor. Ancak bu sahnede Bening evisatmakumuduylatemizleyenbiremlakçı,ev kadını değil. Bir zamanlar bir yerleri ovalayan kadınlar için kullanılan"fırçacı"terimi artık önüne gelenle cinsel ilişkiye giren emekçi kadmlar için kullanılıyor. Yine ev işlerinden türetilen birsözcük olan "pasaklı" ise işin ehli olmayan kişiler için olduğu denli, cinsel açıdan istekli kadınlar için de kullanılıyor. Ev işiyle cinsellik arasında gerçekten bir bağ varsa, bu bağ sınıf, düzensizlik ve cinsel açıdan kendini denetleyememeyi içeriyor. O halde ev işini yeniden göklere çıkartma, onu cinsel açıdan ilginçkılma çabasınınardındaneleryatıyor? Durup dururken kadınlara ev işine hiç bulaşmamış, tereyağının buzdolabına konması gerektiğinden ya da insanlann kahvaltı etmek zorunda olduklanndan habersizlermiş gibi davranılması bu soruya bir açıklama getirebilir. Çoğumuz ustalık gerektiren bu tür sorunlarla çocukluğumuzdan beri haşır neşir olduğumuza göre, bizc sunulanın gerçekte daha gcleneksel ve kaçınılmaz olarak daha cinsiyetçi bir yaşam biçimiyle ilgili bir düşten başka bir şey olmadığı açıkça ortada. Mendelson'un kitabında çamaşır yıkama, ütüyapma ve ev süpürmeyle ilgili 56 bölüm yer alıyor. Yazar okurlarına çarşafların nasıl saklanması gerektiği konusunda önerilerin yanı sıra şemalara da yer veriyor. Tüm bunlar ilk bakışta Shirley Conran' ın," yaşam mantar dolması yapmakla harcanmayacak denli kısa", biçimindeki o dilleredestanyorumuyladalgageçildiği izlenimini veriyor. Ancak, zaten zamanlan kısıtlı olan çalışan kadınlann bunu fınn temizlemek, her hafta buzdolabını silmek, kendi giysilerini dikmek ve peçeteleri değişik biçimlerde katlamasını öğrenerek geçirmeleri olanaksız görünüyor. Kopartılan tümbu yaygaranın özünde yatan yalnızca eskilere duyulan yoğun bir özlem. Ne var ki, bu özleme cinsel bir boyut getirilmesi işleri kanştırıyor. sevdiğimiz için yerine getiririz. Marx' ın da 19. yüzyılda dilegetirdiği gibi, dünyanın temelini ücretsiz ev işleri oluşturuyor ki, bu durum yıllardır giderılmesi beklenen bir haksızlık. Ev işleri, hakkı verildiğinde bile, saygınlığı olmayan, emekçi sınıfına özgü bir meslek olarak görülüyor. Gelgelelim, evlerdeki yeni kuşak tannçalar ve mutlu ev kadınlan tam anlamıyla orta sınıfın temsilcileri. Isterbaharatlar vebalza Kadını bağlamanın yeni yöntemi Olaya daha iyimser bir tavırla yaklaşacak olursak, kadınlan kabadayılıkla evlerine bağlayamayacağımız birtoplumda yaşadığımız, bu yüzden onlan yepyeni bir yöntemle, yani baştan çıkartma yöntemiyle, çekmeye çalıştığımız söylenebilir. Burada çalışan kadınlara verilmek istenen ileti, ev işlerinı deneyecek olsalar ya da daha fazlasını yapmaya gayret etseler, bundan büyük birkeyif alacaklan. Çünkü bugüne dek yapılan her araştırma erkeklenn bugün de ev işlerinde kendilerine düşeni yapmadıklannı ortaya koyuyor. Kimi yorumcular, sanki ütü, çamaşır ve tuvalet temizlemek kadınlann doğuştan yerine getirmeleri gereken işlevlermiş gibi, erkeklerin dirimsel açıdan ev işlerine yatkın olmadıklannı bile ileri sürüyorlar. Eğer bu tür işler gerçekten de kadına özgü doğal işlevlerise o zaman kimi kadınlann ütü yapma geninden yoksun olduklan açıkça ortada. Görünüşe bakılırsa, roman yazarı Alice Walker da benzer bir sorun yaşıyor. Walker birromanında "Evdeki Tannça" tiplcmcsini onaylayan birkaç kadına teşekkürü borç biliyor. Oysa, çoğumuz bu tannçalara temizlik görevlisi diyoruz. Walker, 1992 'den bu yana belki de ilk kez ev işlerine kutsal bir boyut getiriyor. Hepımiz kutsal saydığımız görevleri parası için değil, öyleyse, Red dergisinin de kapak konusunu oluşturduğu gibi, ev işi son günlerde cinsel birboyutmukazandı? Gerçekten kadınlar lavaboyu ovalarken ya da tozu yeni alınmış bir odaya güzel bir koku püskürtürlerken cinsel bir doyuma mı ulaşıyorlar? Elli yaşını aşanlann bedenlerinden ümidi kesip kendilcrini mala verdiklerini öne süren Garber öyle olduğuna inanıyor. Gerçekte birekonomik güvence sorunu olmakla birlikte, Garber bu yaş grubundaki kadın ların bir ev ya da apartman katı satın alırlarken tüm kösnül duygulannın kabardığını ileri sürüyor. Ancak, olay bu değil. Yeni ev kadını diyebileceğimiz kadın tipi gerçek yaşamla hiçbir ilintisi olmayan, düşsel biri. Birde, hiç gündeme gctirilmeyen şu soru var: Ev işi gerçekten günümüzde cinsell ığe yeni bir boyut getirdıyse, o zaman erkekler bu tür işleri yap