Katalog

12 Tülay Tura "kaos" sözcüğünü de "oluşum" sözcüğünü de bilerek seçmiş. Tek tek resimlere ve sergi bütününe bakıldığında bu iki sözcük hem felsefi nitelikleriyle hem de sanatçının yaratma eylemiyle bir anahtar özelliğine bürünüyor. Tura'nın resimleri Aksanat'ta... CUMHURİYET DERCt Sergi 26 Haziran 'a kadar Aksanat'ta... Kaos ve oluşum resimleri AYDIN AYAN* T ülay Tura'nın Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü, Bedri Rahmi Eyüboğlu Atölyesi'ndcki dönemdaşları, öğrenciliğinde, onun çok çalışkan olduğunu söylüyorlar. Tam 40 yıl öncc, 1959'da, DGS Akademisi'ndeki sanat eğitimini tamamladığı y ıl ilk kişisel sergisini gerçek leştirmiş olması,hemensonra,mesleğindedahadayetkinleşebilmek içinhocası ile hemcnhemen aynıdönemdeAmerikaBirlcşikDevletleri'ne giderek orada "postgraduate" eğitimini sürdürmesi, daha başlanıçta bilinçli vc kararlı bir sanat gönüllüsü olduğunu göstermcktedir. Tülay Tura'nın sanat eğitimi aldığı ve ABD'ne gittiği dönem, Ikinci Büyük Bölüşüm Savaşı sonrası dünyasında "soğuk savas"ıntümyoğunluğuylayaşanmaktaolduğu birdönemdir. O günün iki kutuplu dünyasında bu oluşum, hemen hcr alanda olduğu gibi toplumsal, ckonomik ve kültürel alana da şınnga edilmekte ve ctkisini tüm dünyada duyumsatmaktadır. SSCB'ninkatıvekuralcı"Jidanov'unestetikanlayışına"karşıABD'ninoluşturmuş olduğu popüler kültürü ve biçimci (formalist)yaklaşımlan öneçıkaran "gevşek" kültürve sanat politikalan,50'liyıllann ilk yansından 6O'lı yılların sonuna dek, Türkiye kültür ve sanat ortamını da etki alanı içine al mıştır. Bu durum, genelde Türkiye sanat ortamındaetkısinigöstcrirkenözeldesanatçılarınbireyselyeğlemelerindedebclirlcyiei olmuştur. Dönüş ve sonrası Tülay Tura, ABD'dcn dönüsünde birkaç arkadaşı ile birliktc " Mavi Grup" un kurucuları arasında yer aldı. Temel biçcmlerinde "öz"den çok "biçim"iöneçıkaran soyut ve soyutlamacı yönelimleri değişmemekle birlikte, üyeleri gerçek anlamdabir "grupolabilme"nin gereklerini yerine getiremeden "Mavi Grup" yaşamınakışı içindedagılıp anıyadönüştü. Tülay Tura'nın sanatsal gcçmişine göz atar ve Mavi Grup üyelerinin temel yönelimlerinden söz ederken, yukarıda değindiğim soyut vc soyutlama kavramlannı, yanlışanlaşılmayanedenolusjturmamakiçinburada kısacaaçıklamaktayararvarkanımca. Bilindiğigibi.'her resim birsoyutlamadır. B u bağlamda, yüzde yüz soy ut resim doğay a hiçbir gönderme yapmayan, görsel düzlemdcduyularlaalgılanırolandan,nesnelözelliklerinden tümüy le sıynlmış bir nitclik taşır. Soyutlamada doğa ve/ ya doğayı anıştırma vardır. Burada önemli olan soyutlamanın, anıştırmanındozudur. Birbaşkasöyleyişle soyut olan ile somut olan arasındaki skalanın genişliği ve sanatçının ürettiğinin ncrede bulunduğusorunudur. Tülay Tura bu skalanın neresinde yer almaktadır? Bu konuda 80'li yıllar ve öncesi içineldckiverilerkoleksiyonlarlasınırlıne yazık ki... Çünkü Tülay Tura farklı nedenlerden deolsa Resim SanatıTarihi'nde kansınavasiyetaşamasındaR Bruegelveyakarak yok etme olarak G. Rouault gibi usta ressamlarda da rastladığımız, bir" hesaplaşma anı "nda ürettiklerini yok etıni^. Ancak işini ciddiye alan bir sanatçının gerçekleştirebileceği bu tavra saygı duymamak elde değil. öte yandan, bugün geriye dönüp bakabileceğimiz belki kendisinin de zaman zaman 'keşke yapnıasaydım' dediği bir görsel belliği yokettiği için üzülmemek de... Tülay Tura, bir döneminden elindc bulunan resimlerini yok ctmiş olsa bile, scrgilerinde gördüklerimizden, müzelerde, özel koleksiyonlarda bulunan resimlerinden vc renkliçoğaltmalarındanbiçeminibilebiliyoruz. Şair, "heryüzbiröyküyazar" demişse de, Tülay Tura hcmen herdöneminde soy utlamadozuağırlıkta "öyküsüz" rcsimleryapmıştır. Ancak, "Yüzler"indcki soyutlama dozu 80'li yılların ikinci yansından buyana ürettikleri ile karşılaştırıldığında, konuları gcreği soyutlama dozları daha sınırlı, sonraki resimleri ise "kavram" niteliği yaşıyan düşscl, tasanmlarljirbaz üzerinc oturtuldukları için yorumlama ve alımlamada sanatçı (ve izleyici) imgelcmine daha genis olanaklar sunan, neredeyse, soyut çizgisinc vardırılmışbirbiçemsergilemektedirler. Sergilerini ve resimlerini görenlerin bilebileceği gibi, Tülay Tura'nın 80'li yılların ıkinei yarısından sonraki dönemi doğa çağrışımlı konu bağlamında izleyici ile iletişimin oldukça geri plana itildiği, sanatçının kendibireyselgerçeğininöneçıkarıldığı vc üretkenliğin bu doğrultuda yönlendirıldiğı birdönemdir. 40. sanat yılında Aksanat'ta açmış olduğu "Kaos ve Oluşum" başlıkh sergisi (de) bu yöneliminyctkinbırnoktayavardırıldığınm somut birgöstergesidır. Bir dönemin yapıtlarım yok etmcsı de, sonraki yönel imi de. sunatçının bireysel gerçeği diyc nitelediğimi/ hem çevresi, hem de kendisi ılcçokyönlüö/.cl birhesaplaşınasını gerektıren, çözümünü ancak ve sadece kendisinin bulabileceğı bir sorundur. Öyle bir sorunki,kullanılanaraçgereçtenbaşlayan, resim bitene, sergilenene dek, hatta yasam Vx>yuyanıtaranan,sürenbirsorun... Doygun zeminli bir tuval üzerine mi çalışmalıyım, yoksa emici olana mı, akrilik boya mı beni tasarımladığımsonucataşır, yoksayağlıboya mı? Şövale üzerinde hcsaplı kitaplı, uzun sürecekayrıntıcıbirçalışmayöntemiilcmi yoksa yere yatınlmış bir tuval üzerinde görece kısa süreli birkaç seanslık yoğunlaştırılmış bir enerji ile olus.turma sürecinde rastlantılaradaycrbırakanspontanbirçalı^ma yöntemı mi denemeliyim vb... çoğaltabileceğiınizsorular. Tülay Tura ne yapacağı ve nasıl yapacağı konusunda y ıllann deney iminin verdiği birikim ile daha başlarkenyöntemini,dahası yapacağı resim/ler/in temel izlcğini belirlemiştir,biliyordur. Temel izlek çok genel iki kavramın felsefi birtamamlayıcılıkçizgisindebirarayagetirilmesiylcüretilmistir: "Kaos ve oluşum". "Kaos"gündelikya!>antımızdakikullanımı bağlamında karmaşa, uyumsuzluk, düzensizlik demektir. Ancak, Tülay Tura'nın