Katalog

193O'lu yı 1larda, ressamlığa yeni adım atarken tutkuyla bağlanmıştı insana. Abidin Dino, eller kadar olmasa da bir yüz ressamı. Neden eller çizdiğini anlatırken, neden yüzler çizdiğinden pek söz etmiyor. Altı yıl önce yitirdiğimiz Abidin Dino'nun "Yüzler" sergisi 3 Mart'a kadar Galeri Nev'de. Abidin Dino ve "Yüzler" •xı< MURAT URAL A bidin Dino'yu I993"te yitirmiştik. Üzerinden altı yıl geçmiş. Galeri Ncv, lslanbul'damütevazı t'akatanlamlı birscrgi ile Abidin Dino'yu anıyor: "Yüzler". llerhalde "eller" denildiğinde ilk akla gclen sanatçı Abidin Dino'dur. Eller vetabiiparmaklar. Birbirine dolanmı.ş',sanatçınındeyİ!,iyle"istiflenmiş" parmaklar: "Parmak istiflerim, biliyoısunuz, birsaplantıdırbende"dıyorkcndiside. Bu saplantısının nedenlerini araştırdığında "belki kromozonlardangelen bir şeyannemin, ağabeylerimin, kızkardeşlerimin hepsinin olağanüstü güzel ellcri vardı. Aeaba parmak ve el desenlerı saplantımın nedeni bu muydu?" diyesoracaktı kendisine. Lafaramızda, o söylemiyor ama fotoğrafları onun dacllcrininçokgüzelolduğunusöylüyor. Abidin Dino eller kadarolmasadabir yüz ressamı. Neden yüzler çizdi? Neden eller çizdiğini anlatırken neden yüzler çızdiğindcn pek söz etmiyor. Aslında Abidin Dino'nun yüzleri nc çok da şaşırmamak gerekiyor belki; çünkü o bir insan ressamıyılı. 193()'lu yıllarda, ressamlığa yeni adım atarken tutkuyla bağlanmıştı insana: "Ogünlerde esrar tekkeleri hâlâ açıktı. Bunlara gerçektcn tekke denirdi, dınscl hıçbır yanı olmadığıhalde. Bclkiyalnızcabirritüellerıolduğu ıçın. O tekkelere gidiyurum ya esrar çekmektençokodünyayıtanımak.oinsanları çizmek için. O sırada yüzleree de.sen çizdim"diycanlatmi!}tı. Yüzle ilgili anıları çocukluğuna kadar uzanıyordu: "Rivayetegöre Rodos'ta Paşa konağının temelleri kazilırken renkli cam taşlar,vazocuklar,heykelciklerçıkmıştopraktan. Paşa onları saklamış sonraçocuklanna,gelinlerinehediyeetmi!}ti.Hepböyleydi, yer altından bir şeylcr çıkıyordu, mcnevişli kolyeler, cam ağlama çanakları, vazoeuklar, acay ipheykeleikler, insan yiizlütaşlar; bunlardanbirikoyulacivertcaındandı,birAfrikalıkafasıydı,onubabamyüzükyapmıştı" Abidin Dino'nun "Yüzler" sergisinde yer alan mor bir yüz bu anıyı akla getiriyor. O eamdanmoryüzlüyüzüktaşı mıydı Abidin Dino'yu yü/lerin.çeşit çeşityüzlerin büyiisüne kaptıran? Bilmiyoruz. Yoksaöykübu kadar karışıkdeğilmiydiV Örneğin, Nâzım'ın "musahhihlik" yaptığı gazetedc karikatür çizcrken ıni y üzlere ilgi duymuştu'.' Kkarikatüristin bıkmadığı tek şey insanyüzü... Yada 193ü'luyıllardaRusya'daEisenstein'lısinemadünyasındafilm ögrcnimi görürken, setlerde çalışırken, o bellcklcrden silinmeyen sessiz yüz planlarından ını etki lenmiijti? Sinemanın da bir türlü eskitemediği şey insan yüzü... Bilmiyoruz. Ama bu kadar doğrudan bir etkılenme Abidin Dino'nun yüzlerinin gizemine pek yakışmıyor. İnsanı ele veren yüz... İnsan gızeminınaynası yüz...BizDoğulular hep yüzsîiz bir toplumduk. Minyatürlerdeki yüzler birbirinebenzer. Insanın aynası dcğildir, onu ele vermez. Halkresimlerindcki yüzler dc birbirinebenzer, öylekisanki birşablondanyapılmışgibidir. Kadın mı erkek mi anlaşılmaz. Antik dönemden kalnıı^ heykellere bakın, kadınların çıplak göğüslerine bilc dokunan pek olrnamıştıramayüzlerinçoğunuyerindebulâmazsınız. Eski fresklerde yüzler kazınmış, çizilmiştir. Bugünbilehâlâ'reklampanola nndaki yiblerin gözlerini oymaktan, kadın>lara bıyık çızmekten çok hoşlanırız. Biz y üz sevmiyoruz. Bizi ele veren yüzü sevmıyoruz. Abidin Dino burıun icin mi ilgi duymuştu yÜ7İere? LJunuıı iein mi insanı aıadığı yüzleri biraynagibitutmak istemişti yüzümüze? Kimbjlir. Abidin Dino'nun yüzleri yaparken, ellerdeolduğugibi "güzellikten" etkilenmediğını kesın söyleyebiliriz. Bukırışık veyaşlı görünümlü yüzlerde güzcllik dcgil binleree y ıllık yaşamın kendisi var. Ama bu yü/lerin arasında hiç kadın yüzü yok ya da çok az. Bclkideo hep kendiyüzünüçizmişti!' Yüzü olan bir yüzü. BursaHapishanesi'ndc Nâzım'ın yanında durupçektirdikleri fotoğraftaki ogenç, ince bıyıklı, hafif alaycı yüz, yıllar içinde nasıl herbirçizgisinebiryaşamı ışlemişti. Belki de hep kendi y ü/ünü görmüştü başka yüzlerde, kimbilir? Abidin Dino'nun "Yüzler" sergisi 3 Mart'a kadarGalcri Nev'de izlenebilir. ^ (Alıntılar, Abidin Dino, Kısa Hayat öyküm, Hazırlayan: Ferit Edgu, YKY, 1995, Istanbul kıtabından.)