Katalog

5ARALIK1999. SAY1715 pip sessizlik istiyor. Askerlerin gösterdiği yönde ilerliyor ve aniden Lenin'lc karşı karşıya geliyorsunuz. Loş bir aydınlatmanın altında Lenin uyuyor. Hafıf birkırmızı ışıkyüzünü pembeleştirmiş. Sanki biraz sonra kalkıp elini yeleğinin cebine sokup, "Yoldaşlar" diyekonuşmasınabaşlayacakgibi... biryanda. BizimOrtaköy'üandırsada başka bir büyüsü var Arbat Sokağı 'nın. Moskova'da nereye giderseniz gidin düzenli sıralarla önünüzden şarkı söyleyerek geçen çocuklan görüyorsunuz. Müzelerin, tiyatroların önünde, sanat galerilerinde, Kızıl Meydan'da çocuklar ögretmenleri eşliğinde geziyorlar ve anlatılanlan can kulagıyladinliyorlar. Parklarınbirkısmı gençlerin, bir kısmı yaşlılann. Sessizkuytu köşelerde yaşlılargüvercinlereyematıpyadagazetelerini okurken, gençler el ele yanak y anağa şen şakrak şarkılar söylüyorlar. Korfcunç Ivan'm katodrali... KızılMeydan'ıngörkemliahşverişmerkezlerine açı lan kapısının önünde 1600 yılı Rus askeri giysileriy le dolaşan gcnç her fotografçekendenbeşruble istiyor. Kızıl Meydan' ı çevreleyen Kremlin Sarayı'nın ön tarafında Mcçhul Asker Anıtı'nda nöbet değişimi var. Bir saat boyunca heykel kesilen genç askerleryerlerini görkemli birtörenlearkadaşlarına devrediyor. Hemen karşı taraf park. Ama Moskova'daki parklarbizim bildiklerimize benzemiyor, Banklar sanki ormanlann arasına serpiştirilmiş. Moskova'nın en yalın sembollerinden biri olan Kremlin'e doğru yöneldiğinizde artık başka bir tarihi yaşıyor gibi oluyorsunuz. Kremlin'i çeviren kırmızı tuğladan yiiksek duvarlar, büyük kubbeler, kuleler çarlık Rusyası'nı düşündüğünüzde ürkütüyor. Ancak müzeye dönüştürulen bölümler, altın yaldızlı kubbeleriyle kiliseler, katedraller insanı büyülüyor. Kremlin'inbirbölümüyönetim binası olarak kullanılıyor. Konuta aynlan bölüm yok. örneğin Yeltsin çalışmalarını buradasürdüyor ancak ailesiy le Moskova'da bir konutta yaşıyor. Kızıl Mcydan'amasalımsı birhava veren Kutsal Vasili Katedrali 155561 tarihleri arasındaTatarlara karşı kazanılan bir zaferin sembolü olarak Korkunç tvan tarafındanyaptınlmış. Dokuzkubbesinden hiçbiribirbirine benzemiyor. Yapı Rustuğla ve ahşap sanatının en önemli örneklerinden birisayılıyor. Bacasız bir kent Moskova. Merkezi sistemleısıtılankenttehavakirliliğidiyebirsorun yaşanmıyor. Geniş ve düzenli caddelerdc trafik sorunu da yok. Tüm hareketli lik yer altındametrolarda. Kenti örümcekağı gibi saran metroda giriş ve çıkışlannı seyyar satıcılar tutmuş, çoğunluğu da yaşlı kadınlar. Bir kaç pişmiş yumurta, kaynamiş patates, çeşitli otlar satan kadınlar, sırtlannı duvaradayayarak saatlerce yol gözlüyorlar... Batılı firmalarMoskova'yıteslimalmış.Aklınızagelen tüm yabanci firmalar koca reklam panoları ve büyük mağazalanyla müşteri bekliyorlar. thtişamlı mağaza vıtrinlerine Moskovalılar ancak bakmaklayetiniyor. Üşenmeyip saydık, kcntin kuzey kesiminde 16 tane Mc Donald'smağazası var. Diğerleriylebirlikte toplam 25 mağaza. Daha çok gençler ilgi gösteriyor bu hamburger mağazalanna. 1720 yaş grubunun sevgi li leriy le bu mağazalara gitmeleri bir imaj göstergesi. Pizza mağazalan Rusltalyan ve Amerikan ortaklığında. Türk ler vehatta Hindistanlılarbile epeyce ilgili Moskova'ya. Hintli kadınlar boncuk işlcri satıp en güzel otellerde kalıyorlar. lnş.aatşirketlerindeçalışan işçilerdışında, alışveriş merkezi, lokanta dükkânları açanvedönercilikyapanTürklerhayatlanndan hoşnut. Bistro lokantasında servis yapan HanefilnoldörtyıldırMoskova'daolduğunu Türkiye'yedönmeyidüşünmediğinisöylüyor. Moskova SinemaOkulu'nubitiripçizgi film sektöründe çalışan adını veımek istemcyen Türk genci de 2.5 yıldır Türkiye'ye gitmcdiğini, ailesini özlediğini ancak iyi para kazandığı için işini sürdüreceğini anlatıyor. Arbat Sokaği cn güzel saatlerini yaşıyor. Buyılkarıngeçkalması,ılımanhava,çagdaş bir düzenleme getirilen sokağın dolup taşmasınakatkıdabulunuyor. Sokakressamları, eski eşya satıcıları, el işlerini sergileyen yaşlı kadınlar veilledc gençler. Sokaktiyatroları bir yanda, otantık çalgı larla konserler Mockovs'nm dorlnlltttoriıtdo yunı Geceyi Moskova'nın işçi kesiminin yoğunlukta olduğu güney kesimine ayınyoruz. Metrolar kalabalık, eve dönme zamanının telaşı yaşanıyor. Metro'yu değil yürümeyi tercih ediyoruz. Moskova ırmağını izleyerek yüzlerce metre uzunluğundaki blok binaların yer aldığı, daha çok az gelirlilerin yaşadıkları bölgeye ulaşıyoruz. Sokaklar ıssız. Küçük büfelere sigara alma bahanesiyle yanaşıyoruz. Rus sigaralan önemsizbirköşeye yerleştirilmiş. Tüm vitrin Batılı markalarla donatılmış. Satılanherşeyinüzerindeetiket var, Rus sigaralan 515 ruble arasında değişirken Batılı sigaralann en ucuzu 4050 ruble. Yani neredeyse iki dolar. Ruslarpek konuşkan insanlar değiller. tngilizce eğitimi gören ve Moskova'da bizi hiç yalnız bırakmayan Rus rehberimizaracılığıyla kurduğumuz iletişim pek doy urucu olmasa da eskiyleyenininkarşılaştırmasımyapabilcnyaşlılar bu işin kötüye gideceğı görüşünde. Gençler ise şimdilik her şeyin güzel olduğunu söylüyorlar. CadılarBayramf nındaetkisiylediskolar dolup taşıyor. Maskeli gençler bir salonda dans ederken, diğer salonda revü gösterisi var. Yemekli gösteriye girebilmek için aynca para ödüyorsunuz. En az 50 dolar. Konakladığımız Russian Otcli Moskova'nın en ünlülerinden. Kaldığımız oda Kızıl Meydan'a bakıyor. Sabah bir tablonun karşısında uyanıyoruz. Gece ışıklandınlmış meydanabakarakyıllarönceokuduğumuz, Şolohov'ları, Çehov'lan, Gogol'leri yeniden anımsayarakuykuyadalıyoruz. Uykuyadalmayanlar da var. Sabahlara dek otelin giriş katındakikumarmakinelerininbaşındanayrılmayanlar. Aralanndacpeycc Türk de var. Bir de gece susmayan telefonlar. Kibar bir hanım tngilizce olarak masaja ihtiyacımız olupolmadığını soruyor. Arbat Sokağı, renkli kaldınm taşlart ve gençlerin şenlikleriyle Ugi çekiyor. Moskova 'da Hinüüer 4e el işleriyle kendiierine pazar buluyorlar. çiseliyor.Nâzım'ausulcadokunuyoruz,ellerimizyanıyor...Devrimin82.yılındaNâzım'a ne diyeceğimizi şaşınyoruz. 1956yılında yazdığı şiirinde "Bu akşam Moskova'da bayram eyledik/ Kutladık inkilabın yıldönümünü/ Dolaştı türkü söyleyerek meydanlan Marks, Engels, Lenin" diyen Nâzım'a "Artık Moskova'da hiçbir şey eskisi gibi değil" demeyc dilimiz varmıyor. Ama Nâzım pes etmiyor, yıl ların ötesindcn sanki bize sesleniyor: "En güzel deniz:Henüz gidilmemiş olanıdır/ En güzel çocuk: Henüz büyümedi/En güzel günlerimiz: Henüz yaşamadıklarımız/Vesanasöylemekistediğim en güzel söz: Henüz söylememiş olduğum sözdür..."^ Nâzım'la buluşmamn h«y«canı Moskova'daki son günümüzü Nâzım Hikmet'e ayınyoruz. Kentin en merkezi yerinde Dışişleh Bakanlıgı binasının hemen arkatarafındayeralan ünlülermczarlığı aslındabir doğal park, müze gibi. Kapıda el imizc bir liste veriliyor. Kimin nerede yattığını gösteren listeyi alıpyeşillikleredoğruyürüyoruz. Yazarlar, rcssamlar, müzisyenler, balerinler, bilim insanlan yanyana sonsuz uykulannda. Hepsinin mezarlan yaptıklan işleregöreşekillenmiş. Işte Şolohov, Bulgakov, Gogol, PotemkinZırhlısı'nın, Korkunç Ivan'm ünlü yönetmeni Sergey Ayzenştayn... Sanatıyla, kültürüyle ülkcsinc katkıda bulunmuş tüm insanlarorada. Birdebizden biri. Mezar taşındaki tanımıy labüyük Türk şairi Nâzım Hikmet. Geniş yoldailerliyorsunuz. Soladönen ikinciyolakıvrıldığınızdatam karşı köşede Nâzım yatıyor. Memleketinde bir köy mezarlığı istiyordu, olmadı. Başucunda da isteğiağaçyerineçam.Bizdenöncedebirileri gelmiş. Mezarda yeni konulmuş güllcr vekaranfillervar. BizimTürkiye'dengetirdiğimizkaranfillerkurumak üzere. AmabizimkaranfillerimizNâzım'ınyıllarcahasretini çektiği kendı ülkesındcn. llafif yağmur Moskova'da oncayoksulluğa rağmen kiliselereyatırımyapılıyor...