Katalog

12 p+ Kadınlar için cinsiyet engelini ortadan kaldırmanınenetkiliyolugenelliklcgizliliktir. Kolombiya Üniversitesi sinema bölümü profesörlerinden Lenore DeKoven, "Hcr güçlü kadının ardında onu destekleyen bir erkek vardır", diyor. Steven Spielberg kimi önde gelen kadın yönetmenlere büyük destek verdi. Spielberg "The Peacemaker", filmi için yıllarca "China Beach" ve "Er" gibi kimi televizyon filmlerini yöneten Mimi Leder'e başvurdu, "Harriet the Spy " filminden sonra kendisine ne denli etkilendiğini söylemek için Hughes'u "The Lost World: Jurassic Park" filminin setine çağırdı ve onu ekibiyletanıştırdı. Sinema çevresiy le güçlü bağlarkurmak da yararlı oluyor. Kendisini dünyanın kralı ilan eden James Cameron evlendiği kadınlarla yakın bir işbirliği içine de girmişti: Sinema oyuncusu Linda Hamilton (Terminatör 2: Judgement Day), yapımcı Gale Anne Hurd (The Terminatör), yönetmen: KathrynBigeIow (Point Break). Aynı biçimde, yapımcı Richard Zanuck da (Driving Miss Daisy) iş ğım için yönetmenl ikte tutunmak benim için dahakolay oldıı. Yönctmenlik yapmak için başvurduğumda, 'filmimi kendi bildiğim gibi yapmak istiyorum, ama size ücretsiz oyunculuğumu vereceğim" diyorum. Buonlann da işine geliyor" diyor. Kişisel, kadınodaklı filmlerle meslekte tutunmak kadınlar için güç ise onların büyük bütçeli.görkemlifilmlerarenasınakatılmalan dahada güç. Acıgerçekşuki, kadın yönetmenler büyük bir başanya imza atmadıkları sürece stüdyolara iddialı filmlerini bir kadın yönetmene vermeye yanaşmayacaklar. "Deep Impact"," Wayne's World', "Dr. Dolittle", "Sleepless in Seattle" ve " You' ve GotMail" gibi birkaçfilmdışında, kadınlar tarafından yönetilip de gişe rekorlan kıran filmleri sayısı yok denecek denli az. Durum böyle olunca birçok stüdyo kapılarını kadın yönetmenlere kapalı tutuyor. CUMHURİYET DERGİ PAZARIN PENCERESINDEN Zelzeleye akılcı tepkiler SELÇUK EREZ N Yabancı kadın yönetmenler, özellikle de Avustralya ve Yeni Zelanda'dayaşayıpmesleklerini sürdürenler kişisel filmlerini dahageniş birizleyici kitlesine ulaştırmayı başanyorlar. Jane Campion'un "Piyano" fîlmi bir kadına En lyi Yönetmen Oskar'ını kazandırdı. Gillian Armstrong da "My Brilliant Carver", "Mrs. Sofiel" ve "Little WomenKüçük Kadınlar" gibi bir dizi filmiyle eleştirmenlerin övgüsünü kazandı. Bunun dışında Alison Maclean, Emma Kate Croghan ve Francine McDougall gibi yönetmenler de sinema dünyasındaepey yankı uyandırdılar. Allison Anders, 'Sugar Tmvn 'ı Kurt Voss'layönettL Peki, dünyanın bu köşesinde neden daha çok kadın yönetmen yetişti? Bunun birnedeni Avustralya hükümetinin 70'li yıllarda ulusal bir film endüstrisi oluşturmagirişimiydi. Budönemdehiikümetin kadın ve erkeklere eşit olanaklar sağlaması kadınlara destek veren bir ortamın oluşmasına neden oldu. Kadın yönetmenler başanlıfilmlere damgalarını vurdukça daha çok kadın bu işe soyunmayabaşladı. Kuralları bellriemek... Görünüşe bakılırsa, işin püf noktası, karar alanlann kadın yaratıcılığının da hasılat rekorlan kırabileccği yönünde inandırılattShea (sağda) en son "The Rage. Carrie 2"\iyupiı. maları. Ayrıca, kadınlann giderekyönetici kadrolardayeralmaları da paranınjcadın duyarlığmı ortaya koyaortağı veesiLiliFini Zanuck 'un yönetmenbilecekfilmlere dahakolay akıtılmasınısağliğesoyunmasında büyük birroloynadı. lıyor. Gcçcn yıllarda Marshall, Thomas, Yönetmenliğe geçen sinema oyuncularıHeckerling vc Keaton gibi yönetmenlerin nın durumunda ise daha önce kurulan güçl ü filmlerine yeşil ışık yakan Columbia Pictuilişkilerbaşarısızlıkolasılığınıenazaindirires şirketinin yöneticisi Amy Pascal, "Burayor. EskiTVyıldızı Pcnny Marshall 1986 yıdakaç kadın yönetmen varbiliyormusunuz? lında çevirdiği ilk filmi "Jumpin' Jack Ben ötekilerdcn çok farklıyım. Elimde değil, Flash"ın başarısızlığına karşın, James L. Brooks (As Good as It Gets) ve kardeşi Garry kızlan seviyorum", diyor. Son günlerde Hollywood'da başgösteren kadınlar arasınMarshall (Pretty Woman)gibi yönetmenlcrdaki dayanışma Katt Shea'nındaeninde solcolan yakın ilişkist nedeniyle "Big" gibi bünunda engelleri aşmasına yardımcı oldu. yük birprojeyi yönetme önerisi aldı. ArkaYıllarca çabaladıktan sonra Shea, sonunda daşlan Barry Diller, DavidGeflFen ve Steven 'The Rage. Carrie 2" filminin yönetmenliğiSpielberg gibileri olunca BarbaraStreisand, ni üstlenipaçılışhaftasındaoldukçaiyi işya"The MirrorHasTwoFaces) filmininpahalıpan ve son derece olumlu eleştiriler alan bir ya mal olan başarısızlığınakarşın, gönlünden yapıtçıkarttı. Filmin ilk gösteriminden songeçen her şeyi yapabilir. Dianne Kcaton ise ra yönetmen yinedebeklentilerikonusunda olumlueleştirileralanancakbeklenenilgiyi abartılı olmamaya özen gösteriyor. "Tek göremeyen "Unstrung Heroes" filmininarümidim bundan sonra bir başka film yapadından başrollerinde kendisi, Meg Ryan ve bilmek. Bir başka film alabilirsem bu bana LisaKudrow'unoynadıklan"HangingUp" yeterdeartarbile"diyor. ^ filmini çevirdi. Oyunculuktan yönetmenliğe gcçenlerin durumunda bir taşlaikikuşvuruPremiereSpecial 'den çeviren: luyor. Foster, "Daha önce başka bir şeyyaptıRİTA URGAN e zelzeleler geçirdik bu yıl; bizi zelzeleler kadar yöneticilerin zelzeleye gösterdıklerı tepkiler sarstı: "Hükümeti eleştirmeyin; dış yardımlar gelmez" mi demediler, "Yunan kanı Istmezük!" mü demediler? Kriz masası kurdurup buna sadece ölü sayısı saydırtmadılar mı? Sonra yardım ve düzenlemelerin yetersizliğinden yakınan genç kızı, anarşist diye gözaltına mı aldırmadılar? önemli mimarlanmızdan Haydar Karabey'in 19 Eylül'de Radikal gazetesinde yayınlanan konuyla ilgili yazısında zelzele karşısında kent yönetimi, planlama ve mimatiık açısından söylenmesi ve yapılması gerekenlerin eksiksiz ve doğru listesini görünce kendisiyle konuşup "doğru tepki" konusundakı düşünceterinın ayrıntılannı aktarmak ıstedim. "Depremin 45 saniye vurdugu alanda 75 bin çeşitii derecelerde 25 bin ağır, 30 bin orta ve 20 bin hafif olmak üzere bina vamış (gerçekleri, bu resmi makamlann en az dört katı olduğunu ne yazık ki görerek öğreniyoruz).. 10 milyar dolar maddi kayıp. 20 bine yakın ölü, 40 bin yaralı var... Biz biliyoruz ki bu kayıplar o kırkbes saniyenin değil son kırkbeş yılın marifeti. Yani, sizin, bizim ilgisizliğımizin, bilgisizliğimizin, beceriksizliğimizin, yanılgılarımızın sonucu. Biliyoruz ki ilk olmayan bu felaket sonuncu da degil!" diyordu Haydar Karabey. Nlçln? Çünkü henüz yaklaşık sayılaıia ifade edilen bu kayıpların tam olarak nicel ve nıtel dökümüne bile ulaşamadık. Bu bilgileri döküp medyada yayınlanan tekil dramatik öykülerin ötesine geçmemiz gerekiyor. Yıkıma uğrayan kesimin toplumsal yapısı nedir? Aile büyüklükleri, aile yapılan nasıldır, gelir grubu, yaş grubu yanı sıra insan profili nedir? Parçalanan ailelerin durumu nedir? Toplumsal anlamda neler yapılacağını planlayabilmek için bu bilgilere ihtiyaç yok mu? Yıkılan yapıların fizik profilini bilryor muyuz? Tabıı bu da yok! Tekil konut, apartman, ıkincı konut, sanayı yapısı, eğitımsağlık yapısı.. gibi dağılımı ve bu yapıların mülkiyet durumlarını da bilemiyoruz.. Oysa bundan sonra doğru dürüst bir fiziksel planlama yapabılmek için bu bilgilere de ıhtıyaç var... Dahası var; şunları da bilmemiz gerekir: Türkiye'deki yapı birikimi, yapı stoku nedir? Ne kadarı yasal, ne kadarı kaçaktır? Kullanım alanlarına, coğrafi dağılıma, niteliklerine, mülkiyet dağılımına göre.. Cumhuriyetten bu yana artan hızla yapılar yapıyoruz. Ne orman, ne su havzası, ne doğal tarihsel SİT ne de fay kırığı dinlemeden, gelecek kuşaklar için, doğanın kendini yenilemesi için rezerv alanlar bırakmadan... Çare? Bundan böyle nüfusu 2000'i geçen her belde bir günde belediye olmamalıdır. Yeni kurulan her belediye ilk iş olarak yeni bir imar planı üretiyor, yollar açıyor, gereksiz imar hakları ve kat arttırımları veriyor; alt yapıyı, çevreyi, doğayı düşünmeksizin.. Bunca küçük yönetim birimlerinde yetkin teknik personel bulundurmak olanaksızdır. ihale sistemi değişmelidir. Yapı sigorta sistemi kurulmalıdır. Her yıkımdan sonra devletin yapması gerekenler var ama "devletin neyin, niçin garantörü olması gerektiği"ni sorgulamak gerekmez mi? Sayısız yalan ve yanlış sonucunda oluşan kayıpları niçin ben ödeyeyim, yapsatçılann garantörü neden ben olayım? Peki, yıkılanın yerine konacak konut, fabrika vt* daha sağlam olarak yapılıp yenkton aynı yeıiere mi dikilmeli? Hayır, Yeni konutiann ntteNkleri ne olmalı? Bugün dünyada pek çok modern ülke kentleri, kısıtlı ve denetimli merkezi iş elanlan dışında yalnızca iki üç katlı yapılardan oluşuyor. Türkiye'deki gibi köy, kasaba, kent demeden bitişik nizam 68 katlı, üstelik birçok yöne çıkmalı, balkonlu bir yapı düzeni dünyanın pek az o da geri kalmış yerinde vardır.. Son depremlerde altı dükkânlı, asma katlı çok katlı binalann tümü yıkıldı ama geleneksel bilgi birikimiyle yapılmış az katlı eski evlerin tümü ayakta kaldı.. MOteahhittore dtyaceglniz yok mu? Toplum artık gerçek müteahhitlik kavramıyla tanıştınlmalıdır. Bundan böyle ancak ticaret odastna kayıtlı, maliyeye kayıtlı, teknik yeterlilik belgesini almış, makina parkı ve sermayesi belli bir düzeye ulaşmış, şirket kurmuş ve özdenetim sistemine (odabirlik) katılrmş kişiler müteahhrt olabilmeli. Sadece müteahhit değil teknik etemanlann yetkinlikleri konusunu da tartışmalı, yetersiz yetiştirilmiş mezunlar olduğu ve oiacağı unutulmayıp mimarmühendis odalannırt yapacağı yeterlilik sınavından Mimar Haydar Karabey... geçmeden mühendis ve mimarlara tek başına uygulama hakkı verilmemelidir. Peki, kriz yönetim sistemi konusunda neler yapılmalı? Kriz yönetim örgütlenmesi içindeki görev alanları konusunda bunca yıldır yarıştırma ve eğitim açılarından üzerinde durulmayan yeni yapım teknolojileri hakkında, prefabrikasyon hakkında, kriz öncesi yapı stokunun durumu hakkında meslek örgütleri çalışmalar başlatmalıdır. Deprem sonrasında bölgedeki prefabrike binalann neredeyse tümünün çökmüş olduğu hatırlanıp kriz sonrası geçici iskân için mobilize edilebilecek geçici yerleşim, hastane ve okul ışlevlerı için prefabrike elemanlar hazırlanıp belli yerlerde yeterli sayıda stoklanmalıdır. Peki, felaket alanları ne yapılmalı? Yapı parseli, yapı adası üzerındeki, hatta kooperatif ve sitelerdeki karmaşık mülkiyet dokusu büyük hukuk sorunlan yaratacaktır. Bu durum göz önüne alınarak ağır hasarlı riskli yerlerin bir daha yapılanmaması için, tüm arızalı ve yıkık yapılar temizlenmeli ve arsalar maliklere yapılan yardımödemeler karşılığında kamuya devredilip ağaçlandırılmalı ve bundan böyle yeşıl alan olarak korunmalıdır..4(