Katalog

CUMHURİYET DERGİ ne hcmen tüm sistemlerdc, hasar görcn taşıyıcı elemanlar bina tümüylc yıkılmadan onanlabiliyor, hatta "değiştirilebıhyor". O kadar ki deprem gündemde olmasa bile (örneğin eski eser restorasyonları) ahşap karkas, yığma ya da karma sistemli bir yapının ömrü, onarım ve kısmi yenileme ile en az "yaşı kadar" da uzatılabılıyor... Uzmanlar ne dlyor? Evet... Bütün bu değerlendirmclerdc bize destek veren ve özellikle dc "sız mımarlar betonarmeden ne anlarsınız" diyerek betonarmeden başka hemen hiçbiryapı sisteminde bilgi ve birikimi olamamış kimi inşaat mühcndıslenni de artık "düşünmeye ve geleneksel sistemlerimızi yenıden araştırmaya" davet eden uzmanlar acaba ne diyorlar?.. Işte, özellikle 17 Ağustos 1999'daki"milad" oiması umulan körfez dcpreminden sonra çok sayıdakı toplantı, yazı, röportaj ve haberlerden betonarme ve diğer yapı sıstemleri arasındaki kıyaslamaya ait görüşleri içerenbirderlemc: •" M. Celalettin Çiftçi (Inş. Yük. Müh/ KTÜeskiöğr.Gör.) "Betonarmenin yurt düzeyınde doğru uygulanması ve teknik denetim güvencesi tam olarak sağlanıncaya kadar... betonarme çok katlı bına yapımını unutup, bu süredeki boşluğu da "güven sorunu olmayan diğer yapı sistemleriyle" doldurmak gerekiyor..." "Tarihten günümüze ulaşan en güzel saray, mabet ve diğer görkemli yapılann hcpsininde 'yığma yapı tekniği' ilegerçekleştinldiğini hatırdan çıkartmamak gerekir. Yığma yapılann, geçmiş zamanların yapı tekniği gibi algılanması doğru değildir..." "Ahşap karkas yapılann depreme daha dayanıklı olduğu da doğrudur. (Yangınakarşı önlem koşuluyla)" (16.10.1999 tarihlı makalesinden) *• Galip Büyükyıldırım: (/nş. Müh. Od. AntalyaŞb.Y.K.Üyesi) "Karkas binalar yapılırken daha dıkkatlı olmak, yapı bilımı, tekniği ve fen kurallanna titizlikle uymak gereklidir. Yığma yapılar ağırgövdeleri ve binlercc yıl denenmiş geleneksel taşıyıcı sistemleny le pek çok kusuru bağışlayabilir, ama hatalı yapılmış narin ve yüksek karkas yapılann "hoşgörü" sınırları daha dardır. Ülkemizdc pek çok deprem sonrasındagörülenyıkılmış betonarme yapılara karşın çok azzarargörmüş yığma yapılar bu savın canlı kanıtlandır..." (Cumhuriyet / BilimTeknik02.10.1999) » Prof. Dr. Atilla Ansal (Inş. Müh. Od. Gen. Başk.) "Bu bölgelerde (fay güzergâhları) betonarme çerçeve yapı yapmasını bilmiyoruz mühendisler olarak; Türkiye olarak söylemiyorum. Betonarmc çerçeve yapılanmıza gelen kuvvetler konusunda elımizde yeterli veri yok. Bütün dünya bu konuda araştırma yapıyor. Şimdi buna bir ampirik çözüm bulduk, perde dediğimiz; yani uzun büyük beton duvarlar yaparak yapı lanmızın daha güvenli olmasını sağlıyoruz; ama, bu, ampirik bir çözüm..." (TBMM / Komisyon Top. Tutanağından/14.9.1999) •• The Economist (28.8.1999) "1994 Los Angeles (54 ölü) ve 1995 Japonya Kobe (6500 ölü) depremlerinden alınan dersler her şey eşit olduğunda ölü sayısını etkileyen en kritik faktörün kullanılan yapı malzemesinin özeüikleri olduğunu gösteriyor. Katil ağırlıktır. Türkler, başlannın üzenndckıyıkılanstrüktürlerinaltındaezıldıler.." "Kalif'orniya'dabeton temellerebağlanmış hafifçatılı ahşap karkas evler depreme dayandı. Türkiye ve yardıma koşan iyı niyctli yabancılar ağır ve yüksek beton bınaları inşa etmcden önce "cskı moda"ah!}abı dıışun GökükDeğirmendere kuşağında 7.4'lükdepremiyıkılmadanyaşayan ve insanları da öldürmeyen gelenekselevler... P » ve hatta kullanılmaya olanak sağlayarak depremi felakete dönüştüren örnekleri çoğaltıyor... Pekı, betonarmedeki bütün bu sakıncalar, "diğer" yapı sistemlennde, yani sözgelimi yine ahşapkarkas binalarda ya da çelik, yığma, bağdadi, kerpiç, hımış veya karma sistemlerde de geçerli değil midir? Yine aynı tartışmaya katılan çok sayıda uzman, bu soruya da "genelde hayır" yanıtını vcriyorlar. Aşağıda ayrıntılı görüşlerini de okuyacağımz bu uzmanların, benim dc 20 yıllık bir mimar olarak katıldığımve savunduğum diğcryapı sistemleriyle ilgili saptamalan isc şöyle özetlenebiliyor: 'Öldürmeyen' slstemler # Betonarmekarkas sistcmin dışındaki hemen tüm sıstemler, tekniğinc aykın inşa "edilemiyor". (Ahşap yapının karkası dogru kurulmamışsa, daha inşaatı bitmeden yana yatıyor; yığma duvarda yeterli hatıllama yapılmamışsa,kendisinibiletaşıyamıyorvb...) Dolayısıy la insanları kandırmıyorlar... # Yapılar "hafif" olduklarından hem çökmüyorlar, hem depremde hasar görseler bile insanlan öldürmüyorlar. (Körfez ve Düzce/Bolu depremlennde betonarmekarkas dışuıdaki yapılarda ölüm olmadı, çöken binadatektük...) # özellikle kırsal yerleşmelerde, mimar ve mühendis denetimi olmasâ bile geleneksel taşıyıcı sistemlere sahip binalar depreme dayanabiliyor. 9 Üzerlerine kat çıkılması ya da gereğinden çok katlı inşa cdilmeleri mümkün olmadığından, "yapı kültürümüzü de yozlaştıran" spckülatif imar uygulamalarına olanak sağlamıyorlar... # Yapısal ayrıntılan (detaylar, bağlantılar) ve taşıyıcı elemanlan yine betonarme gibi betonun içinde "gizli" kalmadığından, hem inşaat süresincc, hem de inşaat bittikten sonrabilekolaylıkladenetlenebiliyor. (Son depremlerden sonra betonarme bınalann hasartespitleri bilekesinolarakyapılamazken sağlam görünen betonarme binaların "içyü7Ünün" ne olduğıı konusundakı belirsizlık de toplumdakıpaniğinbaşlıcakaynağınıoluşturuyor.) ' # Betonarmekarkas sistemin dışında yi En hüyük depremleri bile birkaç can kaybı ile atlatan Muğlu SİI'/, Im uıımııı A<w\<7 ölçekte varlıklarını sürdüren geleneksel evlerdeki "güvenli yuşumu " borçlıı.