Katalog

Kristof Kolomb, Vzakdoğu diye Amerika 'ya varmıştı (altta). Tarih onu Amerika 'nın kâşifı otarah yazdı amu Vikingler bu anakaraya çoktan uyah busmıştL.. İnsan gülüyor, tarih yazıyor F rank Sinatra, "Dünyanın yuvarlak olduğunu söylediğinde herkes Kristof Kolomb'akahkahalarlagüldü," demişti. Ne varki, tam daöylc olmadı. Kolomb döneminde hemen hemen herkes dünyanın yuvarlak olduğunu biliyordu, zaten Kolomb da bu yüzdenDoğu'daki baharat adalarına ulaşmak amacıyla Batı'ya doğru yola koyulmuştu. Kolomb'un sorunu yolda Amerika ile karşılaşacağını kestırememiş olmasıydı; bu yüzden de Amerika'ya vardıgında Uzakdoğu'ya ulaştığını sandı ve yaşamının sonuna dek bu inancını yitirmedı. Ama Kolomb yıne de Amenka'ya ilk ayak basan Avrupalı idi. Yalnız bir gerçek vardı ki, o da Kolomb bir tek Karayip Denizi'ne varmışken, Vikingler, belki Basklar, trlandalılar ve daha birçok başka halkın yüzyıllardır Amcnka anakarasına gidiyor olmalanydı. "Kolomb Amerika'yı keşfetti" gibi basit tarihsel bir gerçek bile çok sayıda yanlışı içinde banndınyor. Tarihte yaşanan böylesı durumlara bilım dünyasında da sıklıkla rastlanıyor. Bilimin tarihçesi insanlara, genclliklcçabalarındanötürü kcndilcrini tümbilgi dünyasına kabul ettirmiş hanka erkeklerin gerçekleştırdıkleri harika buluş biçiminde sunuluyor ve kadınların sözü bile edilmiyor. Dahası,bu harika buliüjlanngerçekleştirılmesıne olanak tanıyan süreçlerınsanoğlunungünlükuğraşlarınınötesindekimantıklı,düzenli veçıkar gözetmeyen süreçlerolarak sunuluyor. Ne yazık ki, durum hiç dc öyle değil. Ideal bilimsel süreç hiç kuşkusu? bunu gcrcktıriyor; bu süreçte ortaya savların atılması, bu savlann denenmesi, sonuçta kabul ya da reddedilmesi, raporlann hazırlanması ve bunların yeniden gözden geçirilmesi, yayınlanarakdahadaaynntılıbirbiçimdeincelenmek üzere bilimsel kayıtlara geçirilmesi gerekirken, gerçek yaşamda bunu kaygılan, sorunlan, belli yükleri, kişilik bozukluklan olan gerçek dünyanın gerçek insanları yapıyor Sonuçta, bilim çok enderolarak doğru yolu izliyor ve bilimin tarihini, çağday bilim etkinliklerini incelerken de bu gerçeği göz önündc tutmakla çok iyı ediyoruz. Birileri önemli birbuluşugerçekleştırdiğinde insana özgü karman çorman şey len yok sayıp öyküye ideal bir kılıf giydirmekten kolay bir şey olamaz.önemi vedoğruluğutartışılmazkimibuluşlargcnclliklcgözardıcdilirlerkcn, bu buluşlan gerçekleştirenlerdeöldürülüyor, yerden yere vuruluyor ya da unutuluyor. Teleskobu bulup dünyanın güneşin çevresindedöndüğünüönesiircrck Papaönünde sözünü geri alması istenen Galileo tarihte yaşamınakıyılan bilimadamıydı.Gelgelelim, sonunda Kopernık dünyanın çevresmde döndüğünü kamtlamış, Galileo döneminin en nitelikli teleskoplarını yapınış olmasına karijin, Hollandalı Middlebergilktcleskoplara imzasını atmiijtır (daha önce teleskoplar perspıcillia adıylaanılmaktaydi). Galileo yeteneğıni,pazar,ucuzperspicillıa'lannakınına uğraınadan birkaç hafta önce "teleskobun"gizlerini Venedikhükümdarlannayüklü bir bcdelkarşılığındasatarak ortaya koydu. Bundan paçayı salımcn kurtardıysada, ötekı buluşları basjina bela actı. Aygıtı Papa'ya göstermesi için Roma'yaçağnlan Galileo'nun başı yalnızca teleskop yüzünden değil, öteki buluşlarından ötürü de belaya girdi. Dünyaya özgü fizik yasalarının gökyüzü için de geçerli olduğu görusjü, tam tersini savunan ve görüşlcri (birrastlantı sonucu daolsa) Kilise'nın resmı polihkası olarak benimsenen tutucu Aristocuları ciddi bir biçimde rahatsız etti. Galileo'nun statükoyu bozmaması için gizliden gizliye ey leme geçildi: VatikanKopcrnik'ingüneşsistemiyle ilgili çalışmalannı kara listeye aldı vc Galıleo'yabu bilim adamının görüşlerini savunmama yönünde uyanda bulunuldu. Galileo englzisyonda... Bu durum yedi y ıl boy unca sürdü. Bu süre içinde Galileo sözleşmekurallanna ayak uydurmasına karşın, özünde inancını yitirmedi.Çalışmalannınbüyük bir bölümü gizliden gizliye Kopernik'in izlerini taşjdığından, yeni papa döneminde yasağı kaldırmaya çalışınca sansür kurulu başkanından acımasızbirmcktupaldı livrenbılımleılgıliikı sistemin tartışıldığı bir konuşmay ı da kaleme alan Galileo bu yapıtını Papa'ya adadı. Cizvitlerenacımasızkarakterlerdenbırıolarak kcndisinı hedef alınca, Papa küplcre bındi Sonuçta, (îalıleoengizısyonmahkemesı tarafındanömürboyuhapiscezasınaçarptınldı. Çağdaşlannın büyük bir bölümüne göre, Galileo bu cezay ı hak eden bencıl, herkesin bavna bela olan biriydi; onun söy lenceye dönüşmesi ve tarıhtekı saygın konumuna oturtulması ancak yıllprsonra gerçekleştı Bilim, Ö Ü gcrcğı, tcmcl buluşların karan7 lığa gömülmesi ve bunlara sırt çevrilmesi