Katalog

25EK.İM 1998. SAYI 657 ABD'de yaygın bir biçimde uygulanan idam cezası günümüzde yüzü aşkın ülkede tarihe kanştı. Af Örgütü raporuna göre, ABD'de verilen idam kararlarına sık sık ırkçılığın gölgesi düşüyor. 3300 mahkum olumu bekhyor 1990yılındanbu yana ABD'de üçyüzelliyi aşkın kişi idam edi ldi. ABD ölüm cezasının dünyada en çok uygulandığı ülke olarak biliniyor: Üç bini aşkın kışi de Amcrikalı yctkililerinverceeklerikararagöreölümlerinibekliyor. ABD'de bugüne dek uygulanan idam cczalarındasürekli olarak ırkçı birtavırgöze çarpıyor. Ölümcezasınaçarptırılankişilerin büyük bir bölümü kurbanların ailc vc yakınlarında derin yaralar açan acımasız suçlar iş,lemiş kişiler. Kendisini hakları çiğnenmiş kişilere adamış bir örgüt olarak Uluslararası Af Örgütü bu suçlan asla bağışlamayacak ve onları görmezden gelmeyecektir. Ne var ki, insan hakları, bireyinkim olduğuveneyaptığına bakılmaksızın herkesin eşit olarak sahipolduğuhaklardır. Uluslararası Af Örgütü, ABD hükümetinin ve devlet yetkililerinın insan haklarına aykırıolanidamcezasınınkaldırılmasıiçin bir an önce harcketc geçmeleri gerektiğine inanıyor. insan hakları kapsamındaolduğunubilekabul etmiyor. 1972'de Anayasa Mahkemesi yürürlükteki idamcezasını, anayasayaaykın olduğu ve "key fi bir biçimde" uygulandığı gerekçesiyle kaldırdı. Birçokeyalette yasalar, idam cezasıuygulamalanna"yönlendirici önlemler getirilmesine" olanak tanımaktaydı. Bueyaletler, anayasaya uygun bulunan yeni yasalar koydu. 1998 y ılına gelindiğinde 38 eyalette idam cezasının uygulanmasına izin veren yasalar yürürlükteydi. ABD'de 1977 yılında ölüm cezalannın uygulanmasına yeniden başlandı. tlk başlarda çoğu yasa koy ucu ölüm cezasını cinayet suçunu azaltacağı gerekçesiyle savundu. Ne var ki, ölüm cezasının da tüm öteki cezalar gibi caydırıcı olmadığı açıkça ortadaydı. Massachusetts başsavcısı bir demecinde, "idam cezasının cinayet oranını azalttığı yönünde somut hiçbir kanıt yok. Işin aslında, idam cezası uygulanmadığında cinayet suçlannın oranı ulusal ortalamanın yarısı kadar. Öteki eyaletler belki de bizden bir ders alabilir,"diyordu. Kanada'da idam cezasının uygulamadan kaldırıldığı I976yılıile 1995 yılı arasındaki süre içinde işlenen cinayetlerin oranında yüzde 34'lükbirdüşüşkaydedildi. idam cezası, yöntemneolursaolsun, acımasız bir uygulama. Tıpkı işkence gibi, idam cezası yıllarca ölüm korkusuylavezor koşullar altında yaşamaktan zatcn güç durumdaolankişininüzerindekorkunçbirfiziksel vc ruhsal etki yaratıyor. Pcdro Mcdina 1997 yılında Florida'daelektrikliiskemlcde idam edildi. Olayın tanıklan yüzündeki maskedennasılalevlerçıktığını vcgörevlilerin 2000 voltluk akımı iş bitmeden kesmek zorunda kaldıklarını dile getirdiler. Florida başsavcısıbuolumsuzluktanövünürcesine, "Cinayet işlemek isteyenlerbunu Florida'da yapma.salardahaiyiolur,çünküclcktrikliiskemlemizde ufak bir sorun var," diyordu. Çok sayıda cyalct, elcktrikli iskcmle ve idam sehpası,gazodası,kurş.unadizme gibi gclcneksel yöntemleri uygulamadan kaldırarak yerinc, daha "insanca" olduğu gerekçesiyle, iğncylc infaz yöntemini getırdi. 74 idam cezasının yetmis, i bu yönternle gcrçekleştirildi.Nevarki,buyöntemonuönerenlerin önc sürdükleri gibi sağlıklı vc acısız bir yöntem değil. 1996'da lndıana'da Tommie Smith'incezasının infazedildiği güıı, 16dakıka boyunca sanığın kolunda uygun damar arandı,bulunamayınea infaz ekıbı bırdoktorçağırdı. Doktor iğneyi Smith'in boynuna batırmayaçalıştıysadabaşarılıolamadı. 36dakikanınsonunda ekip iğneyi sanığın ayağındakibırdamarasapladı ve zehri Smith'in bedenine Amerika 'nın kimi eyaletlerinde elektrikiisandalye 1900'den bu yana kullanılıyor. akıttı. 1996'da Luis Mata kayışlarla bağlanıp koluna bir iğne yapıldıktan sonra 70 dakıka öylece beklemek zorunda kaldı. Bu arada Arizona Anayasa Mahkemesi onun davasma ilişkin görüş alışverişindc bulunuyordu. Mata davayı kaybetti. İnfaz başlayınca Mata'nınbaşıansızıngeriyedoğrudüştüve yüzü kasıldı. Birkaç dakika sonra göğüs ve midcsindeşiddetlikasılmalarbaşladı. ABD'de ölüm cezasının tarihçcsinebakıldığında bu cezanın ırkçı bir tavırla uygulandığı ve yargı sisteminin kişisel ya da toplumsalönyargılardankolaycaetkilenebildiğigörülüyor. Söz gelimi Virginia'da 1908 ile 1962 infazı izleyenleroradan uzaklastınldılar. Joseph John Cannon, Anne VValsh'ı öldürüp idama mahkum edildiği sırada 17 yaşındaydı. Beyninde bir rahatsızlık olduğu ve şizofreni tanısı konmasına karşın tıbbi bir çözüm aranmadı.Çocuklukyıllanndaöylesineçok şeydenyoksunduki.ölümünübcklediği süre içinde çok daha iyi yaşadı ve okuma yazma öğrendi. Cannon'un idam edilmesi çocuklann idamını yasaklayan uluslararası yasanın açıkça ayaklar altına alınmasıydı. ldamcezasınagetirilensınırlamalardanbiri de çocukların 18 yaşına dek eylemlerinin tambirbilincindeolmadıkları gerekçesiyle 18 yaşından küçük olanlara idam cezası uy 16'sınılaki idam mahkumu Shareef Cousin bu yılyeniden yargdanma hakkını elde etti. nı uygulamadan kaldırdı. İdam cczasının tümdcn kaldırılıııası amacıyla BM insan Hakları KomisyonugcçenNi*>anayı içinde idam cczasının lıâlâ yürürlüktc olduğu üyc iilkclerebirçağrıdabulunarakbutürcezaların crtclenmcsini istcdi. Tüm dünyada idam cezasınınkaldırılmasıyönündcbireğilıme tumkolunmasınakarşın, ABD'dcbucczanın gıderek yaygınlaştığı ve ölüm cczasını gercktireceksuçlarmkapsamınıngiderekgeniş lctildiği görülüyor. 1948'de İnsan 1 lakları lvrcnscl Bildirger si'nın bcnıınsenmcsinde baş.ı çeken vc hcr birey ın ınsanca yaşama hakkına sahip olduğunu savunan ABD, şımdi idam cezasının "Dead Man Walking", idam cezasını eleştiren bir Amerikan fılmi... yılları arasında ırzageçtiklerı suçlamasıyla ıdamcdılenlcrintüınüsiyahtı.Bu suçtancczaevinde yatanların ise yalnızca yüzde 55'i siyahlardanoluşuyordu. ABD nüfusunun yalnızca yüzde 12'si siyahkcn,cc/acvlerindcyatanlar arasında bu oıan yüzde 42'yibuluyor. 1998yılınınbaşlarında idam cezası uygulanan 26 kişiden yalnızca bcji beyazdı. gulanmasınınyasaklanmasıydı. AncakTeksas'ta 1998 yılında 18 yaşından önccsuç işlcmiş bir çocuk daha Robert Anlhony ( artcr idam edildi. Mayıs 1998itibariylcTexas eyaletinde 18 yaşından önce suç işleyip de idam cezasıy la yüzyüze olanların say ısı 25. ABD'nin öteki eyaletlerinde aynıdurumda olanların toplamı 40. ABD'de 1990 yılmdanbu yana sekiz çocuk idam edildi. Uluslararası Af Örgütü'nün clde ettiği verilere bakılırsa, bu sayı biitün öteki dünya ülkelerinden daha yüksck. Bu tür idamlara dünya çapında çok cnderrastlanıyor. 1990'dan bu yana çocuklara idam cezası uygulayan ülkelerşöylc: lran,Nijcrya, Pakistan, Suudi Arabistan ve Yemen. ^ Çocuk suçluların idamı 22 Nısan 1998 günü Joseph John Cannon infazıniğneylcgcrçekleştirileccğihücreye götürüldü. llkgirişimkolunabatırılaniğnenın ycrindcn fırlaması sonucu başarısızoldu. İğne yeniden batınlmaya çalışıldığı sırada