Katalog

25 EKİM 1998. SAYI 657 yorvecezaevigörevlilerionlankorumakta etkisizkalıyor. K.imileribizzatgörevlilertarafından kötüye kullanılıyor. Kadın ve crkekler cinsel ve fiziksel tacize uğruyorlar. Aşırıkalabalıkveyetersizmaddiolanaklar yüzünden cczaevlerinde tutuklular uzunsüre tek başlanna h ücreye kapatı I ıyor. Onur kırıcı acımasiz baskı yöntemlcrine maruzkalıyor. Tutuklular arasında hamile kadınlar, ruh hastaları.dahası çocuklardabulunuyor. Bağımsız yargıdaki zaaflar ve kamunun suçlulara daha acımasız davranılması yolundaki eğilimi, insanhaklarınayöneliksaldırılann beslendiği bir iklim yarattı. Göçmenler tarafından ol uşturulan bir ülke olan ABD baskı ve işkenccye karşı olduğunu ileri sürüyor. Gelgelelim, Amerikalı yetkililer ülkelerini terk etmek zorunda kalıp sığınma isteminde bulunan insanların temel haklarını sürekli olarak çiğniyor.Sığınmaisteminde bulunanların büyük bir bölümü iilkeye geldiğinde, bir suç işlemişçesine, demir parmaklıkların ardına atılıyor, bir bölümü zincirevuruluyor. Bukişilerkimizaman insanlıkdışıveaşağılayıcıkoşullaraltındatutuluyor. Ycni yasalarmültecilerin yaşamlarının ya da özgürlüklerinin tehlikede olduğu bir ülkeye geri gönderilme riskini arttırıyor. Budauluslararasıhukukun temel ilkelerini düpedüzçiğniyor. 1990 y ılından bu yana üç yüz elliyi aşkın tutuklu idam edildi. 3300 kişinin yaşamı da Amerikalı yetkililerinvcrcceğikararabağlı. Politikacıların yangına körükle giden tutumlan sonucunda idam edilenlerin ve idam cezasına çarptırılanlann sayısı inanılmaz bir artış gösterdi. Uluslararası insan hakları normları ölüm cezasının sınırlandınlmasını amaçlıyor.çocuklarınölümcezasınaçarptırılmalarını yasaklıyor, zihinsel özürlülere uygulanmasınakarşıçıkıyor. Ağırcczadavala^ndadaölümcezasınınçokkatıkurallara bağlanmasıı öngörülüyor. ABD'de ise ölümcezası, genelde ırk ve ekonomik statü aç ısından key fi ve haksız bir biçimde uygulanıyor. Uluslararası Af Örgütü, polisin tutumu, tutuklu ve sığınmacılara davranışı ve idam cezasıgibikonularda,ABD'yihemyasalanyla hem de uygulamalanyla uluslararası standartlara uymaya çağinyor. Tüm dünya insanlarını korumayı amaçlayan uluslararası insan haklan standartlannın belirlenmesinde ABDbellibaşlıbirroloynadı.Buölçütlerinbirbölümübağlayıcısözleşmelerden oluşuyor; bir bölümü de bütün devletlerin uyması gereken asgari normları belirliyor. ABD'de başageçenherhükümet uluslararası insan hakları standartlarını başka ülkelerin değerlendiri lmcsinde bir denektaşı olarak kullanıyor. Ancak, bu ölçütleri kendisine uygulamaktan sürekli olarak kaçınıyor. Uluslararası ölçütlerkimi yerlerde insan haklarını ABD yasalarından çok daha fazlagözetiyor. Ancak Amerikalı yetkililer uluslararası hukukaöncelik tanınmasınayanaşmıyorlar. ABD insan haklanyta ilgili çok önemli uluslararası veyöresel sözleşmclere imzaatmakonusundahepçekimserbirtavır sergiliyor. Örneğin, ABD, BM Çocuk Hakları Bildirgesi'ni onaylamayan iki ülkeden biri olmaya devam ediyor (öteki Somali). ABD insan haklan sözleşmelerini onayladığında bile, bunlara karşı gönülsüz ve çekincelerkoyanbirtutumiçinde. ABD, kcndi sınırları dışında, hükümet politikaları doğrultusunda sık sık siyasal, ekonomik ve askeri çıkarlan uğruna insan haklarının çiğnenmesine yol açtı. Soğuk Savaş döncminde ABD'nin açıkça ya da gizlice eğittiği,donattığıyadayönlendirdiğigüçler çok sayıda silahsız sivilin yaşamlannakıydı. ABDkendiçıkarlarınauygundüştüğüsüreceuluslararasıhukukve hükümet sistemle DERGIDEN Merhaba, Uluslararası Af örgütü, dünyanın dört bir yanındaki insan hakları ihlallerini adım adım izleyen evrensel bir kuruluş. Ana politikası ise hakları ihlal edilenlerin yamnda olmak. Dünyanın, Af örgütü 'ne bakışı bu nedenle sık sık değişiyor. Türkiye 'nin Af örgütü 'nü kimi zaman hain ilan edip, kimi zaman da referans olarak kabul etmesi iste buyüzden. Devletler kendi ihlallerinin teşhir edilmesinden •' hoşlanmıyorlar. Uluslararası Af New York 'ta, llaitili bir mülteciye uygulanan polis şiddetini protesto eden göstericiler. rinden yararlandı, ancak çıkarlarına ters düştüğünde bunlara sırt çevirdi. ABD silah ve güvenlik malzemesi dışsatımındadünyapazannıelindetutuyor. Dünyada işkence, siyasal cinayet ve insan haklanna aykın başka ey lemleri uygulayan ülkelerc silah, güvenlik donanımı ve eğitim gibi olanaklarsağladıvebutürolanaklarısağlamayı sürdürüyor. Amerikan yasalan sivil haklarkonusunda geniş biryelpazeye sahip. Nc var ki, tüm önlemlere karşın, ABD'de insan haklan ciddi birbiçimdeçiğneniyor. Bir toplum kimi üyelerinin yaşadıklan karşısında kayıtsız kalır, belirli kişilerin eylemlerinden ötürü temel haklanndan yoksun bırakıldıklarına inanır, ya da kusurlu memurlanna söz geçiremezse, o zaman insan haklannın çiğnenmesine olanak tanıyan kola oranda insanı demirparmaklıklararkasında tutan ülke konumunda. Amerikan ceza ve tutukevlerinde kalan kişilerin sayısı 19801996döneminde üçe katlanarak 1.7 milyonaulaştı.Gözhapsiyadaşartlısalıvcrme konumunda olanlann sayısı ise 3.8 milyonu buluyor. Irkçılığın engellenmesi yönündeki ciddi çabalara karşın, ABD, Afrika kökenli siyahlara, Güney Amerika'dan göç edenlere ve öteki azınlıkgruplarına uygulanan ayrımcı tavnngiderilmesindebaşansız. Araştırmalar genç siyah erkeklerin yaklaşık üçte birinin hapiste y attığını, ya da kefaletle serbest bırakıldığını ortaya koyuyor. Siyahlann iş bulma olasılığı ise beyazlara kıyasla üç kat daha a/. Amerikalı yetkililer yenimültecilere genelliklcdüijmancayaklaşıyorlar. Kadın haÖrgütü'nün 1998yılı raporu süper devlet Amerika 'ya ayrılmış. Kendi toprakları dışında savaşlar çıkaran, darbeler yapan, işkence merkezleri kuran ABD 'nin içerdeki sicili de tahmin edeceğiniz gibi pek kötü. Belgelere dayalı bilgiler, fotoğraflar ve kesin sayılar üzerine kurulu Amerika raporu bu haftaki dergimizin kapak konusu. Raporun çok çarpıcı oluşunun nedeni belki de ABD 'nin başka ülkelere insan haklan dersleri verirken kendisini hak ihlal etmede özgür hissetmesinden kaynaklanıyor. İdam cezasının yaygınlığı, ayrımcılığın gölgesindeki yargı sistemi, uluslararası insan hakları sözleşmelerine saygısızlık raporun ana konuları. Af Örgütü 'nün 1998 yılı raporuha kaynaklık eden bilgiler de bu ülkenin onurlu insanları tarafından toplanan belgelere dayanıyor. Hakların ihlal edildiği her yerde, buna karşı çıkanların da bulunduğunu bilmek insanın hoşuna gidiyor. tnsan olmak da zaten yapılan haksızlıklara karşı çıkmaktan geçmiyor mu? Önümüzdeki haftayeni bir Bir Teksas hapisanesinde arama. şulları da yaratmış olur. İnsan haklan evrcnseldirvebölünemez;buhaklartüminsanlar için geçerli olmalıdır. Gelgelelim, insanlar yoksulluk ya da ayrımcılık nedeniyle toplumdan soyutlandıklan zaman siyasal haklanndan tam olarak yararlanamazlar. reketinin gücüne ve başansına karşın, Amerikalı kadınlargünümüzdedeayınmcılıkve şiddetlc karşı karşıya. 39 eyalettceşcinseller ve lezbiyenler cinsel tercihleri nedeniyle yasal olarak işlerindenatılabiliyorlar. ABD'de songünlerdesuçoranıdüşmeklebirlikte,eşcinseller, lezbiyenler, biseksüel ve transseksüellere karşı şiddet gidcrck tırmanıyor. Ifade özgürlüğü Amerikan yasalarınca güvence altında. Ancak yine de siyasal görüş ve eylemlerinden ötürü hedef alınanlar var. 1991 vc 1992 yıllarındaotuzu aşkın askeri görevli lrak'a açılansavaşı protesto ettikleri için tutuklandı. Bu tutuklular Uluslararası Af Örgütü tarafından adalet vc düm' dergide buluşmak üzere... tpek Çalışlar CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİGÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENhORHANERlNÇlGENELYAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMETÇETİNKAYA1YAZIİŞLERİMÜDÜRÜ:İBRAHİMYILDIZ|SORUMLU MÜDUR:FİKRETİLKİZB YAYIN YÖNETMENhlPEKÇALIŞLARlGÖRSELYÖNETMEN: AYNURÇOLAKI REKLAM:MEDYAC KAPAK FOTOĞRAFI: REUTERS AJANSI Ayrımcılık ve eşitsizlikler Dünyanın en güçlü ekonomisine sahip olmaklabirlikte, ABD'de, işsizlik.hastalıkve şiddete dayalı suçlar kol geziyor. Gcnç siyah nüfus içinde başlıca ölüm nedeni cinayete kurbangitmek. Bunukörükleyenfaktörlerden biri de sayısı 200 milyonu bulan ateşli silahlar. BugünABD,nüfusunaoranlaenfaz