Katalog

CUMHURlYhT DERC Gurbetelli Ersöz. Öldürüldüğünde otuz üç yaşındaydı. Üç kapı açmıştı, ilki bilim kadınlığıydı, ikincisi gazetecilik. Iki kez tutuklandı, iki kez mahkum edildi. Adı, Özgür Gündem'in künyesindeydi: Genel Yayın Yönetmeni. Yaşananlar ve yazılanlar kana, ölüme dairdi. Üçüncü kapı, gitmekti. Gitti ve... Builgiveöğrenmemerakıkısasüredegı nel yayın yönetmeni olmasını sağlayacakı Sağladı da. Künyede ismini görmek, sahi olmadıkça bir gazctede gelinebilecek "t yüksek makam"a gelmek, karar sahibi c mak...K.olaymısırtınıdönmekbuncaışılt] "unvan"a? Değildi, dönemedi! Yao unvan bedeli,oneydi? Gurbetelli'ylebirlikteIstil barat Şefi olarak çalışan Yurdusev özsöl menler yanıtlıyor soruy u: "GurbetelliGenel Yayın Yönetmenliği'ı MusaAnter'in, UrfatemsilcimizKemalK lıç'ınöldürüldügübirdönemdegeldi.Sad ce muhabirler değil, bayiler, on beşon a yaşındaki çocuklar da öldürülüyordu. H berlerin nasıl olacağından çok gazetenin n sıl çıkanlacağını ve dağıtılacağını düşü mek zorundaydık. Gurbetelli bunlar için d şünce üretti vc çaba harcadı. Çok gece tel fon açık bekledi sabaha kadar: Kapıyı kıı yorlar tamam açıniçenye ginyorlarkiml isteyin... Öbür telefondan ilgili karakol Içişleri Bakanl ığı' nı arar, büronun başına g lenleri anlatırdı. Gözaltınaalınan arkadaşl nn yerine başka arkadaşlar gönderirdi, onl da alınınca diğerlerini..." Genel yayın yönetmenliğininbedelıni a latmaya dair Rahmi Batur'un da söyleyece leri var: "O dönemde gazeteci olmak için bilebi şeyleri göze almak yanı cesaret gerekiyord Gurbetelli de cesarete fazlasıyla önem veı yordu. Bundakişisel kaygısı yoktu. Bölge< çalışan muhabırlermerkezdekilerden dal önemliydı onun ıçın ve neredeyse hiçbir i teklerini geri çevirmiyordu. Sanınm onlar çok daha zor, ölüme daha yakın koşullan çalışmasıydı bunun nedeni..." Sevinç uzak bir düştü... Ah, evet, oldu. Diyarbakır'ınEğil'inde bir doktor artık Orhan. Ama koleranın, ıshalin yanındamayınabasanlarvar, vurulanlar,kopan bacaklar, yangından kurtulanlar... Yemini... Din,dil,renk,ırkaynmıyapmayacağıma... Amaayrımvar... Yemın! Artık ()rhan yok, öldü. Gurbetelli'ninincecik gülüşününarkasındaki si7i ateşli bir ağnya dönü^üyor şimdi. Hayatısrarcı,"Taşıbakalım..."Nasıltaşısın ki, daha otıi7iındaGurbet, genç, çok genç... Aradan üç yıl geçiyor. Bir başka gazetenin, ÜlkedeGündem'in toplantıodası. Haberler hâlâ kan kokulannın arasından geçerek ulaşıyor masaya. Ve yine bir ölüm. Bu kez ölen Gurbetelli. Genç, çok gençbirölü... Daha on yıl önce mikroskop başında bir başka gcleceğin, kendisine biçtiği "bilim kadınf'olmanınpcşindekoşuyordu.Çukurova Üniversitesi ICimya Fakültesi'nin laboratuvannda TÜBİTAK destekl i bir araştırmamn içindeydi, tarımsal atıkların örneğin pamuk sapının akaryakıtadönüştürülmesi üzerineçalışıyordu. Projeyibirlikteyürüttükleri profesöronu şöyle anlatacaktı: "lyi birçalışmacıydı amadikkatsizdi. Duyarlıydı. özveriliydi. Düşüncesini özgürcc söyler, yorum yapabilirdi." Haber gerçek olmalı... Ya7i yazmaz mı gencl yayın yönetmen Yazar. O dönemdekı başyazılar Gurbete li'ninkalemindençıkmaydı.Haberlearai' nagirentekperdeyisüreklıaçıktııtmayaç lıştı: Ne yazarsak yazalım yeter ki gerçek o sun. Bu yüzden karşısınahaberle gelen h muhabir kezlerce aynı soruyu iijitti: Em misin,kaçkaynaktandoğrulattın... Kımi kı telefona sarılıp kendisi ulaşmaya çabala habcr kaynağına. Güvensizlikten mı? Hay habere bulaşan kan lara e^ıt uzakl ıkta durıı isteğinden... Üç yıl öncesınin bölge mulı birlerindenbırı şunları söyleyccektı: "Üç aylık muhabirdim o genel yayın yt netmcnı olduğunda. Güven veren bir insaı dı, haftada üç dört kez arardı, ne ihtiyaeın v diye. Bölgedeçalışmanın sonucuydu,hab rin ne kadar önemlı olduğunu tarketmezdir olağan,sıradan,her zamanki şeyler diye dı şünürdüm.BirgünCizreyakınlanndaçatı ma çıktı ve karakol yakınlannda bekleye kamyonlaryakıldı h'otoğrafçektimamah; berin unsurlarını tam almadım. (iurbetel telefonda ayrıntıların öneminı anlatıp gö düklerimin.yaşadıklarımın basın tarihınc enderolaylarolduğunuanımsattı..." | Haber ayrıntılardaydıçoğu kez, hayatd Rotatifeyüklenenölüm, ışkence,kayıp,ya gısız infaz, boşaltılan köy haberlerine gö; yaşlany la eşlik etse de, vvalkmeninden çıkî müzik kulagını hiç terketmedi. Pantalonı nun üzerine giydiği gömlek hay atın diriliğ negöndermeydi.kadınolmanıncanlılığın Üniversitedeyken kulağına açtırdığı üç küf deliği kapanmak ü/.ere olsa, parmaklan yi züksüz kalsa da, bileğindeki gümüş bilezı de kadınlığına dair bir ayrıntıydı. Yurduse Özsökmenler' in "Kadın Gurbetelli"ye i li, kin söyleyecekleri olmalı: "Koşullara teslim olmadı hiç. Yaratıcı \ geniş düşünen bir insandı. Bu yüzden kadıı lann üretim dışında yönetime de katılmalı nndan yanaydı. Onun döneminde haber mi dürü, yazıişlerinin çoğu, büro temsilciler miz, muhasebe müdürümüz hep kadınd BFRAT GÜNÇIKAN abahtoplantısı. Masanın etrafında toplananlar o günün haberlerini değcrlendırıyor. Hangı habcr man^ete çekilecek, hangı haber üç sütuna yayılacak, hangi haber özetle sütunundakalacak''Gurbetelli Ersöz,gazetenin, yani ÖzgürGündem'in Gencl Yayın Yönetmeni. Yüziindeoher zamanki ıncegiilüş...Toplantıdakiler, ogülüşünarkasına saklı hayata daır sızının farkında. Çünküosızınındılıortak: "Sevinç hâlâ uz.ak bir iilke..." H aber, beraberinde kan kokulannı sürükleyerek gcliyor: "Dr. Orhan Krsöz ve gazeteci Mehmct Şenol öldürüldü." Biri kardeşi diğeri meslektaşı. Bir hastayı muayeneye giderken öldürüldüklerini sonra öğrenecek çünkü haDüşünceyi özgürce söylemenin ber okunmuyor artık. Harflerin arabaşkalanncabelirlenmiş sınmnadasından Çevlik süzülüyor, Çılkani'de yandı sonra. On yıl ceza, üç yıl hapis, bir baraka, bir doğum, fısıltıyla kulaşartlı tahliye... Gurbetelli Ersöz için ğına söylenen, "Bir kardeşin oldu, adı bilim kadını olmak da uzak bir düştü Orhan"... Sonra Bingöl depremi, Muartık. Yaratmak, üretmek ve paylaşrat nehrini geride bırakıp kente göç. mak... tkinci bir kapı olarak gazeteciBakışlan arkada kalan Orhan'a veriliği seçti kendine. Özgür Gündem' in lensöz: çevre muhabiriydi şimdi. Rahmi Ba"Sınıfını başarıyla geçersen yazın tur söze 'Tanıştığımızda Gurbeteüi köycgideriz." çalışmaya yeni başlamıştı" diye gireOkul masraflarını çıkartmak için cekti: Adana sokaklannda simit satan Orhan "Gazeteciliğe dair herşeyi öğrenharflerin arasında gülümsüyor hâlâ. mek için çaba harcıyor, işi bildigini Şimdidelikanlılıkvarserde,saçlarını sandığı herkesle konuşuyordu. Miyandan tarıyor. Mesleğini de seçmiş, zampajdan spot çıkarmaya herşeyle doktorolacak. Neden? "Halkımayararlı olacağım." Ersöz DGM'de kendini değil basın özgürlüğünü savunuyor. ilgileniyordu."