Katalog

KASIM 1997. SAYI 610 ,lındaMann,NobelÖdülii'nüalmıştı. Farklıinsanlannzenginanılarım"FünfuhrTec im Adlon; Mcnschcn und Hotels"adlı kitapta derleyen Eckhard Gruber'e okuyucu çok şey borçlu. Yeryüzündeki şık oteller için Berlin'duki "AdlorTun en başta gcldiği tartış.ma gölürmez. HeddaAdlon'unanılannayervcrdiği kitabı "Hotel Adlon "da, "Hiçbirkral ya da prcns yoktur ki bu otelde kalmamış olsun" diyor. Nihayctasilsınıfınüstdüzeydebirkarşılama törenindcyiz: Söz konusu kişi, otelin 23Ekim 1907tarihindeyapılanaçılıştörenindcn önce, oraya konuk olarak gelcn lmparator 11. Wilhclm'dcn başkası değil. Lorenz Adlon, Untcrden Linden bir numaradakibuotclininşaatında tekniğin en yeni olanaklannı kullanmaktan kaçınmadı. "Imparator, banyolarda sıcak suy un akıp akmadığını görmek için bütün çeşmcleri tek tek açtı. Lambaları yaktı, garsonların ve oda hizmetçilerinin ışık sinyalleriyle odayaçağrılabilmesinevc otelin içinde gürültüye yol açan zil seslerinin olmamasına hayli şaşifdı" diyordu Hcdda Adlon izlenimleriniaktanrkcn. Esjsiz "Adlon": 425 milyon mark harcanarak yeniden yapıldı; 337 odanın her biri aşağı nuna kadarki dönemdc anlatıyor. Otcller, edebi yönü ağır basan rotnanların yazarlarına da esin kaynağı olmujjtu. Lis Künzli, kitabı "Hotels; Ein literarischcr Führcr"de, Thomas Mann'ın 1912 Mayısı'nda Davos'taki ormanlık bir bölgede bulunan "Bcllevue" isimli, eskidcn sanatoryum olan otelde akeiğer rahatsızlığından yatan karısı ICatja'yı ziyaretettiğinden sözediyor. "Akeiğer konusunda uzman Dr. Wensen, Mann'ın ciğerlcrinde de dumanlı bir kısımtcspitederveonadaaltı ay orada kalmasını tavsiye eder. Fakat Mann, kendisini 'yatarak dinlenme' durumu için uygun bulmaz. Münih'e döner, 'Zauberberg' üzerine on iki yıl sürccek olan çalışmasına başlar ve roman kahramanlarından HansCastorp'uycdi yıllığına 900 sayfa boyunca 'yukarıya onlann yanma' gönderir" Künzli'nin rehberi, yazarlann ve onlann çevresindeki insanlann mekântuttuklan otellerlc i Igili anekdotlar ve bilgilerle dolu. Thomas Mann yine o, başka kim olabilir? büy iik otellerle özcllikle ilgili bir yazardı. Paris'te Ritz'in fazla uzağında olmayan, görkcmli salonlanyla "Hotel St. James ct Albany", yaşamına dolandırıcı olarak baş.lamıs. olan roman kahramanı Fclix Krull'e oldukça uygun dus.cn bir mckândı. Mann, 1911 yılında Vcnedik'te "Hotel des Bains"de kal ır ve daha sonra "Tod in Vcnedig"i (Venedik'tc Öliim) yazar, VVeimar'daki "Hotel Hlcphant"isc"Lotte ın Wcimar"a (Lotte NVeimar'da) şık bir arka plan oluşturur. Edebiyat ve otcller sadccc lüksün baş döndürencazibesindenibaretolmayıp, yazın açısından da zengin birolgu. Bunu da cn iyi Lconard Cohen'ın Janis Joplin'e ithaf cttiği sjarkı "Chelsea 1 lotel" dile getiriyor: Diğcrleri gibi o da, Joplin'e altmışlı yıllarda sanatçıların uğradığı bu otelde rastlamıştr. "You wcre famous, yourhcart was a legend". Bu otelden etkilcncnlcrden biri de Jack Kerouac'dı, "kirk metre uzunluğundaki telcx kâğıdına" meşhur romanı "Unterwegs"i yazdığını Künzli aktanyor. Dylan Thomas, aynı yerdc kendini içkiyc vererekyaşamıntadınıçıkarmayabakıyordu,ArthurMillerisebuotclimekân tutmuij, şöyle diyordu: "Kendimi evimdeymişim gibi hissediyorum, Chelsea'nın cazibesine kapılıp, önü alınamayan çöküşün sonucu oluşan cşsiz atmosferin tadını çıkanyorum. Bu otel Amerika'nın bir parçası değil sanki; burda elektrik süpürgesi yok, kural yok, beğeni yok, ayip yok". 1957 ve 1963 yıllan arasında ncredeysc yıkılmak üzere olan bir otcl, bu seferki Paris'in kalbi Quartier Latin'de, Ruc GitleCoeur'deki"Beat Hotel". Aslında otelin gerçek adı bu deği Idi (şu anda da böylebirotel yok),buisOtel insanları: Thomas Mann sevdiği bir otel lobisinde (üstte). Martha ve Ernest llemingway bir lobide resim çektiriyorlar. Marcel Proust (sol üstte). mi oraya gelip giden müs, terilerkoymuşlardı: VVilliam Burroughs, Allen Ginsberg, HaroldNorseAmerika'nın titiz ve cinsellikten korkan ruhuna sırtlarını dönüp kurtuluşu Paris'te arayan hippilerin temsilcileriydilcr. HaroldNorsc, kitabı "Bcat Hotel"de, tüm yazın geleneklerinden tümüyle koparak çıplak gerçeği yansıtan öykülerini toplamıştı. Hertürlü uyuşturucununyardımınıdaalarak. Avuhturya'nın encanlıanlatımasahipyazarlarından Raul Schrott, şiir kitabı "Hotels"de, otcllerin mitolojiyle ilişkısini ortaya koyuyor. !>air, hafif bir melankoli taşıyan şiirlcrine düştüğü dipnotta, otel sözcüğünün kökcnineinilirse.TannçaHcstia'yavanlacağını söylüyor. "Zeus ona evin merkczini, tıpkı bir sunağa, önemli bir ycre buyur cdcr gibi, konuğun hoşgeldin demek üzere alındığı dikdörtgenbiçimindckiavlununortasında bulunan y uvarlak ocağı, vermiştir aynı Mykenlennıçavlusundakigibi." Aslında llcstia'nın kızkardeşi çoktu. Ondokuzuncuyüzyıldazenginlngilizturistleri,kırrnızı güneşin Capri adasinda nasıl battığını seyrctmek, erotik ve macera dolu geziler yapmak üzere Bcrn dağlanna çıkmak ve de bu gezilerdeevlerindekikonforasahipolmakisteyince, büyük vc konforlu otcller keşfedildi. Yabancı bir yerde kendini güvendc hissetmek... Bundan Ernst Jünger'de yoksun kalmak istemiyordu. Ona göre bir otcl, şanlı gcçmişindendolayı değil, rahatlığınedeniylctercihedilir. Yıl l944,Paris'tekibirotelinbalkonundaayaktadurmuş,elinde"içindeçileklerin yüzdüğü bir Burgonya şarabı"yla Paris banliyölcrinin nasıl bombalandığını seyrediyordu. Otellercazibclcrini koruyorlar, ama sadece geleceğe kalacak olanlar, tamamen elektronik cihazlarladonatılmış olan zinciroteller değil. Otcl sahibi ve hissedar olma mantığından uzakbiryöneticininiijbaşındaolduğu yerde, bazen yeni tarzda "sanat eserleri" oluşur. Sanatçı Stefan von Szczesny, "Kunst im Hotel" baslıklı kitabında, bu tür otcllerden "dönemin ruhunu en iyi yansıtan" dörttanesinedeğiniyor. Sanatlamimarisinin, özel gastronomisiyle döşeme tarzı vc ambiyansının bulu^ması sayesinde bir otel sanat eserinedönüşebilir. tnsanların para ve birikim hırsınabüründüğü bu dönemdc, sevgi liy le yapı lacak üç haftalık birdinlcnme için !>ayet yeterli değilsc, sadece koktey I içmek için dc otel barlanna gidilcbilir. lsimlerikolaylıklahatırlanabilen,sayısı azımsanmayacak kadarçok sayıda meşhur içki, otcllerde keşfedildi. Pctcr Roth, kitabı York 'taki Chelsea Oteli ve iki ünliisü: Dylan Thomas ve Jack Kerouac (altta). yukarı 1,26 milyon marklık bir yatırımgerektiriyordu.Otclcn yeni tesisat malzcmeleriy le donatıldı.Şusıralar"Adlon"ruhunuçokiyiyansıtanikikitaptam da zanıanında piyasaya çıktı. Zaten bir oteli polisiye bir romandan daha iyi ne anlalabilir ki! Jürgcn Ebertowski'ningerilim türündeki romanının adı "Unter den Linden Nummer Eins; DcrRomandes Hotel Adlon", Stefan Fester'uıki ise"Countdovvn im Adlon". Başka ne olabil irdi! Fester romanını, otelinsavas,tanhcmensonratemelinekadaryanmasi "gerçekliği uzerinekuruyor, Ebertovvskiise, otel dcdekti finin bir Nazisubayıilemücadelesini,Hitler'inyönetimielealmasından savaşın so Davos 'taki Bcllevue 'den dağa baktş... "CoctailsausallerWelt"tcbunukamtlıyor. Jamcs Bond da en sevdiği içkiyi, sanayici John D. Rockcfellcr'e ve New York'daki "Knickerbocker's Hotcr'inşcfbarmeni Martinid'Arma'ya borçlu. Rockefellcr,osıralarda pck rağbet gören Old Tom (Ün'le tatlandırılmış"Martincz"denhoşlanmıyordu,d'Arma'yadeğişik birşey içmek istediğini söyledi. Böylece london Dry Gin'li ve sek vermutlu ilk Dry Martini ona ikram cdilmiş oldu. Hemingway'in Ritz'deyken Paris'in kurtulus.una elindckibuiçkiylekadehkaldırmışolmasını gözlerimizin önüne gctirebiliriz. ^ fiuch Journal 'den çeviren: MAtlMLIRE KAHRAMAN JENSPETERSCHMEİCHEL Yau: SAÇHER