Katalog

Günümüzün modern bilgi ve teknoloji toplumunun Süperman ya da Batman gibi anlamsız yeni tannlara bel bağlamadığı görülünce, tüm imkânlar geçmişin kahramanlannı diriltmek için kullanılıyor. Eski idoller yeniden doğuyor... "Yeni" kahramanlar para kazandıran bir meta haline getirilmek istcniyor. 60'lıyıllarınpopidolüBeatlcs'ın da bu sektör içindeki durumu farklı değil. Za, manındahıçbilinmeyenBeatlesşarkılarının bile piyasaya sürüldüğü günlcrde dünyanın en ünlü ölü opera sanatçısı Maria Callas da Broadvvay'de yeniden doğuşunu yaşıyor. Tcknolojininhızlıilerleyişiyleölükahramanlann geleceğin filmlerinde canlı canlı boy göstermelerine dc ramak kaldı. Stüdyolarda bu tür çalışmalar çoktan baş,lamıs, durumda. Bilgisayarlar sanal tıplemelerle Monroe'yu, Frankenstein'ıyadabenzerlenni ekranlara yansıttı. Günümüzün modern, çağdaşbilgi ve teknoloji toplumunun Süperman ya da Batman gibi anlanısız yeni tannlarabel bağlayamayacağı görülünce, tüm imkânlareskileri pek de seçicı davranmaksızın diriltmek uğrunakullanılıyor. Bu dalga kültürel mitlerin ısıtılmış efsanelerde yansıtılması olabilir mi? Ya da eski idollerinrönesansıgüncelbirboşluktanmı? Anlaşılamıyor... Çünkü sosyologlara göre kahramanlar çağı bitti ve gelecek, eşit ağırlıklıvehiyerarsjizincirindenkurtulmayıbaşarmış kardeş gruplara aitolacak.Bugörüşe görebireycilik akımlannın yarattığı eşsizbirey de yazgının diyalektiği içınde erıyip gıdecek. Psikologlar ise bu konuda daha da ıddialı öngörülerde bulunuyor, önümüzdekı yüzyılın toplumunda insanın model olarak aldığıannebabafigürlerinindekişilikoluşumundan çıkacağını varsayıyorlar. Che Guevara. fflç ölmeyen idollerden... P op ikonu Madonna popülist bir Hollywood müzikalinde Evita kimliğine bürününce, ölü diktatorün eşi dünya çapında bir kült figürü haline geldi. Artık yığınlarla turist, Evita Peron'un Buenos Aires Havaalanı yakınlanndaki ünlülermezarlığı Recolcta'daki anıt mezarına akın ediyor. Rehberler ise belki bu nedenle, çiçcklerle kaplı mermer mezann yanıbaşında, lafarasındadaolsaAlman,Japon ya da Fransız turist gruplara, orada yatanın Madonna değılde bir kadının artık çürümeyc baş.lamış cesedi olduğunu anlatmayaçalışıyorlar. Veneyazıkkijlaçlanmış,, mumyalanmış ya da başka yöntemlerle saklanmaya çalışan kahramanlar ıçın bile dünyanın yok edici yazgısından kaçmanın yolu tıbbenhenüzbulunamadı. Kahramanlan yaşatan ve onlan çağlarötesine taşıyan şimdilik sadccc eğlencc sanayiı. Arjantin yoksul sınıfınınidolü haline gelen 1952 ölümlü Evita, ölümünden sonra efsane haline getirilen isimlerden sadece biri. Son devrimcı Che Guevaradabiyografileriyle tekrar yaşama çekiI m ek v e Senln Idolün klm? Oy sa günümüzde pop, politika ya da geçmişin herhangi bir alanından çıkıp gelen kahramanlara tutunma furyası, bizde şu imajıyaratıyor: "Ulaı>ılamayacak idollerle özdeşlemc modclleriyaratabileceğimizbirdönümnoktasınageldik." Hem de yukanda örneklerini verdiğimiz şekilde bilimle düşülen açık çelişkiye rağmen... Ancak uzmanlara göre bu noktada da birçelişki bulunmuyor. Bu furya, evrim felsefecısı ve temel nedenleraraştırmanı Gerhard Schwarz'agöre hem açıklanması çok kolay hem de kahramanlardan kurtulmak için doğru bir davraruş zinciri.lnsanlartamdaböyledönümnoktalarında, artık istemedikleri ve ihtiyaç duymadıkları 'şeylerden' kitlelerhalindc üretip psikolojik anlamda onlardan bıkıp, kurtulmanın yollannı anyorlar. örneğin at arabalan otomobilin icadmdan sonra o güne kadar üreti 1 enin üstünde sayı da üreti 1 iyor y a da barut bulunduktan sonra el yapımı şövalye zırhlarınınsayısındaınanılmazartışlargözlemleniyor. Bir dönüm noktasında bulunduğumuz ise tartışıhnaz bir gerçek. lş dünyası, kimlik sorgulayışlan ve toplumsal çatılarradikal değişimlerin cşiğınde. Erkek egemen toplum, pederşahi aileyapısı gibi cançekişiyor, globalizasyon çabalan mikro milliyetçilik devini uyandırdı... Yine de tüm bu olumsuz deneyimler daha iyi bir 21. yüzyıl umut ve beklentisini öldüremiyor. Geçmişin kahramanlar galerisi kafalanmızın içinde yaşamayanc kadar devam ederse etsin artık süper pazarlarda, öncü ve model oluşturmaları beklenen hayaletlere rastlayamıyoruz. Artık yas.antımızda millı kahramanlar, korkusuz, cesur delikanlılar, kendini vatanı uğruna feda cden kadınlar yok. Kimse kimse için kılıcını Eva Peron. Madonna ile bir daha doğdu. kuşanıpcanavarları öldürmüyor. Hegcl 'e göre kahraman, bir eylemde bul nanvesonuçlannıtekba^ınaüstlencnolağ nüstü,sıradışıkışı.Toplumsalbılınçaltını y aratılan tek tip bir örnek herkesın umut la nı, rüyalarını süslüyor. Birey onunla özdc yor, kendi kültürel öğelerinc göre kahram nına vasıflaryüklüyor. Kahramanlık öykül ri yörelerini ve dönemlerın en geçerlı değt lerinideyansıtıyor. 'Ben' idealınintemsiU lcn olarak karşımızaçıkıyorlar. Temel ort, özelliklerı ısc ahlak, cesaret ve insani değe lerisergilıyoroluşlan. j Bunakarşılık90'lıyıllannıkonlannaba tığımızda, durumun pek de iç açıcı olmadı[ Maria Callas. Yeniden "sahnelerde"... Süperman ya da Christopher Reeve. nı görüyoruz. Çok uzun ömürlü değiller; t kekse kasdan geçilmiyor kadınsa açlık çei yor gibi zayıf. Güçleri sınırlı, ahlaki değerl rini ise güncel politikalar belirliyor. ÇOJ aseksücl olmayı tercih ediyor gibi... Paz neyı istıyor, gerektıriyorsa onu veriyorli Sentetik gibiler, gerçeklikten ve insanhkt uzakkalmayıdayeğliyorlar. Politik modellerde de aynı özellikleri gc mek mümkün. Çoğu, konuşmatarzları,b den hareketleri, gülmeleri bile prova edilen kazandınlan geçicı ve halkla ortak noktala ve değerlere uzak, ancak politik kışılık d nen çerçeveye oturabilecek insanlar.