Katalog

21 OCAK. 19%. SAYI513 iklesiyasılerinbulunduğuce/aevlerindeyajanan sorunların başında açık görüş haklarıııncllcrindcn alınması geliyordu. Bu yasaİın dayandırıldığı bırdc yasaçıkanldı, TerörcMücadeleYasası. Bu yasa çıkarılmadan öncc, 1 Ağustos I988'de, bir genelge, ycni baskıları vedircıışlcrî gündcmcgclirdi. Tek Tip'in bir dizı naddeyle "resmi" les.tirildıği, Emil Galip Sandalcı'nın "Bürokratik Frankeştayn"diye anımladığı genelge, 1 Ağustos'u da "kara 'ün" olarak tanhe geçirdi. Gcnclge uygulan•iindiyeyapılanbaskılar.sevklcr, yeniölümlerinhabercisioldu. ZamanzamankiMtlıdaolsakamuoyunun Jesteğinialandireniş.lerınıcezaevlerindekilerdışardakilereşöyleduyurdular: "Içindcbulunduğumu/.durum.bizefazla birseçenek bırakmamaktadır. En temel insanihaklardanyoksun,baskıcıbiryaşamıasla kabullenmeyeceğiz. Yaşamımız pahasına kazandığımızhakları,yincyaşamımızpahasına korumaktan çckinmeyeceğiz." Adaleti aşan ya polisse •* 1. Sayf anın devamı yargıçlarla, avukatlarla, gazetecilerlc, doktorlarla,psikologlarlabirlikteHapishaneler Hakkında Haberleşme Grubu kurduk. Hapishancnin ne olduğunu göstermcyi tasarlıyoruz: Hapishaneye kim gircr, nasıl vc niçin girer, hapishanedc ne ol ur, mahkumlannvedegözetimpersonelinınyaşamınasıldır,binalar,beslenme,sağlıknasıldır, iç tüzük, tıbbi kontrol, atelycler nasıl işler; hapishaneden nasıl çıkılırvebizim toplumlarımızda hapishaneden çıkmış biri olmak nasıl birşeydir? Bu bilgileri bulacağımız yer resmi raporlardeğil.Bubilgilerihangisıfatla olursa olsun hapishane deneyimi olanlardan veya hapishaneyle bir ilişkisi olanlardanistıyoruz.Onlardanbizimleilişkiye geçmelerini ve bildikleri şeyleri bize ilctmeleriniricaediyoruz. Kalcmealdığımızbir sorukâğıdınıisteyeneverebiliriz. Yeterınce çoksayıdabilgibiriktiğindesonuçlaryayımlanacaktır. Reformistemekbizımişimizdeğildir. Biz sadcccgerçeğıgöstermekistiyoruz. Vebunu derhalgöstermekistiyoru/.,bugündenyarına; çünkü vaktimiz yok. Kamuoyunu uyarmak ve uyanık tutmak gerekiyor. Bütün haberleşme araçlarını kullanmayı deniyoruz: Gündelık, haftalık, aylık. Dolayısıyla olası bütün kürsülere çağrı yapıyoruz. Son olarak, bizi neym tehdıt ettiğini bilmekiyidir;amakendimi/ı nasıl savunacağımızı bilmek de iyidir. llk görcvlerimizden bi Hücre tipi araçlar... Kezlercc gündemegetirilen ve insan haklarıyla bağdaşmadığı yinelenen sevklerde, mahkeme ve hastaneye gidişlcrde scvk zrncirininve hücre tipi araçlarınkullanılmasıuygulaması bugün de sürüyor. Cezaevlerindc açlık grevlerine ve isyanlara yolaçan diğer uygulamalar ise şöyle özetlenebi I ir: # Koğuş aramalarında asker ve gardiyanların tutuklu ve hükümlülerin eşyalarını kullanılamayacakşekildetahripetmeleri. # Avukat ve aile görüşlerınde zaman sınırlaması yapılması, birincı derccedcn akrabalardışındagörüşeizinverilmemesi, # Ziyaretçilerın iç çamaşırlanna kadar aranması, # Avukatların savunma hakkının gasp edilmesi,dosyalarınınkarıştırılması, # Görüş kabinlerinin ses ve ışık açisından görüşü kısitlaması, gardiyan nezaretinde görüş yapılması, ziyaretçilerin görüş sonrası gözaltınaalınması, # Ziyaretçilerin getirdiği yiyeceklerin gardiyan veaskerlerce talanedilerek kullanılamazdurumagetirilmesı, 0 'l'utuklu ve hükümlülerin özcl tim ve MHP'liolduğuıddiacdilcngardiyanlarcaişkenceye alınması, # Yemeklerin yenilemeyecek durumda olması ve kantinden fahiş fiyatla, yiyecek alınabilmesi. Bize deniliyor ki hapishaneler aşırı kalabalık. Peki, ama ya aşırı hapsedilmiş olan halksa? rı küçük bir Kusursuz Tutuklunma Elkitabı ve önerdi. BirHapishaneTarihi,/>/;//£//! lcıriyanında da elbctte bir Tutuklayanlara Ögüt /»'ninmantıki veöncedenbildirilmiş devamı /eryayımlamak olacaktır. olduğundan M. Foucault buprojeyicoşkuyla kabul ctti. 1 lukuki bir terim olan soruşturBilgi vermek.edinmckveyaçalışmayakamakomısyonufıkrini, haberleşme grubuna tılmakisteyenhcrkesG.I.R'eyazabilir:285, dönüştürdü. Böy lece, hem kolekti f düşünce ruede Vaugirard, ParisXVe." deneyimi üzcrinde hem demahkumlann söz 8 Şubat 1971, Paris, Montparnassc'daki alması üzerindeduruyordu. Kcndi tanımıyla SaintBcmard Kilisesi. Hapistcki Proleter "özgül"entelcktücllcri,yargıçlan,doktorlaSolGrupmilitanlarınınvedayanışmakomirı,sosyaldanışmanlan...hareketegeçirmek telerinin açlıkgrevi dolayısıyla J.M.Domevemahkumların kendi haberlerini üretebilnach, M. Foucault, P. VidalNaquet imzalı, mcsiy le engclleri ortadan kaldırmak söz koteksiredilmiş yukardaki manifesto Michel nusuydu:Soruşturmacılarsoruşturulanlardı. Foucaulttarafındanokunup,basınadağıtılHapishaneler Hakkında Haberleşme Grubu dı...M.Foucaultmatbaabelirtmedenbildiri G.I.P. böy lece doğdu. Çok çeşitli etkileri olbastığıiçinmahkemeyeçıkmakzorundakaldu. llketkilerindenbıri,hapishanelere,ozadı. mana kadar yasak olan gündelik basının ve Bir entelektüel, bir filozof vc College de radyonun gırmesı ve siyasal mahkumlarla l'rance profesörü olan Michel Foucault, aynı lumpenproletarya arasındaki ılişkılerin gezamanda çağının "yanh" bir militanıydı. liştirilmcsi oldu. Budışdestek, otuzbeş ha1971 yılında JcanMaricDomcnachvePierpishaneyi sarsan bir isyan harcketini teşvik re VidalNaquet ile bırlikte Hapishaneler Hakkında Haberleşme Grubu'nu (Groupe etti ve bunlardan bazıları 1971 1972 kişında yağmalandı. G.I.P., 1970 sonrasında, mililnformationsurlesPrison,G.I.P.)kurdu. Bu, bu kez alanı siyaset olan yeni ve büyük bir de tanlığındeğişmesinekatkıdabulundu. G.I.P. model ine dayanarak doktorlarla hastalar araney'imin başlangıcıydı. Başlangıçta G.I.P. aracılığıyla, dahasonra adalet, tıp, psikiyatri sındaki engelleri ortadan kaldıran G.l.S. ve cinsellik alanında, çok sayıda mücadele sı (Saghk Haberleşme Grubu), G.l.A. (Akıl Hastaneleri Hakkında Haberleşme Grubu), rasında kurulan bağlarla Foucault yeni bir siyasal pratik biçimc, ycni bir üslup yaratmaya G.I.S.T.I. (Göçmen lşçiler Haberleşme ve kendini adadı. Hem "gündelik" sorunlann si DayanışmaGrubu)kuruldu. M. Foucault, mahkumlar, militan eylemininspekülatifbiramacı olduğunu düşünmesin diyc, "hapishanelerüzerine" kitabını yazmay ı iki yıl gcciktirdi vekitabınıntemelleri.bu militan eylemebağlı olarak yeniden şekillendi. 1975 yılında, Foucault'nun, Hapishancnin Tarihi yayımlandığında büyasallaşmasıhemdepartimilitanlığınıngeyük yankılaruyandırdı.Bukitapsayesinde; leneksel biçimlerinin dışına çıkan, yeni biiktidar,teknikleri,uygulanmatarzlan,strateçimlerin keşfiydi söz konusu olan. jivetaktiklcri,bilgiyleilişkileri,moderntopProleter Sol adl ı Maocu hareketin, çok sa lumlarınanalizindeönemli bir yeresahip oldu... Aynı yıl, Foucault, Sartrc, Malraux, yıda militanı dağıtılmış birliği yeniden inşa Montand, Regis Debray ile birlikte Franco reetmegerekçesiyle hapse aüldığında tek delil, La Causedupeuptega7.clcsmin satılmasıydı. jimitarafındanölüme mahkum cdilcnon bir Ispanyol'uninfazınakarşıçıktılar. Hapistcki milıtanlar, başta toplantı olmak 1977 yılında Fransa'yasığınmışolanBaüzcrc, çeşitli haklar getirecek olan, siyasal ader Meinhofförgütünün avukatı Klaus Cromahkum olarak kabul edilmek için Eylül ıssant'ın sınırdışı cdilmcsi vesilcsiyle Fouca1970'teveardındanOcak 1971 'deaçlıkgreult "güvenlik devleti"nin yapısını açığa çıvınebaşladılar. Cezaevi sistemincdedikkat kardı ve bir süre sonra insan hakları sorunuçekmck istıyorlardı. Mahkumlarındavalarınun merkezine yerleştireceği siyasal sığınma nı siyasal olarak hazırlamaklagörevli, küçük hakkınınönemiüzcrindedurdu. Foucault ve hücredeyeralan Daniel Defert, madencileG.I.P faaliyetleriyle, Fransa'dacczacvlerirerınsağlığıylailgılikurulmuşolankomisyon formunungerçekleşmesinde önemli katkıbenzenbirsoruşturmakomisyonunucczaevlardabulundu.^ lcrı içın faaliyetegcçirmeyi M. Foucault'ya Fotoğmf.ERDOĞAN KÛSEOĞLU Heryüzbin kişiye bir cezaevi... Bütün bu uygulamalar bir yana Türkiye cezaevi sayısıylada bir "refah"ülkesiizlenimi veriyor. Çünkü Türkiye 'de heryüzbin kişiye bir cezaevi düşüyor. Kentbaşınadüşen cezaevi sayısıisesekiz. Mcvcut 637 cezaevinden 615'i faaliyette. Insan Hakları Derneği'nin cezaevleriyleilgiliraporunagörebunlardan 505'ikapalı, 3 l'iyarıaçık.yedisi ise açık cezaevi. Cezaevlerindekı toplam tutuklu ve hükümlü sayısı ise 49.705. Bunların 8.751 'si siyasi, 40.954'ü ise adli hükümlü. Bu arada, 1991 yıhndaçıkarılanbırkararla, 22.000 tutuklu vchükümlününşartlıtahliyccdildiğini unutmamak gerekiyor. Cezaevlerindeki hükümlü kadın sayısı 660, tutuklu kadın sayısı ise 1.123. Erkeklerin sayısı isehükümlülerde 23.82 l.tutuklularda 24.084. Adalet Bakanlığı 'nın ven lerine görc, cezaevlerininsadece 124'ündesağlıkpersoneli bulunuyor. Acilsağlıksorunlanndamüdahalccdeceknöbetçidoktorbulamayan tutuklu vehükümlüler.günlercebekletildiktensonra herhangi bir hastaneye sevkediliyor. Adalet Bakanlığı bütçesinden cezaevlerine ayrılan miktaroldukçadüşük. Bugün, cezaevlerındekişibaşına 22.500 liraiaşcbedeli verilıyor. Ümraniye Cezaevi, "Cezaevlerinde huzursuzluk"başlığıylabaşlayanhaberlerzincirinin son halkası ydı. Dört kişinin ölümüyle sonaerdiamacezaevlerı 1981 yılındanbuyana geride43ölübıraktı.Bununsonbulmasının ise bir tek yolu var, kamuoyunun duyarlılı Sevk zinciri, tutuklu ve hükümlütereyoneltilen ınsanlıh dışı uygulamalurdan bir'u Karfi çıkmalara rağmen uygulama bugün de sürüyor.