Katalog

8 ekonomisi arasında sıkışıp kaldığını öne sürüyor. Savaşın sona ermesinin üzerinden 20 yil geçmesine karşın kuzeyin eski başkenti Hanoi ilc güney in eski başkenti Saygon arasındaki sessiz çekişmenin de sona ermediği görülüyor. Savaştan sonra kuzey ve güneyin birleşip, Hanoi 'nin başkent olması, şimdik adı HoŞi Minh olan Saygon'un gelişmesini engellemedi. Liberal ekonominin işlerlik kazanmasıyla Ho Şi Minh City ülkenin ekonomik merkezi haline geldi. Bugün Hanoi'nin gelişme hızı 12.3 dolaylannda seyrederken, Ho Şi Minh'in gelişme hızı 14.6. Hanoi'de kişibaşına ulusal geliröl 6 dolar iken, Ho Şi Minh'de 810 dolar. Hanoililcr, daha kültürlü ve daha politik olduklarını iddia ederken, Ho Şi Minh halkı daha çalışkan, daha yaratıcı ve "iş bitirici" olduklarını öne sürüyor. Vietnam kasabı diye anılan ABD Büyükelçisi Komer'in, ODTÜ'deyakılan arabasu Savaştan yenik çıkan ABD bu 20 yıl boyunca neler yaptı. Girdiği her savaştan şöyle ya da böyle galip çıkmaya alışık olan Amerikalılar, önccliklc ycnilgiyi hazmetmeye çalıştılar. Vietnam Savaşı Amerika'da yeni birparanoyanın oluşmasınayol açtı. Son 20 yıl boyunca yabancı ülkclere askeri müdahale söz konusu olduğu zaınan, ülke aydınları hcp bir ağızdan "aman, yeni bir Vietnam yaratmayalım" diyerek ortalığı ayağa kaldırdılar. Savaşa katılmış Amerikalı bir albay, "Bu savaş tüm dünyayı etkiledi. Ama en çok Amerikan halkının dünya görüşünü değiştirdi. Amerikalı saflığınıyitirdi;sıradanbirvatandaşartık devletine eskisi gibi güvenmiyor, liderlerin vaatlerine kanmıyor" diye konuşuyor. CUMHURİYET DERGt İki üç daha fazla Vietnam 1968'lerde dünyanın her yerinde yükselen gençlik ve işçi hareketlerinln en önemli iticl guçlerınden bırisı Vietnam savaşıydı. Ho Şi Minh önderliğindekı Vietnam halkı, Fransız işgalcilerini yenilgiye uğratınca karşılarında dünyanın yeni efendisi Amerikan emperyalistlerlni buldular. O yıllarda Vietnam ikiye bölünmüş gibi görünüyordu. Kuzey Vietnam, Vietnam İşçi Partisi'nin lideriiğinde yürutülen halk savaşıyla kurtarılmış ve Hanoi şehrınin başkent olduğu bağımsız bir devlet halıne dönüşmüştü. Saygon'un başkent olduğu Güney Vietnam kurtanlmak üzereyken Amerika Birleşik Devletleri ordusu •önce işgale gırışmiş, sonra ülkeyi bölerek kukla bir hükümet kurmuştu. ABD'ye karşı Güney Vietnam halkının yürüttüğü halk savaşı, koca Amerikan emperyalizmıni çaresizlık içinde bırakmıştı. Dünya halkları, ezilen uluslar ve sosyalist ülkeler Vietnam halkının cephe gerisiydi. Başta ABD halkı ve gençliği olmak üzere dünyanın dört bir yanında Vietnam'la dayanışma gösterileri yapılıyor, Vietnam halkının boyun eğmeyen bağımsızlıkçı tutumu dünyanın kaderini de etkiliyordu. Bağımsızlık ve devrim o günlere rengini veren iki temel slogandı. Türkiye'deki '68 kuşağı için de Vietnam kurtuluş mücadelesınin özel bir önemi vardı. Vietnam savaşı bizleri derınden etkiliyordu. Ülkenin dört bir yanında Vietnam sergileri açılıyordu. Bertrand Russel önderliğinde kurulan Russel Insan Hakları Mahkemesine Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Mehmet All Aybar üye olarak katılıyordu. Bu Emesto, Che Guevera'nın ilk adıydı ve o yıllarda Bolivya dağlarında öldürülrnüştü ve emperyalızme karşı savaşın sembolü haline gelmişti. Onun emperyalizme karşı mücadelesıyle, Vietnam halkının kurtuluş savaşı o günün yükselen antiemperyalist kavganın iki önemli simgesiydi. Komer, bütün tepkilere ragmen ABD büyükelçisi olarak görevine başladı. Ve o günlerde gençlik hareketlerinin önemli merkezlerinden birisi olan ODTÜ'ye rektör Kemal Kurdaş'ın davetlisi olarak geldi. Gençler onun gledığı haber aldılar ve bir eylem planı yaptılar. Bir grup öğrenci Komer, Kurdaş'la görüşürken arabayı ters çevirdiler ve ateşe verdiler. Tarih 6 Ocak 1969. Komer'in arabasının yakılması, ülke çapında büyük yankılar yarattı. Bu eylemi gerçekleştirenlerden birisi daha sonra Deniz Gezmiş'le birlikte idam edilen Yusuf Aslan'dı. Amerikan aleyhtarı gösteriler Komer'in arabasının yakılmasıyla sınırlı kalmadı. Ülkenin dört bir yanında devrimciler onlarca gösteri, toplantı düzenledıler eylemler gerçekleştirdıler. Bu eylemler sırasında dikkat çeken bir başka olgu ise Islamcılann ve MHP'lilerin tutumuydu. Amerikan aleyhtarı antiemperyalist gösterilerden en çok onlar rahatsız oluyorlar ve bu gösterilere saldırıyorlardı. O gün, Vietnam halkına saldıran ABD'yi korumaya çalışırken ulusal onur akıllarına gelmiyordu. Bugünkü milliyetçılikleri ise, ınsan haklarını çiğneyen gericiliğı savunmaktan ibaret. < Vietnam sendromu Vietnam Savaşı Ingılı/dilineyeni deyimler kazandırdı. Bunların içinde enyaygını "Vietnam sendromu". Bu deyim bütün dillerde kullanılan tıbbi bir terim haline geldi. Amerikalılar, yıllardır uğraştıklan halde bu sendromdan kurtulamadılar. 1991'de Körfez Savaşı bile Vietnam sendromunu unutturamadı. ABD'de Vietnam Savaşı'nın izleri aradan 20 yıl geçse de silineceğe benzemiyor. Vietnam Savaşı'na fiilen katılan veya katılmayıp protesto edenlerden pek çoğu bugün önemli politik mevkilerde. Clinton buekibinenetkintemsilcisi. Vietnam savaşına katılmayı reddederek zamanın yönetimine karşı çıkan Clinton, seçimkampanyası sırasında bu konuda milliyetçilerin sert eleştirilerine hedef oldu. Son yıllarda Clinton yönetiminin başına dertler açan Cumhuriyetçi Ncwt Gingrich de Clinton gibi Vietnam'a as HoŞiMinh mahkemede ABD'nin Vietnam'da işlediği suçlar yargılanıyordu. Universite gençliği Vietnam'la dayanışma gösterileri yapıyordu. Türkiye 1968'inin en etkili eylemlerinden birisi ABD Büyükelçisi Komer'in arabasının yakılmasıdır. Komer, Türkiye'ye Vietnam'dan gelmişti ve adı "Vietnam Kasabı" olarak anılıyordu. Komer'in Türkiye'ye atanması büyük olay oldu. Onun Ankara Esenboğa Havaalanına ineceği gün Ankaralı ünıversiteli gençlik havaalanını işgal etti. Bu işgal sırasında sürekli slogan atıyorduk. Ama bir slogan o günün ruh haline yansıtması bakımından hala belleğımde yer alıyor. Şöyle • bağırıyorduk: "Ho... Ho... HoŞi Minh ... İki üç daha fazla Vietnam, Ernesto'ya bin selam" ker olarak katılmayı reddedenlerden. Gelecek başkanlık seçimlerine adajtolarak katılması beklenen Colin Powel, Vietnam Savaşına katılıp ülkesini yüzlerce kilometre ötelerdeki düşmana karşı canla başla koruyan bir asker. Powel, Vietnam'da edindiği deneyimlcrini Körfez Savaşı 'nda uygulama fırsatı buldu. Amerikalılar savaştaölen 58.000 Amerikan askerine borcunu nasıl ödeyeceğini bilmiyor. ABD'li politikacılar aradan geçen 20 yıl süresince Vietnam Savaşı'nı unutturmaya çalıştılar. Ancak başanlı olamadılar. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra dünyada tek güç olarak ortaya çıkan ABD dünyanın herhangi bir noktasında, kendi çıkarlanna, ters düşen bir gelişme olduğu zaman müdahale etmeyi alışkanlık haline getirdi. Dünya kamuoyuna ve sağduyu sahibi Amerikalılar'a şirin görünmek için de insan hakları veya mazlum halklara destek gibi gerekçelerin ardına sağınmayı da ihmal etmiyorlar. Tarihçi Philip Beidcrpolitikacıların Vietnam'dan ders almadıklarını öne sürerek, "Amerika'nın yayılmacı politikası giderek artan bir hızla devam ediyor." diyor. ABD'li politikacıların unutturma girişimlerinin başarısızlığa uğramasınınbirnedenidesanatçıların Vietnam'da yaşanan trajediyi dünyakamuoyununbclleğindensilmcmck için ellerinden geleni yapması: Filmler, kitaplar, şarkılar, televizyon programları ve müzikaller. "Miss Saigon" adındaki müzikal hâlâgösterimde. Bir Amerikalı'ya âşık olan 17 yaşında Vietnamlı bir kızın öyküsünü anlatan müzikal Broadway'da4. yılını dolduruyor. Amerikan aydını tüm ulusa mal edilen Vietnam ayıbını silmek için önce günahların ortaya dökülmesinden yana. Bu aklama politikası çerçevesinde hertürlü kirli çamaşırın açıkça sergilendiği "PlatoonMüfreze" veya "Apocalypse NowKıyamet" gibi şok edici filmlerin amaca hizmet edip etmediğini bilmiyoruz ancak yapımcılann cebini doldurduğu bir gerçek. 1975 'te Saygon'un düşmesindcn bir hafta önce ABD Başkanı Gerald Ford, halkı Vietnam Savaşı üzerinde çok fazla durmamalan konusunda uyararak şöyle sonuşmuştu: "Bugün, Amerikan halkının Vietnam Savaşı'ndan önce sahip olduğu onuruna yeniden kavuşacağına inanıyorum. Ancak sona eren bir savaşla savaşmaktan vazgeçin." Ne var ki Vietnam'da ölenlerin yakınlan için bu savaş hiçbir zaman sona ermeyecek.^