Katalog

4 YAŞAM CUMHURİYET DERGt G nlırdım. Ama erdirmeyecekti. "Şımdi bunlan söyleyebiliyorum. Çünkü dersimi aldım. Kitabımı yazarken, geceleri kan kusuyor gibiydim. Yatagımın baş ucunda kalemim kâgıdım duruyordu. Uyanıp uyanıp bir kaç satıryazıyordum. "Bana sorabilirsiniz, 'Klasik askeri strateji yerine insanlann (Kuzey Vietnam' ın) kalplerini kazansaydınız daha iyi olmaz mıydı' diye. Buna evet derim. Bizim stratejimiz tamamen hataiıydı. Vietcong(Kuzey Vietnamlı)gerillalarının cesetsayısı bizim ıçinbirtürbaşangöstergesiydi. Savaşın nasıl ilerlediğiniçokçokhaküonlar, kendilerini haklı göriiyorlardı. McNa talı göstergelerlc saptamayaçalıştık Ford'a kadar ve alt kademelere indikçe iç içe EDİP EMİL ÖYMEN " Kuzey Vietnam'a girseydik, Çin ve Sovyetgenişleyen halkalar şeklinde yaygındı sorumlumara ise onlardan farklı olduğunu gösterdi. ler'inöylecedurupseyredeceklerinisanmam. luk. örevden ayrılalı 27 yıl olmuş bir saTıpkı Körfez Savaşı'nda 'Saddam'ın üzerine McNamara, görevden aynldiğı 1968'den be McNamara konuşuyor vunma bakanı... Yaşı gelmiş79'a. Vi"Bana azap veren şey, yaptığımız yanlışların yürüsemiydik" diye sordugumuz gibi. Kuzey etnam Savaşı' nı Amerika' nın kazan ri sesini çıkartmadı bu konuda. Şimdı ıse duygu Vietnam'a girseydik, halk daglara çekilecekti. maya kararlı oldugu 196168 yılla ve düşüncelerıni anılannı yazdığı kıtabmda an farkına varmak, anlamaktı. Ama bu yolu terk Soykınm yapmadıkça bir ulusun kararlılıgını nnda savunma bakanlığı yapan Robert McNa lattı. "Hiçyazmayıdüşünmemiştim"dedığıkı edemedik, bu yoldan sapamadık. Amerikan mara... O dönemde mangalda kül bırakmayan tabında: "Geriye Şöyle Bır Dönüp Bakış: Vıct başkanlık sistemındc bır bakan, başkanın sade bombalayarak yokedemezsiniz tkinci Dünya Savaşı'nda, 1945'te tek bir günde Tokyo'ya McNamara, şimdı bin pışman. O dönemi, kaç nam'ın Trajedisi ve Dersleri" (In Retrospect: cetemsilcisidir. Başkanın emrindedir. Emirleyaptığımızbombardımanda 100 bin kişi öldü. Kuzey Vietnamlı^erillaöldürüldüğünü.ceset The Tragedy and Lessons of Vietnam). 414 say ri uygun bulmazsa istı fa eder. Ama ettikten sonsayıstndaki artışla anlata anlata giden bir bakan. fa boyunca, Vietnam batagına nasıl saplandık ra da dışardan muhalefet yapamaz. Anayasa bu AmaJaponlann kararhlıklandcgişmedi. "Çıkardığım ders şudur: Bunalımın, çatışmaŞimdi "Hata ettik" diyor gözleri yaşlı. Amerinaizinvermez. Mayıs 1967'den, görevdenaytannı ve nasıl çıkamadıklannı anlattı. nınnitelığini hafifealmayın. Milliyetçiliğingüka'da geçen haftalarda McNamara'nın "pişOysa Vietnam' ın diğer sorumlulan bugüne nldıgım 29Şubat 1968'e kadar geçen sürede cünü hafıfe almayın. Artık çogu bunalım ve çamanlıgı"yelgibiestı medyada. Vietnam'a200binaskerdahagönderilmesini kadar pişmanlığın P'sini göstermediler. Kentışmanın kaynagı milliyetçilik olacaktır. Vietnam batağının sorumluluğuortak. Yanedy ve Johnson zaten yok. Ama Nixon geçen engelledim. Çünkü yönetimde etkiliydim. Bu ni,tekbirkişininemriyleolmadıişler. Başkan yıl ölene kadar Vietnam karnesinden memnun etkimi kullanmak için de yönetimde kaldım. İş Işton geçtlkten sonra Kennedy'denJohnson'a,ondanNixon'a,ondan du. Kıssingerhele, rolünü tartışmadı bile. Çün Savaşı sona erdirmeye yarasa, daha önce de ay1 Temmuz 1980'de Başkan Jımmy Carter, Vietnam Savaşı'nda ölcn askerler için bir anıt dikilmesini emreden yasayı imzaladı. Böylece Amerikan tarihinindevleri Washington,Jeffcrson ve Lincoln'ün anıt mezarlanna ycni bir komşu anıt adayı çıktı ortaya. Anıt Komisyonu'na 1421 proje sunuldu. Içlerindebirtanesisürekliolaraköneçıkıyordu: Granit topragayangömülü bir duvar. Üzerine savaşta ölenlerin adlan yazılacaktı. Sankı bir amclıyat sonrasında vücudun, kesigi örtmeye çalışması, ama becerememesi gibi bir iz olacaktıtoprak üstünde. Projeyi 20 yaşında Yale Üniversitesi'nden mımarlık ögrencısi bır kız kazandı. Üstelik Uzakdoğu kökenli: Maya YingLın. Vietnam gazileri ve halk projeye sahip çıktı. 650bin kişi 5 milyon doları aşkınbagıştabulundu anıt için. Ama projeyi "kara bir yarık" diye niteleyencleştirilerdeyapıldı. Içişlcri Bakanı James Watt, kamuoyunun kızışması üzerine anıta ızın verilmeyecegini ve inşaata başlanmayacağını açıkladı. 4 Ocak 1982 gecesı bınlerce kişi,anıtınyapılacağıycredoluştu. VeyakındakiLincolnAnıtMezan'nayürüdü. Lincoln'ün anıt mezan, Amerikan tç Savaşı ardından yapılmıştı. Ama savaşta Kuzey'ı de Güney'ı de tutmayan, Amcnka'y ı tek bir ulus sayan bır zihnıyetin ürünüydü anıt nıezar. Sıyası nıtclığı yoktu. Demokrası için dikilmişti. Maya Lin'inprojcsi deöyleydi. lnsanlarduvarayaklaşıpölenlcnn adlannıokuyacaklardıbirbir. Sonuçtabirortayolbulundu.Duvarabirbayrak direği ve heykel eklenecekti. Üç askeri yan yana göstcrerl heykel, Amerika'daki etnik mozaiğı, dostluğu ve yoldaşlığı yansıtacaktı. Savunma bakanlığının verdiği adlar geçti anıta: Vietnam, Laos, Kamboçya'daölenlerin adlan. Adlar, ölüm tarıhlerine göre sıralandı. Maya Lin, aıııtm birdestana benzemesinı ıstıyordu. Ölülerınıarayanlar, ölenlerin arkadaşlarınıda bulacaklardıanıtta. Bır savaş meydanındadolaşır gibi. 58 bin ad kazındı granite. Kaybolan 1300 kişinin adlan da eklendi. Ama yanlarına küçükbirhaçişaretıyle. Sag dönençıkarsabu Vietnam Savaşı bugün artık çok gerilerde kaldı. Amaya o savaşıyaşayanlar için gerçek böyle mi? küçükhaçınctrafınabirdaireçizilmeküzere. Amerikan halkının en benimsemediği savaşta 7 yıl savunma bakanlığı yapan Robert McNamara, 30 yıl sustuktan sonra Vietnam Savaşı üzerine 414 sayfalık bir kitap yazdı. "Hata ettik" diyor. Ve ekranlarda hiç çekinmeden ağlıyor. Savaş pişmanhğı kitap yazdırdı