Katalog

26MART 1995. SAY1 470 ları dizısı hazırladı. llk ve tek romanını da bu dönemdeyazdı:"Ç'traRoyileBabasi". (1936) Marksist kitaplar çevirdi. Bebel'in Kadın ve Sosyalizm'inı, Kautsky'nin Sınıf Kavgası'nı Türkçeyekazandırdı. Veadı Projektörolanbir dergihazırladı. IlkveteksayısıtoplatılanProjektör içın Sabiha Hanım kendisıni tçışleri Bakanı Şükrü Kaya'nın karşısında buldu. Kadın mebuslan çalışan kadınlarakazanç vergisi konduğu için görev başina çağıran Mebus HanımlarNiçinSusuyorsunuzbaşlıklıyazısı nedeniyle Bakan ona şöy le diyecektı: "Sen bu derginin bir komünist dergisi olduğunu bilmiyor musun?" Sabiha Hanım da Bakanın suratına, bir sorgu hakimi gibi davrandığını, demokrasiyi radıkkat çekiyordu. Yeni birdünya savaşının yaklaştığının bilincindeydi. Dünyayı bekleyen tehlıkeonuCici Anne'den uzaklaştırmıştı. 1938 yılında saçma bir suçlamayla şair ve dost Nazım Hikmct hapsc atılmış, 28 yıl hapse mahkum edilmişti Sertel'lerin Nazım Hikmet'le bağlan ne hapiste ne de yurt dışında hiç kopmadan de vam cdecekti. Türkiye 2. Dünya Savaşı ortamına büyük bir baskı rejimi altında ginyordu. Güçlenen ırkçı ve gerici akımlara karşı "Türk basınının en cesur kalemi" futursuzca kılıç sallıyordu. Sabiha Sertel "Tan gazetesindeki en büyük savaşını, 2. Dünya Savaşı yıllanndavermişti." 11 yıl süreyle yayımlanan Tan gazetesi bir zaman imzasızolarak faşızmc karşı makaleler yazıyordu. Evlerı gözetlenıyor, süreklı ızlenıyorlardı. Sabiha Sertel bu dönemı anlatırken, "Vapurda, takside, yolda hep bıryaverle beraber geziyordum" dıyor. "Faşızmın aleyhine yazsam.fincancıkatırlannıürkütürüm. Hükümetındışpolitıkasınıtenkıtetsem,Tankapanır, işçi, köylü haklarını savunması, komünist damgası vururlar. Emperyalızm aleyhine yazı yazmayakararverdım .. Buyazılarınyayınlanmasından az sonra yıne Basın Genel Müdürlüğünden gelen yazılı bir belge ılebir sene yazı yazmaktan mcn edildım. Hızla giderken yaydan çıkan birtren gibıydim... Büyükçe bir defter aldım. Düşündüklerimı bu deftere yazacaktım. Deftenn başına Nazım Hikmet'in "Jokontla Siyau"eserine yazdığı şu mısrayı aldım: Ben kendi kendime hürriyet ilan ettı m. Artık hiçbi r baskıdan korkmuyorum." PORTRE 5 Göhişl«r dergisi ^ Sabiha Sertel, 1945 yılında tek parti tek şef <r yönetiminekarşı DemokratParti'nin kurucusu ^ kadrosuilebirliktedönemınsosyalıstaydınla SQ nnınortaklaşahazırladıklan Görüşler Dergisi S niçıkarmagörevıniüstlendi. 1 Aralık 1945tan g hini taşıyan derginin ılk sayısı Ankara'yı L kanştırdı. SabihaSertel'in"Zincırlı hürriyetis "5 temiyoruz" diyen yazısı kıpkızıl dcmirlerle süs .2, lenmişri. Yazı yazmayı vaatedenlerderginin ka • § pağında ilan edilmişti: Celal Bayar, Tevfik Rüş ^ tü Aras, Fuat Köprülü, Adnan Menderes... o. Halk Partisi gazetelereyenıden hücumageçilmesiiçinemirlervermişti. Demokrat Parti'ninöncüleri korktuklannı ifade edıp ıkincı sayıya yazı göndermekten vazgeçtiler. Üç gün sonra, soğuk ve güneşlı birgünde tstanbul Erkek Lısesının arka bahçesinden Babıâli'ye bakan daravluyu Kahrolsun Komünistler, Kahrolsun Scrtcllcr çığlıklan kapladı. Tan Matbaası, kıtap evleri, Yeni Dünya ve La Turqeuı gazeteleri Halk Partılı gençlertarafından yakılıp yıkıldı. Saldmyı birgünönceden habcr alan Sertellerogün gazeteyegıtmedi. Gençlerellcnnde kırmızı mürekkeple gelmişlerdi. AmaçlanSabihaSertel'ıyakalayıp üstüne kırmızı mürekkebe bulamak ve kızıl kadın olarak sokaklarda sürüklemekti. tt Sabiha Sertel kızı Yıldız Sertel'le... Sabiha ve Zekeriya Sertelçifti tstanbuVda düzenlenen bir basın balosunda dostlanyla... fa koyduklannı hatırlatacaktı. Tan Gazetesi artıkTürkiye'nin hatın sayılır biryayınorganı olmuş, karışık fikiryapısı ortadankalkmış,muhalıfbırgazeteyedönüşmüştü. Çok lyı para kazanıyorlardı. Her ikisi de sert yazılaryazıyordu. Karıkocayenı soyadı yasasıyla kendılerıne uygun bir soyadı edindiler. Sertel. Moda burnunda büyük ve güzel bir ev yaptırJılar. Sabiha Sertel bütün eşitlik kavgasına kar>ın evde yıne bir yazı masası elde edememış, yazıIarınıyemekmasasıüstündeyazıyor,Tanga«etesındeki Görüşler süturuından onbınlere sesleniyordu. Emperyalızm ve faşizm tehlikesine V. Y / çok keregeçici olarak kapatıldı ve Sabiha Sertel'e tam üç İcez yazı yazma yasağı geldi. Saldırgan Almanya'yı hedefalan yazı ları hükümetin ızledığıdışpolıtikaylauyuşmuyordu. Almanların gırdıkleri ülkelerde yaptıklan zulmü, Yahudılerin fırında yakılmasını anlatan yazılan Almanlarla uzlaşmayanlısı olanlan çileden çıkartıyordu. Faşıst Almanya ile işbirliğini eleştirmesi.ardındanırkçılığaveTürkçülüğe karşı savaş açması onun susturulmasına neden oluyordu."Bir içişleri bakanının, kişınin hürriyetini istedığı zaman elınden aldığı, ıstedıği zaman verdiği bir devirdi." Sabiha Hanım yine de zaman 'Vî^îV TLJRİZMl r ' ı 1. 0M4MMIS 'UIASISM IIAZIRAN 1)1 U IIA71R.\H 1(1 18 HAZİRAN ı~ .'ı HV/B4N 24IIA/ 02T['MMU7 01 ıK'Tfl'HLZ 08 H.TI.MIJUZ 7 000 000 V •»»(«() 7000 000 ;(WI» 7000 000 nwıa»> 7 000 000 7<X»«W 7000 000 2 000 000 J (XV OtX) KARADENIZ YAYULARI SİZİ BEKÜYOF Bıfkı « cnek Ttulerı nchııler goiier ve ya>Uarld 1olu Kaçkar Oağları n j j tır hafta Bu t u r u m u z a u y g u n odetne koşulldrıyla Katılshılecegıniî t>ır K A M P A N Y A b a ^ l a t t ı k 1S 2ITEMMUZ ü JU7BMM1'<! 7000 000 7lX»(X» 7000000 7000000 7000 000 roooo» 7000000 \ T STAKSİT < TVİSIT > 3TAKSİT 3TAKSİT 3TAKSIT 1TAKSIT 3TAKS1T 7TAKSIT 7 TAKSİT 81MOOO0 5 (XX) 000 8000 000 7000 000 1000 000 I(K»«M 1000 000 1000000 1000000 lOOOOOO 1 000 000 1000000 ıoooooo ".' « 1000 000 1 0 » Ot» 1000000 1000000 1000 000 B 000 000 8000 000 8000000 S(X»<XX> 8000000 8000 (XX) 8000 000 8000000 8000000 .3' ^ ^ .'nooooo i 000 000 2000000 sımooo 2000 000 1000000 1000 000 29TEMMUZ06AĞUS 05 13 AÖUSTOS 12 20AÛUST0S 19 27 AÖUSTOS 27 AÖUSTOS 03 EYLUl 02 10EYLVL 09 I7E1LÜL ' >•" »' ««'(.«> 8000 000 8«WIXX) 8000 000 8000000 8000 000 ıoooooo 10001)00 ıcooa» 1000 000 m '? l..m 131 DKLAL C. BKKAH S • £ No 16/4 BEYOÛLU/lST ı3 ı>ıd J(O 212)293 91 9B •«(0.212)252 30 39 12 IM/A Ogzala majm yu r •"•'•! 7 jiüf^•\ yr. . * « " 15lrk AN İM Jk nız turu ııırtdftın Onrtton bflırleunmorııım ktlılmak lledı|mız llrlhı (n tz 20 £un on» bıldırn rlılımz m m m a r> ici luı urthl Hergece evlennın basılmasını Tan gazetesinden... Sabiha ve Zekeriya SerteL beklemekten usanmıştı Serteller, 1950 yılının Eylül ayında Türkiye'den ayrıldısöylüyordu. Notlarını almaya başlamıştı. Adı lar. Paris, Viyana, Bulganstan ve Macarıstan, Enternasyonal olacaktı. Enternasyonalden anardından da Bakü'dc yaşadılar. Sosyalıst ilkelclaşılan şey Sovyetler'e tabı olmakanlamınagelre gönül veren Sabiha Sertel bu ülkelerde yaşamişti. Halbuki sosyalist enternasyonalden anlananlan görünce hayal kınklığına uğramıştı. Enşılanşeybudeğildi.Bukonuyuelealmakistıternasyonal adı altında üye partilere Sovyet egeyordu." menliği getirildigıni görmüştü. SovyetlerBirli"Enternasyonal", Sabiha Sertch'in büyük haği'ne gıttıklerinde Kruşcev iktıdardaydı ve Stayal kırıklığının direnişe dönüştüğü kitabı olalın dönemı eleştiriliyordu. Yıldız Sertel bu döcaktı. Bronşit sanı lan hastal ıgının akciğer kannemı şöyle anlattı: "Dahabiz Sovyetler'e gitscri olduğunu hiç öğrenmedi. Ama ölmek üzere meden Nâzım sosyalistdüzendeki aksaklıklan olduğunu farketmiş" Yazık daha yazacak şey lcgelıpgidipanlatmıştı,amapekinanmamıştık. rim vardf'demişti, 73 yaşındabirdaha ülkesıni Fakat yavaş yavaş gerçekler ortaya çıktıkça fargöremeden Bakü'de öldü. Azeri dostlann kettıkkı,buyaraçokilerlemıştı,temızlenemeykatıldığı birtörenlc Bakü mezarlığına gömülcekti. Başlangıçta annem düzelecek dıye umdü.Ostünede Türkiye'den ŞairNigarHanımın mak istedı ly ıce herşeyi anladıktan sonra da bügetirdiği birküçük torba içindekı toprak dökülyük bir tepkı duydu. Samimı olarak inanmış bir dü. Selanik'tebaşlayanbırhayat 1968 yılında insandı Yazmakistediğisonbirkitapolduğunu Bakü 'de sona ermi şti. ^