Katalog

CUMHURtYET DERGİ NazımHikmet'inöncülük ettiği Resimli Ay'ın ünlü "Putlan Kınyoruz" kampanyasına Sabiha soğukdurup karşı çıkacaktı. Nazım'ıngeçmişi inkaretmesini sekter buluyordu. Kaldı ki o başta Fikret, geçmiş dönemin yazarlanna bütün gönlüyle bağlanmıştı. Bu kampanya sürcrken Sabiha Hanım Resimli Ay dergisinde aile, kadınerkek ilişkileri ve kadının toplumdaki yerini işleyen bir Cici Anne sütunu başlatmış ve büyük başan kazanmıştı. Okuyuculanyla yakın diyalog kuruyor ve gelen mektuplan köşesinde yanıtlıyordu. Bir yandan da sert ve kavgacı yazılannı da sürdürüyordu. Sonunda "Savulun Geliyorum" adlı bir makalesi nedeniyle 20 yıl mahkumiyet istemiyle yargılandı ve 2 aya mahkum oldu. Ortaklar Resimli Ay 'dan ürkmüşlcrdi. Kankocayarattıklan bu dergiden kovulmuşlar, 1931 yılında Resimli Ay'ın 7 yıllık ömrü sonbulmuştu. "Annem savaşçı bir kadındı! " Halide Edip, Mustafa Kemal'in arkasından Y ıldız Sertel Cumhuriyet Dergi'ye annesi Anadolu'ya geçmeden önce, Sabiha Zekeriya Sabiha Sertel'i anlattı: çiftini, bir Amerikalı milyonerin verdiği bursla "Annem, Sabiha Sertel kimdi, Neler Yazdı" Amerika'ya tahsile gönderiyor. Amerika'da başlıklı kitabı kaleme almak zorunluğunu okuduğu "Sosyal Iş" okulunda (Kolombiya duydum, çünkü Türkiye'nin sosyal, siyasal Üniversitesi'ne bağlı) profesörlerin çoğu, yaşamında ve Türk basınında önemli bir yeri henüz çok taze olan Sovyet devriminin etkisi olan annemin daha iyi tanınmasını istiyordum. altındadır. Sabiha Sertel, "sosyalizm" Genç kuşaklar onu pek tanımıyorlardı. Son teorisiyle ilk defa burada karşılaşıyor. yılları yuıidışında geçtiği için artık basında da özellikle, August Bebel'in "Kadın ve adı pek geçmiyordu. Onun kuşağından olan Sosyalizm" başlıklı kitabı, üzerinde çok büyük dostlar bana, "Annenizin Tan gazetesinde bir etki yapıyor. Onu çok ilgilendiren "kadın" çıkmış olan yazılarını toplayıp bastırın," gibi sorununun bir toplumsal sorun olduğu öğütler veriyorlardı. Annemi yazmak, uzun gerçeğine burada uyanıyor ve sosyalizme zamandan beri istediğim bir şeydi. Ancak yaklaşıyor. Başka derslerde de, sınıf sorunu, bunu emekliye aynlınca gerçekleştirebildim. sınıf çelişkileri gibi sorunlarla karşılaşıyor. Neden kltaba, annenizin, Selânlkte 1923'de Türkiye'ye döndüğü vakit sosyalizme geçen çocukluğu ve gençliğlyle başladınız. meyletmiş durumdadır. 1924'te eşi Zekeriya Bence, annemin kafa yapısının oluşmasında Sertel'le birlikte "Resimli Ay" dergisini Selânik'te geçen yıllarının çok büyük önemi çıkarıyorlar. 1928'de Nâzım Hikmet'in dergide var. Selânik Meşrutiyet devriminin oluştugu, çalışmaya başlamasıyla onun yaptığı ideolojik Batı'ya dönük önemli bir kültür ve ticaret savaş Sabiha Sertel'i de etkiliyor. merkezi. Şablha Sertel, devrimci ruhunu, Işte, onun kafa yapısını, kültürünü ve Insancıl düşüncelerını ilk evvela orada ideolojisini etkileyen olaylar bunlar. ediniyor. Annem ve bütün ailesi, durmadan Anneniz savaşçı bir kadın. Basında pek Fikret'l, Namık Kemal'i okurlar, Selânikte çok savaşlar veriyor, bu yüzden edindikleri yurf ve özgürlük sevgisini bize mahkemelere düşüyor... bunlarla naklederlerdı. Bu nedenle onu Bu savaşlar 1924'te "Resimli Ay" dergisinde anlamak için, Selânik'te geçirdiği gençlik başlıyor. Burada verdiği savaş sosyal haklar, yıllarını incelemeyi farz bildim. sosyal eşitlik savaşıdır. Satılan, dilenciliğe Ayrıca, annem Osmanlı toplumunda kadının itilen çocuklardan, bir ananın yerı; ezilmesi ve köle muamelesi bakamadığı; bebeğini çöplüğe görmesıne karşı da daha atmasından toplumun ve çocukluğunda Selânik'te devletin sorumlu olduğunu ileri uyanmıştı. Babasının annesine sürüyor. Bu yüzden de hizmetçi muamelesi mahkemeye düşüyor. yapması, daha Sabiha 8 Yazılarından ötürü hakim yaşındayken, annesinln, karşısına çıkan ilk Türk babasının bir sözüyle kadını oluyor. "boş düşmesi" onun "Resimli Ay" gibi, çocuk ruhunda derin "Resimli Perşembe", tepkiler yapmıştı. Genç "Sevimli Ay" gibi kızlık çağına eriştiği dergilerde ele aldığı vakit ise, kendisine ikinci sorun "Kadının evleneceği adamı toplumdaki yeri", kadın seçme hakkının sorunudur. Medeni tanınmamasına isyan Kanuna bakmayarak, ediyor, meşrutiyet kadının ikinci sınıf devrimine katılan vatandaş muamelesi yazarların, Ittıhat ve görmesini, mahkemede Terakki'nin dergilehnde tanıklık etmesine müsaade çıkan bu konudaki yazılarını edilmemesini; kadın örgütlerinin okuyordu. Selânik'teki yıllarır balo yermekle meşgul olmalarını, incelemeden Sabiha Sertel11 feministlerin teoride kalıp halkın anlamanın mümkün olmayacağını Sabiha nazmı, ı »I/J dertleriyle^uğraşmamalarını yeriyor. Navni 1903 , . anladım. Selânik ve Meşrutiyet .3001/10 ^ kte devrimi hakkında çok kitaplar olan aile kurumu sorununu canlı okudum ve hatta oraya gidip; bazı ömeklerle ele alıyor. ayrıntıları yerinde inceledim. Sabiha Sertel in bir de siyasi savaşlan Annenizin çok güçlü bir kişiliği ve kültür var... yapısı var. Bu sadece Seiânik'in etkileri Tan Gazetesinde 2. Dünya Harbı öncesinde değil herhalde. ve sırasında nazizme, faşizme ve ırkçılığa Selânik başlangıç. Orada, eski kalıpları kırıp, karşı Türkiye'nin Nazilerden yana harbe yeniye doğru gitmek, vatan için özgürlük için girmemesi için mücadele ediyor. Harp savaşmak, insancıl olmak gibi fikirler ediniyor. sonrasında da çok partili rejime geçiş için Bu fikirler sonra, Istanbul'da M. Zekeriya ile yazılarıyla adeta bir savaş veriyor. ikinci partiyi evlenip, 1919'da Istanbul'un işgaline karşı kurma hazırlığı içındeki Celal Bayar, Adnan direniş hareketine katılmasıyla devam ediyor. Menderes ve Tevfik Rüştü Aras'la "Görüşler" O sırada, bir gazeteci olan M. Zekeriya'nın adı altında bir dergi çıkarmaya teşebbüs evinde, önemli aydınlar toplanıp, günün ediyor. önemli sorunlarını tartışıyorlar (19151919) Biraz da özel yaşamından söz edellm. Türk milliyetçiliği, olumlu milliyetçilik (Yurdu düşmana karşı korumak anlamında Babamın hapise düştüğü yıllar da hem tek milliyetçilik) veya Turan gibi sorunlar başına dergi çıkarıyor hem de evin geçimini tartışılıyor. Bu tartışmalar Sabiha Zekeriya için sağlıyordu. Omrü hep matbaada geçer, biz bir bilgi kaynağı oluyor. Istanbul'un işgalinden yüzünü hiç görmezdik. Tan gazetesı çıkıp da sonra ise, bu grup Halide Edip'in biz refaha kavuştuktan sonra annem evde başkanlığında Yeni Mecmua'yı çıkarıyor. oturmaya başladı. Yazılarını evde yazıyordu. Bununla, işgal kuvvetlerine karşı bir savaş Çok konsantre olurdu yazdığı şeye. Sokaktaki başlıyor. Sabiha Zekeriya'nın büyük bir adama sesıni duyurmasını becermişti. Her cesaretle savaşa katıldığını görüyoruz. sabah yazısını yazar, telefonla verirdi. Eski Selânik'te edındiği devrimci fikirlerin, Türkçe yazardı sonra şifahen telefonla yurtseverliğin bu davranışlarında önemli etkisi geçerdi. Ve çok okurdu. Daktilo kullanmasını vardır. hiçbir zaman öğrenmemişti. Giyimine ve kendine özen gösterir miydi? Kata yapısının oluşmasında üçüncü önemli etken, Amerika'da yaptığı tahsildir. 1919'da, Evet. Çok. Hatta Beyoğlu'nda Calibe diye c j c j s u t u n u n d a ç ö k m e Tangazetesi Yıldız Sertel: Annem devrimci ruhunu Selantk He kazandu oldukça pahalı bir terzisi vardı. Ipekli giymeyi severdi. Çok sigara içerdi. Şişmanlamak istemiyordu. Rejimler yapar, yürüyüşler yapar ama kılosunu bir türlü indiremezdi. Annem için şöyle diyor anneanem, "Üç şeyi severdi: okumak, giyinmek ve gezmek." Çok mektup aldığı dönemler Resimli Ay dönemleriydi. Hamal gibi çalışıyordu o zaman. Mektuplan cevaplardı. Bir de oyun oynamasını severdi, poker oynardı. Konsere ve tiyatroya gidilirdi. Ev açık kapıydı.Pek çok misafir gelirdi. Çok çalıştığı yıllarda annemin gözü yemek falan görmezdi. Ama Moda'daki evde mısafır geleceğı zaman mutfağa girer bir takım özel yemekler yapardı. Şaır Nefi sokağında otururken Nâzım gelir, rakı sofraları kurulurdu. Babamın dediğine göre, Nâzım çok severmış annemin mezelerini. En iyi arkadaşı klmdi? En iyi arkadaşı babamdı. Her şey tartışılırdı. Iki dost gibi. Ama ne kadar tutkuluydu ilişkileri, bunu benim değerlendirmem zor. Dönemleri var tabii bunun da her evlilikte olduğu gibi. Bir akşam babam eve geldi, bizim soyadı sorunu çözüldü. dedi. Mogol soyadı almışız. Ne münasebet dedi annem, çok çirkin bu soyadını katıyen kullanamam, hem ne münasebet sen bana sormadan soyadı alıyorsun. Bunun üzerine ne olsun diye düşünmeye başladılar. Ikisi de yazı yazıyor, ikisinin de kalemi sert, Sertel olsun dediler. "Bir Roman Gibi" adlı kitabını yazmak için Sofya'ya gitti, belgeleri inceledi. Bir ik! ay kaldı ve dönüp Bakü'de yazdı. Belgelere dayanarak yazıyordu. Sık sık da bize okuyordu. Babam tutturdu, "anı böyle yazılmaz, sen tarih mı anı mı yazıyorsun" diye. Babam şıddetle tenkit edince kızdı, "Vazgeçtım, size okumayacağım dedi. Babamın yazdığı "Hatırladıklarım" kitabına da kızmıştı. "Hatıralarını yazdı beni hiç koymadı" demışti. ^ 1934'te Zekeriya Sertel, Halil Lütfü Birinci ve Ahmet Emin Yalman'la Tan gazetesini çıkarmaya girişti. Hergörüşten insanınyazı yazdığı Tan, Sabiha Sertel için başlangıçtabir"BabilKulesi"ydi.BirRomanGibi kitabında gazetenin ilk yıllannı şöyle anlatıyordu: "Tan Gazetesi bu ekiple asma bahçeleriylc meşhur Babil Kulesinc benziyordu:. Bir katında Burhan Felek gibi fanteziciler, bir katında ömer Rıza gibi koyu Müslümanlar, bir katında ilericiler vardı." O bu gazeteye iç sansüre tabi yazılaryazıyor, röpörtajlaryapıyor amatatmin olmuyordu. Çocuklarayöneldi. Moda'da bir çocuk yuvası açtı, dayak nedirbilmeyen, özgürçocuklar yetişsin istiyordu. önce Çocuk kitaplan, ardından da Cep kitap Merhaba Asya ! Ove r land Overland, tanh, geieneksel ya$am ve coğrafi açıdan dunyanın en ilginç ülkelenne yapılan, uzun süreti karayolu gezileridir. Bu gezilere katılmak artık duş değıM p YOİU (Çİn) 1STı>ti>muz 20Ağustos Iran, Pakıstan (Hun)erap), Çin (Taklamakan ÇÖlü, Kaşgar), Kırgızistan, Kazakistan, özbekistan, Turkmenıstan, Afganistan 9S0S Hindistan, Nepal ISEkm 950$ O gEyiui Iran, Pakıstan (Peşaver, iahor), Hindistan (Defhı, Agra, Varanasi), Nepal (Katmandu, HımalaYalar} Yeşfl YürUyÜ* nmut Ddnif ilLütfen ayrtntıtt broşür ıtteytntr • ZambakSk, 15M, Beyoğlu (0212)2510566/2454008 iUAi ı:\ı Omerll Emlril 2 Niı«n 6OO bln (Glir, ÇcmotoJf' yurU H«r pazar bir y«ŞİIe yüruyuj .