Katalog

ABD'nin Avrupa'ya yardım etmemesi durumunda büyük bir pazarı göz göre göre Sovyetler'e kaptıracağını anlattı. Marshall da her türlii rizikoyu kabul ederek planı uygulamaya koydu. ABD ekonomisi, II. Dünya'Savaşı'nın yarattığı geniş gereksinimleri karşılarken yapay büyümeye sahne olmuştu. özellikle silahlı kuvvetler için araç üretimi makina endüstrisıni hareketc geçirmişti. 194045'te genel üretiın yüzde 60 artmıştır. Ama askerler evlerinc dönünce iiretim yüzde 30 azaldı. İki buçuk milyon işsiz sokaklarda dolaşmaya başladı. Buna rağmen Truman yönctimi savaştan büyük yarayla çıkan himayeci Ingiltere'nin rolünü üstlenmek için elinden geleni yapmaya hazırdı. Uzmanlann planı iki aşamadan olıışuyordu: İlk etapta muhalefette ve Amerikan kamuoyunda kaynakları zorlamadan Avrupa'ya ayağa kalkma şansının verildiği izlemini yaratmak, daha sonra ülkeleri bir bütün olarak düşünüp ortak yardımı sağlamak. olarak Sovyet yayılmacılığını kullanıyordu. Rapor, komüni/m korkusu, antikomünist bir organizasyon gereksinimi ve antikomünist duyguları yeşerten politikalar olmak üzere üç kısımda özetienmişti. Yönetim, rapordaki komünizm korkusunun fazla abartıldığının farkmdaydı; ama planı Senato'dan geçirmek için başka yol yoktu! Sonrası Jarih kitaplannda anlatıldığı gibi sürüp"gitti. Temmuz I947'de Sovyetler ve uydu devletlcrin çekilmelerinin kararlaştırıldığı Paris Konferansı, 12 Nisan I948'de planın Amerikan Kongresi'nde onayı (19 milyar dolarlık ödenck) ve Avrupa'nın yeniden inşası. O günden bugüne ABD ile Avrupa arasındaki yakınlaşma daha da arttı. Günümüzde tarihçiler planın önemini vurgularken "Amerikan dış politikasında bu gibi başanlar o kadar az ki, kendilerine olan güvenlerini yitirdiklerinde Marshall Planı'nı anımsayıp mutlu oluyorlar" dıyor. Siyasetçiler ise 46 yaşındaki planın neler getirip götürdüğünü tartışmakla meşgul. Sol kesim Marshall Planfnın iddia edildiği gibi soguk savaşın ürünü olmayıp soğuk savaşı bizzat körüklcdiğini vurgularken revizyonistler de planın Avrupa pazannı kapma yönünde ekonomik bir karar olduğunu söylüyorlar. Neorevizyonistler ise plana toz kondurmuyorlar. Yeni bir Marshall Planı yapılabilir mi? Bu soruya Harvvard'dan tarihçi Stanley Hoffman şöyle yanıt vcriyor: "3. Dünya'da Marshall Planı'na bcnzcyen bütün yardımlar tcrs tepti. Çünkü yardım edilen ülkelerin Avrupalılar gibi endüstriyel bir altyapısı yok. Ne verirsen havada kalıyor. Marshall'ı unııtnıak gerekiyor artık ". M "Polilik Kararlar (Jrubu" çıkış noktası Yıl 104S, Almanlar MUnlh'ta ylyvcak Içln aıra bvkllyorlar (Uatt*). Plana adını varan Q*org« Marahall (altta). issourili politikacı, ABD Cumhurbaşkanı Truman. tutucu ve sert asker Genel Sekreter Marshall, Harvard ve Yale mezunu Genel Sekreler Yardımcısı Acheson, uzun yıllar Avrupa'da yaşamış diplomat Kcnnan ve ekonomik işlerle sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Clayton, II. Dünya Savaşı'ndan derin yaralarla çıkan Avrupa'yı yanla*ına çekmek amacıyla kafa kafaya vermişlerdi. Bu siyasi grup, "Söper Devlef'in tohumlannı atıyordu.. Tarihçiler bu gruba, "Ulusla"Marshall Planı" dünyaya cömert, iyiliksever, kardeş Amerika görüntüsünü yaymak için bujunma/. bir olanaktı. Yeni fıkirleri, bol parası ve heyecanıyla Amerikalılar, hammaddesiz, beş parasız, ekonomisi ve politikası iflas ctmiş Avrupa'ya yardım elini uzatıyordu. Plan, kısa sürede etkisini gösterdi. Avrupa toparlandı, Italya vc Fransa'da komünist partiler geriledi. Amerikan yönetimi bu başarıyı elde etmek için hayli terlemişti. O döncmde bu kadar gcniş kapC U M H U R İ Y E T DEROİ 8 A Ğ U S T O S AVRUPA'YA HAYAT OPUCUGU M samlı bir planı Amerikan kamuoyuna onaylatmak son derece zordu. Savaştan sonra, Amerikalılar Avrupa hakkında bir satır bile okumak istemiyorladı. Böyle karışık süreç içinde plan, hedeflediği noktalara tam anlamıyla ulaşamadı. Kongre ile Truman arasındaki bir dizi anlaşma/lık, bürokratik engeller Marshall Planı'nı yıprattı. Oysa yöne rarası dçngeleri yönetmek isteyen Amerikalı hayal mühendisleri" diyordu. tim ABD'nin gücünü ispatlayacağına inandığı planın, Amerikan dış politikasında yeni ufuklar açacağını savunuyor, bütün kozlarını kullanıyordu. Sert geçen kış, savaştan harabeye dönmüş Avrupa'ya bir darbe daha vurmuştu. Çaresiz kalan Avrupa, Amerika'dan gelecek yardıma bel bağlamıştı. Yardım için muhalefeti ikna etmek zorolmadı. 21 Şubat 1947"de yönetimde görev alanlarla Senato Dış llişkiler temsilcileri Beyaz Saray'da biraraya gelmişlerdi. Gündemdeki konu, Tiirkiye ve Yunanistan'a yapılacak yardımdı. fngiltere, ABD'den bu iki ülİceye yardım etmesini istemişti. Sıra Marshall'ın kararına gelmişti. Marshall Moskova'da beş hafta süren Dışişleri Bakanları konferansından çok endişeli döndü. Stalin kâğıt üzerinde Almanya'dan on milyar dolar tutannda makina vc kömür istiyordu. Görüşmelerden sonra Amerikan tarafı Stalin'in dört gözle Avrupa'nın ekonomik, politik ve psikolojik çöküşünü beklcdiğine inanmıştı. Washington'a dönen uçakta milyarder işadamı Clayton, Marshall'a 1 9 9 3 S A Y I 3 8 5 11