Katalog

Güneş altında spor yapmak METİNTOKENMEZ Kış mevsimlnin soğuk havalarında ınsanlar, kalın gıysıler gıyerek kapalı alanlarda çoğunlukla daha edilgın yaşayarak soğugun etkisını azaltabılıyorlar llk yazın gelmesıyle ve guneş ışınlarının dunyayı ısıtmasıyla bırlıkte ınsanlar hareketlı yaşama özlem duyuyorlar Yazın sıcaklığıntn duyumsandığı bu gunlerde sıcaklığın artmasıyla insan organızmasını yaşanan ortama uymaya zorluyor İnsan yaşamını devamlı kılan ıç ısı, kendınl dengede tutmak ve dış ısının etkisını normal boyutlara ındırmek ıçın vucut sistemlerını harekete geçirıyor Blr yerın ısısına alışmak Içın, vucut ısısını ayarlayan kan, Iç organlardan derldeki damarlara hareket edıyor Boylece guneş ışınlarının etkısıyle vucutta yukselen ıç ısı kanın yuzeysel damarlara yönelmesı ıle (azla ısı dışarı atılarak ıç ısı dengede tutuluyor Bunu yaparken insan organizmasının en çok gereksınım duyduğu şey vucut sıvılan ve su Bır anlamda, terleme yukselen dış ısıya karşı organizmanın sıstemlerı arasındakı ıletlşımln ışlerlığlnı sürdurmek ıçın doğal bir tepkı Eğer yazın guneş altında (azla kalıyorsanız ve ozellıkle egzersız yapıyorsanız, insan organizmasının sınırlarını zorluyorsunuz demektır Yazın Insanlar yazlıklara, plajlara ve kırsal alanlara koşuyor Oynamak, oynaşmak Iç durtusuyle bazen saatlerce guneş altında egzer3iz yapabıllyorlar Böyle bır aktıvlte vucuttaki suelektrolıtdengesını bozabılıyor Bu nedenle yazın guneş altında ve ozellıkle guneşın etkisınln fazla olduğu öğlen saatlerınde egzersız 6nerllmıyor Akşam veya sabah saatlerınde 20 daklkalık hafıf egzersızler yeterlı olablliyor Sıcakta yapılan birkaç saatlık egzersızlerde ulaşılabilen su kaybı, ınsanın çalışma kapasltesini olumsuz etkileyıp kalp damarlarını uyuşturuyor Terlemeyle yltırılen su blr saat içınde 3 litreye kadar varablliyor Sıcakta yapılan egzersızde vucut terle bırlikte mıneral ve elektrolıt kaybına uğruyor Organızma bu tur aktıvıtelere kramplar ve burkulmalarla tepkı gosteriyor Yetışkınlerde 2,7 kg 'dan daha az atılan sıvı Içın gereksınlm duyulduğunda yıyeceklere az mıktarda tuz eklenerek yıtirilen elektrolltler doldurulabıllyor Aşırı terleme gunluk tuzun 1317 gram kadarını vucuttan dışarı atabıliyor Bunun 8 gramdan bıraz tazlası gunluk öğunlerde yenlden alınablllyor Bu nedenle tuz ılavesı gereklı olabılır örneğın bır bardak suya bır çay kaşığının 1/ 3'u kadar yemek tuzu ılave edılebılir Ter anında yltırılen potasyum, aşırı durumlar dışında fazla onemsenmemelidlr Çunku, turunçglllerden herhangı bır meyve ve muz gıbı potasyum açısından zengın meyveler yemek, yitırilen potasyumun gerı alınmasını sağlayabillr Bır bardak portakal veya domates suyu potasyumun veya kalsıyumun tumunu karşılayabılır Yazın sıcak havalardan ve guneşten elkılenım yaş ve kılo fazlalıklarında farklılık gösterebılır Yaşlı ve aşıfı şışman ınsanlar vucut ısısının ayarlanmasında dezavantajlı olabılıyor Hatta vucut ağırlığı lımıtlere uygun klşıden aşırı kılolu olan gelışmış gençler de ısı çarpması olablliyor, boyutları bazen ölume kadar varablliyor Kadın ve erkekler arasında farklılıklar olablliyor Bunun en belırgln örneğı terleme Kadınlar erkeklere oranla daha az terlıyorlar Kadınlar en usl derıde ve aşırı sıcakta terlıyorlar Terleme anında eğer elektrolltler yenıden alınmazsa başağrısı ve kas gerılmesı oluşablllyor Bu ağrılar baldır kaslarında daha yaygın Sıcak ve guneşlı havalarda gıysilerın rengl kadar kalltesı de önemlı oluyor Pamuk ve ketenden yapılmış gıysller terı daha kolay çekıyor Terı çabuk emen gıysıler derıyı nemll tutarak vucut ısısının dış ortama aktarılması sağlıyor Sıcakta yapılan egzersızlerden önce alınan soğuk duş veya soğuk havluyla karın ve alın kısımlarının kurulanmasının periyodık uygulanması ısı basıncının duşmesıne pratık blr çözum olablliyor Bu uygulama kalp atışı. artan ısının aşağılara çekimesı ve sıvı kaybının önlenmesı ıçın yapılablllyor < Soguk gaçan kif günlarlndan aonra giinsf altına çıkanlar, tan ranglna göra 11 ilaSnumarakoruyucufaktörlarl olan Urünlor kullanmalılar. Bulutlu havalarda güneslananlar, ultravlyol* ış ınlarının yüzda tJO'yle karşı karşıya. C U M H U R İ Y E T DERGİ 6 H A Z İ R A N 1993 S A Y I 376