Katalog

Suyla aranız nasıl? Su her ne kadar yangın söndürmekte kullanılsa da bugünlerde ülkemizde milyonlarca insanın canını yakıyor. Bu kadar can alıcı hale geldiğine göre bu konudaki tavrınızı da netleştirmeniz gerekiyor. Bu test, bu konuda size yardımcı olmayı amaçlıyor. • "Nasıldır kimbilir, suyun suya kansması" (Turgut Uyar), sözü size neyi çagnştınyor? a) Kanalizasyon, içme suyuna karışıyor. b) Bir nehir, bir denize kavuşuyor. c) Akdeniz, Atlas Okyanusu'na karışmıyor, tuz oranı hep aynı kalıyor. d) Herkes kendi hayatını yaşamak zorunda kalıyor. e) Sahi, nasıldır? 1 • Avnıpa uygarlığı kiiveti yarattı, Anadolu ise "Sebii"i. Günümüzde küvetler her eve girerken sebiller hemen hemen yok olmuş durumda. Nedenini açıklayın. a)Kültiir emperyalizmi yüzünden. b) Çünkü her şey satılıİc. c) Kapitalizmin sonu, çevre bilincinin yaygınlaşmasıyla gelecek; tüm dünyada sebiller olacak. d) Tanıtımını iyi yaparsak Suudi Arabistan'a sebil ihraç edebiliriz. e) Çünkü sebilin ahlaki değeri vardır. 2 getirmeniz gerekse, hangisini yeglerdiniz? a) Su akıcıdır, ele avuca sığmaz. İnsanlar ise tanrılarımn daha kararlı olmasını beklerler. b) Bu söylediğiniz yanlış. Deniz de bir sudur ve eski Yunanhlarda Poseydon pekâlâ güçlü bir tanrıydı. c) Hindistan'da geçmiş yüzyılların başlangıcında yaşamış bir kayıp halkın baş tannçası su tanrıçasıydı. Ama sizin haberiniz yok. d) Saçmalıyorsunuz. e) Bu sorunun tamamıyla gözardı ettiği nokta şu: İnsanlar tanrılarını keyiflerince seçemezler. 8 ' • Orta Asya'da sular kesilince Türkler Anadolu'ya göçmiiş. Şimdi niçin sulak yerlere göç etmiyoruz? a) O zamanlar kimse Türklere vize engeli çıkarmaya cesaret edemiyormuş; şimdi bütün milletlcr şahin kesildi. b) 24 Ocak önlemleri sayesinde göç edecek derman kalmadı. c) Bizdeki kadar suyu bile bulamayanlar var. d) O dediğiniz Türklerin göçebe oldukları zamanlara ait. Şimdi evini barkını bırakmak o kadar kolay değil. e) Kötü politikalar yüzünden bu çözümü kimse araştırıp uygulamaya koymuyor. • Kıyamet günündeki biiyük sınavlardan birisi de Sırat Köpriısü'nden geçmektir. Bilindiği gibi bu tema bir başka şekliyle Styx ('ölüm ırmagı') olarak Yunan milolojisinde de vardır. Bunlara bakarak, donuşu olmayan yol, vicdan rahatlıgı ile zor olanı aşıp oteye geçmek fikirlerinin suyu geçmekle bağlantılı sayıldıgını soylemek mümkündür. Aynı diışünce modern çağlarda biraz daha çıkarcı biçimde, "köprüyü geçene kadar ayıya dayı demek" diye atasözlerinde ifadesini bulmuştur. Şimdi, suyun böyle nitelenmesini hangi olguyla açıklamayı tercih edersiniz? a) Kavramsal karışıklık içindesiniz. Sırat Köprüsü'nü ayıya dayı denen köprüyle aynı kategoriye sokmak en azından terbiyesizliktir. b) tlkçağlarda insanlar sudan, içinde yaşayan ve etkileri altına alamadıkları yaratıklar nedeniyle korkuyorlardı. Bu nedenle yüzme epeyce geç cesaret edip edinebildikleri bir beceri oldu. Mitolojiler ve dinler ise o zamana kadar ortaya çıkmıştı bile. c) Denizci ulusların, sudan korkulmasından çıkarı vardı. Bilindiği gibi eski Yunanlılar denizci bir ulustu. d) Bu sadece bir benzetme. e) tlkel halklar, suyun loprağın kanı olduğuna inanırdı ve bu yuzden su içmeyi kan icmek, bir tur yamyamlık, hatta vampirlik sayarlardı. Sonradan bunlar unutuldu, ama vicdan azabı kaldı. Hazırlayan: Erol Özbek 1 %J • İlkçağlardan bu yana uygarlıklann ortaya çıkmasında ve gelişmcsinde su önemli rol oynamış. Mesela çogumuzun atalan Orta Asya'dan gelmiş ve kalkıp Aoadolu'ya gelmelerinin başlıca nedeni suymuş. Ama arlık suyun önemi böylesinc belirleyici değil. Niçin? a) Çünkü suyun sırrı çözüldü artık: H 2 O. b) Artık daha değerli sıvılar var; mesela petrol. c) Suyu olmayan artık satın alabiliyor. d) Artık herkes yerleşeceği yere yerleşti. e) Doğru değil. Su eskisi kadar belirleyici. örneğin İstanbullu sanatçılar birkaç yıldır suyun bol olduğu lsveç'e ve Fransa'ya göç etmeye başladı. 4 • Türkler hep sulak yerlerde yaşamışlar, suyu önemsemişler, başlıca içeceklerini yaparken suyu temel almışlar. Kısaca, suya biiyük değer vermişlerdir. Ama yine de Türkçede sululuk, sulandırmak, (oprağın suyla fazla haşır neşir olmasının adı olan çamurlaşmak, hep olumsuz nitelemelerdir. Bunun sebebi ne olabilir? a) Türklerin hayatında suyun girmediği alan yoktur. b) Biraz abartmıyor musunuz? c) Bu olumsuz nitelemeler için elbet birtakım kelimeler kullanılacaktı. Su kelimesinin kullamlması rastlantı. d) Türkler suyun her zaman gereken miktarda olmasına önem vermişlerdir. e) Bunlar aslında olumlu nitelemelerdi. Ancak kültüre ve dile egemen olan kentliler köylüleri aşağı gördüklerinden, onların olumlu saydığı bu nitelemeleri de kötülemişlerdir. • Halk arasında limona niye "sulu zırtlak" deniyor olabilir? (Bilgilerinizi unulup, çagrışımlara kulak verin). a) Bu bir sululuktur sadece. b) Su, halkımızın değer verdiği bir şeydir, limonu da severler. c) Limon kullandıklan halde, toprağı limon yetiştirmesine izin vernK/en yöre insanları, bu nitelemeyi kıskançlıktan kullanmışlar. Zamanla kıskançlık bölgeleri genişledikçe, deyim yerleşmiştir. d) Bu deyim, limonu diğer turunçgillerden, özellikle de greyfurttan ayırt etmeye yarar. e) Deyimdeki "sulu" ögesi bereketi, " z ı r t " ise kolaylığı, sıradanlığı ifade eder ki bu da limonun Akdeniz yöresinde bereketli toprağın sıradanlığını ifade eder. 6 • Yeryüzünde gelmiş geçmiş hiçbir dinde su tannsı/tannçası baş tanrı olmamıştır. Oysa su, ilkçağların inanışında ateş, loprak ve hava ile birlikte evrenin dört biiyük gücünden biri sayılmıştı. Bu konuya duygusal bir yaklaşım 7 Aşağıdaki puan cetvelinde, verdiğiniz her yanıta karşılık bir ya da birkaç harf goreceksiniz. Harfleri toplayın, hangi harf en çoksa, su tipinizi o harfin altında bulacaksınız. .. . Çünkü ılerıdeçocuklarınıza suyun P u a n cetveli sadece içilmelde kalmayan, çeşme, havuz Ekonomist Soru a b c d e ve başka kültürel eserlerde kullanılmış (en cok $ olduğunu anlatmakia zorluk 1 1 K $ G 11 çekebilirsiniz. aldıysanız): 2 $ K K $$ G Gizemci (en çok G aldıysanız): Siz suya 3 $ $$ $$ G I1K Sudan kullanım ve alım 4 $ $$ G K İ çekiniyorsunuz. satım değeri Deniz olan bir mal 5 3G G G K (G kazasından gözüyle 6 I G CG $ K kurtulanların bir bakıyorsunuz. 7 $ K ]G Gl G bardak suyla Nasıl böyle boğuldukları, yaparsınız? 8 G K $$ İ suda Atalarımızın görünmeyen ve kolibasili adı verilen bunca değer verdiği, bereket saydığı suyu canavarlar bulunduğuna inanıyorsunuz. nasıl kullanırsınız? Suyun alışkanOysa kolibasili bulunan suyagirmedikçe lıklarımızanüfuzetmiş olmasını, su ve musluk suyunun tahlilleri temiz üzerine edebiyat yapılmasını çıktıkça (nerde mi diyorsunuz?) sudan yadırgıyorsunuz. Oysa her şeyin başının maddiyat olduğunugörmüş olmasını, su hiçbir tehlike gelmez. sonunun maddiyat olmadığıni da bilebiSusuz (en çok t aldıysanız): Iirsiniz. Tavrınızı daha Kültiircü (en testin başlığını görür görmcz çokK belli ettiniz ve aldıysanız): "su varmı ki Suya kültürel aramızolsun" açıdan filan dediniz. Bu yaklaşıyor, panik niye? Anadolu ve Unutmayın ki büyük kentlerimizde Islam geçmişte de su kıtlığı görüldü ve bu kıtlık uygarlıklannın en fazla 1520 yıl sürdü. Bu süre en değerli ülkemizin tarihinde nedir ki? Hatta o yanlannın kadar beklemeye bile gerek yok. Pek unutulınasına içiniz gidiyor. Tabii ne yakında su sorunu herkesin yakındığı bir konu olmaktan çıkacak, çünkü daha zaman yakınsanız sizi kimse anlamıyor. korkunç sorunlarla uğraşacağız. Size tavsiyem su günlüğü tutmanız. Nasıl değerlendireceksiniz? 21