Katalog

s OFRA Bekri Çeşnici Eski Kumkapı'dan bir nefes: Minas Kumkapı'nın ünlü meyhanesi Kör Agop yerinde yok artık. Ama aynı yerdeki Minas'a uğrayın. Eski Kumkapı meyhanelerinden bir nefes alabilirsiniz orada. yaklaşırken, Kumkapı meyhanelerindeki memur müşterilerin sayısı kelaynaklarınkine eşit oldu. "O zamanlar" diyor Oktay Akbal, "Öyle lahmacun falan bilinmezdi. Kumkapı'da taze ve ucuz balık yenirdi. Gerçek uskumrudan yapılma çiroz bulunurdu. Lakerdalar, midye dolmalar, midye kızartmalar, ızgara ve tava balıkların yanı sıra, torik, Ermeni pilakisi, ciger yahni de vardı. Tabii beyaz peyniri de unutmamak gerek. O zamanlar rakılar da başkaydı. Mesela Stafilina vardı. Ama biz acaba daha çok şarap mı içerdik? Şimdi hatırlamıyorum. Sait de şarap içerdi. Bizler Kör Agop'a giderdik daha çok. Kör Agop, tanıdığı müşterilerin masasına oturur onlarla sohbet ederdi. O yıllarda Agop da henuz, Tarabya'ya taşınmamıştı ve Kumkapı'da otururdu." Kumkapı ve Kör Agop yalnız Oktay Akbal'ın mı anılannı süsler? O eski semtin kaldırımlarını arşınlanmış olan ünlü sanatçı yalnız Oktay Akbal ve arkadaşları mıdır? Bu soruya kesinlikle "hayır" diyebilirsiniz. Türkiye'de Kumkapı'nın kaldınmlarını aşındırmamış yazar sanatçı yoktur diyebiliriz. Hatta yabancı yazarlardan bile Kumkapı'ya gelenler vardır. "Monserrat" adlı oyunun ve "Italyan Bahan" romanının yazarı, şu anda Goncourt Akademisi'nin uyesi olan Emmanuel Robless de Kumkapı'yı, Melih Cevdet Anday ve Oktay Akbal sayesinde tanımıştır. Tanımıştır da ne olmuştur ki hem Cezayirli, hem Fransız hem yazar olan Robles ne Türk rakısını tatmış, ne de ağzına bir damla şarap koymuştur ve bu davranışı da Melih Cevdet Anday'ı da Oktay Akbal'ı da oldukça şaşırtmıştır. Kumkapı artık eski Kumkapı değil, zaten artık hiçbir şey eskisi gibi değil, zaman değişiyor, masalarda başka yüzler görüyorsunuz. Şimdi gittikçe pahalanan Kumkapı meyhanelerinin masalarında araba komisyoncuları, galeri sahipleri ve hayali ihracatçılar çoğunluktalar. Dar sokaklarda Mercedesler, kıllı göğUslerde sallanan altın madalyonlar ve yanlarında boyama sarışınlar da görülür oldu. Kör Agop öldü. Dükkânının yerinde şimdi yine eski bir Kumkapı meyhanesi olan Minas var. Eğer eski Kumkapı'dan bir nefes duymak isterseniz Minas'a uğrayın. Masaya kurulun, Ermeni pilakisi ile ciğer zaten kendiliğinden gelecektir. Tabii beyaz peynir ve salatayı da unutmazlar. Siz lakerda istiyorsanız, meydandaki balıkçıdan alırlar. Minas'ın bahkları, artık eskisi kadar ucuz olmasa da hâlâ tazedir. Tatlı yemek istiyorsanız yemek üstüne, meyhaneden çıkınca, sağdaki sokağa sapıp, oradaki sütcüde, kaymaklı bir ekmek kadayıfı yemenizi salık veririm. Kör Agop'un eski yerindeki Minas, eski Kumkapı'yı andırır biraz. D Istanbul'da, artık eski Kumkapı meyhanelerini bulamazsınız. Ancak "Minas", size o eski havayı anımsatabılır ya da bılmeyenlere, bir fikır verebilir. "Minas"ın balıklan da artık eskısi kadar ucuz değil, ama hâlâ taze.. Ermeni pılakısi ıle cifler de siz suylemeyı unutsanız bile masanıza gelecektir Lakerda istiyorsanız, o da gelecektir masanıza. vukat Salih Şehabellin Akbal'ın oğlu Oktay, Fenerbahçeli olduğu için Galatasaray Lisesi'ne gitmemekte direnmeden ve de Saint Benoit'da okurken, kahvecinin oğlu Ahmet'in Yüksek Kaldırım'da kafasına çantayı indirip, dayılanan oğlunun gözünu korkutarak, "bileğinin gücü" ile sınıf takımının kalecisi olmadan önce okuduğu Saint Asbomption okulu ve otuzlu yılların Kumkapısı'nı şöyle anlatıyor: "O giinlerin Kumkapısı yabancı okul kaynıyordu. Bir kere Amerikan Koleji vardı. Benim okuduğum Saint Assomplion vardı ve bir de Saint Jean d' Arc kız koleji vardı. Yokuşıın dibindeki Fransız yapısı bina ki şimdi Maliye'nindir Saint Jean d'Arc'tı ve ben ilkokula basjadığıında ilk gıin yanllşlıkla Saint Assomption yerine oraya girmiştim de, sonra kızlar bana doğru yolu göstermişlerdi. O sıralarda Kumkapı'da hemen hemen Tiirk yok gibiydi. Daha çok Ermeniler ile Rumlar çoğunluktaydı. Sanıyorum Ermeniler daha çoklular. ... tkinci sınıftaydım, simit almaya gittim A ögle paydosunda. Çevremi, ellerimde kamçı ve sopa olan Rum çocukları çetesi sardı. Korktum. Beni sorguya çekiyorlardı. Derken bizim sınıfta bir Ermeni arkadaşım vardı adı Kevork, yetişti. O benim arkadaşım, dokunmayın diye araya girdi de kurtuldum. Sınıfımız çok kozmopolitti. Rum, Ermeni, Fransız, Sırp ve Tiirkler'den oluşurdu ki Turkler azınlıktaydı. Bir çocugun nasıl dünyaya geldiğini de ilk kez o okuldaki sınıf arkadaşım Josef'ten ögrenmiş oldum. Yani diyebilirim ki Josef benim ilk cinsel bilgiler öğretmenim olmuştu. ... O sıralarda da Kumkapı'da meyhaneler vardı. Ama ben okııldan çıkınca oralara gitmezdim. Dogru Şehzadeba^ı'ndaki evimize giderdim. 1930 yılında Kumkapı'da Serbest Fırka'mn bir kahve (oplanlısına gitmi^tik babamla. Sonra, babam beni yemege goturdü ilk kez Kumkapı'da bir içkili yere adım atmam boyle oldu. tlk kez bir siyasal etkinlik izlemem de o giin olmuştur." Küçük Oktay, Saint Assomption'dan ay rıldıktan sonra bir daha Kumkapı'ya adım atmadı, taa ki çok genç yaşında ünlü bir yazar Oktay Akbal oluncaya kadar. Oktay Akbal, Sail Faik, Salflh Birsel, Fahir Onger, Nuri İyem, Fethi Karakaş, Agop Arad ile kırk üç, kırk dört yıllarında eski mahalleye yeniden döndüğünde, yepyeni bir Kumkapı keşfeder. Bu, uzun masalarında, güzel kuların, sanatın ve politikanın kolkola gezdiği konuşmalar yapılan, taze balıkların cenneti, meyhanelerin Kumkapısı'ydı! Oktay Akbal, Kumkapı'ya her inişinde, sırt çantasıyla Saint Assomption'a giden Avukat Salih Şehabettin'in oğlunun görüntüsünü arar mıydı bilmiyoruz. Ama artık, yeni yüzünü keşfettiği Kumkapı'nın bir yandan da hızla Türkleşmeye başladığını biliyoruz. Yabancı okullar kapatılmış, Kumkapı Ortaokulu açılmıştır. Ve 194O'lı, 50'li, 60'h yılların Kumkapısı, yazarların, sanatçıların, gazetecilerin, memurların bolca geldiği meyhaneleriyle ünlüydü. Yılların sayısı arttıkça, meyhanenin alışkanları arasında memurların sayısı gittikçe azalmaktaydı. 199O'lı yıllara İ4