Katalog

Teodoratoın yıkandığı sular Bursa'nın eski kaplıcası, şu sıralar tamir görüyor. Onarım bittiğinde, kaplıca halka açılacak. Açılacak, ama yanındaki beş yıldızlı otelin tarifesiyle. Yani kaplıcaya gelmek isteyenler, 200 dolar ödeyecekler. Nezih Uzel ursa'nın Roma valilerinden biri vaktiyle imparatora bir mektup yazmış: "Bursalıların eski ve fena bir hamamları var.. Müsaade ederseniz ihya ve tamir edecekler..." demiş. Vali'nin adı Plin, imparator ise Trajan; sözü geçen yer şimdiki Çekirge, eski Bytinya'nın " P i t y e " köyü. Tarihler imparator Marcus Ulpius Trajanus'un, isa'nın doğumundan 53 yıl sonra ltallıka'da dunyaya geldiğini ve 45 yaşında imparator olup Roma'nın dızginlerini 19 yıl elinde tuttuğunu yazıyorlar. Bursa Valisinin isteğine Trajan'ın ne cevap verdiğini bilmiyoruz. Ancak Ortadoğu halkları ile başı dertten kurtulamayan Romalıların Bursa kaplıcaları ile pek meşgul olmadıkları anlaşılıyor. Bursa kaplıcaları, gülsuyu kokardı B Teodora'nın romatizmaları Bytinya'nın sıcak suları beş asır sonra yeniden söz konusu... Bizanslı tarihçiler Etienne ve Procope yeniden gözlerini Bursa'ya çeviriyorlar. Procope'un anlattıklarına göre Justinyen burada muhteşem bir saray ve halka açık büyuk bir hamam yaptırmış. Hatta karısı ünlu Teodora 525'te dört bin kişilik bir asker ve saray kalabalığını peşine takarak bu sularda aylarca keyif çıkarmış... Teodora'nın romatizmalarını tedavi ettıği yerin şimdiki Eski Kaplıca olduğunu düşünmenin hiçbir sakıncası olmamak lazım gelir. Zira şu sırada onarımı devam eden binamn gerek yapı şekli ve gerekse buyük termal salonun kubbesini tutan direklerin Bizans sutun başhkları her hali ile Bizanslı Teodora'nın buıalardan geçtiğini kanıthyor... 1900 lu yılların başında Bursa kaplıcaları, hastaların deva bulmaya . Türkçesi: Kaplıcanın binası görüldüğu gibi yapıldı Gül suyu gîbi tnisk kokulu suları baş döndüruyor Bolluklar mutluluklar veren Tanrı'dan yardıtn indi Her şey tamamlandı, tarihi söylendi "kaplıca tamir oldu...'" Tamir levhasında ebced hesabı ile yer alan tarihten anlaşıldığına göre devir Fatih'in babası II. Beyazıd zamanı. Bu eserin Osmanlı döneminde daha önce I. Murad Hudavendigar zamanı adının geçtiğini biliyoruz. II. Beyazıd devrinde tamir edilen binanın belki de o çağda yapıldığına inanmak gerekecektir. RomaBizansOsmanlı... Böylece "Bursalıların eski hamamlarının..." tarihler içinde yaşayan ve devamlı yenilenen bir yapı olduğu anlaşılıyor. Roma tek bir kubbe... Bizans bir merkez kubbe ile iki ufak kubbe daha eklemiş. Osmanlı ise iki yüksek muhteşem kubbe ile altına bir "kervansaray" yapmış... Atları eşekleri bağlamak için... Yani bu günkü deyimle otopark... Peki ya Cumhuriyet... ğinde gaz tenekesinde haşlanmış ıstakoz gibi kıpkırmızı olacak... Bursa'nın dağ veya ova köylerinden gelen beyaz yemeni başörıulu bir hanım ninenin veya yün çoraplı bir köylü dedenin, yeni adı "Kervansaray" olup tepesinde beş yıldızlı bayrağı dalgalanan bu muhteşem otelde " k o n u k " olabileceği aklınıza geliyor mu?... Beş yuz seneden beri bu kaplıcanın muşterisi olan bu hanım nine ve bu dedecik "Devri dilârai Demokraside" artık bu otelden kovulmuştur... Değil Kervansaray Oteli'ne Bursa'nın Çekirge semtine dahi artık uğrayacak gucu kalmamıştır. Zira yakın bir gelecekte kasabanın diğer kay naklarının da aynı akıbete uğrayacağı ve hepsinin başına birer "beş yıldız" konacağı dılşunülür. Eksi kaplıcanın suyunun aktığı ünlu Arslanağzı'nın üzerinde Farsça şöyle bir kitabe var: "Zı tarıh germabe bışnev, cevap: Hüdaya bıdih daima ab ve tab" 1086 (1675) Türkçesi: Kaplıcanın tarihini bilmek istiyorsan dinle, cevap: Allah daima su ve kuvvet versin Yine ebced hesabı ile 1675'e yani Osmanlı padişahı, Avcı lf İakabı ile tanınan IV. Mehmet dev Kaplıcadakı Aslanaflzı. sularını rine rastlıyor.J 0«ne hamama akıtacak Kitabenın uzerindeki yazı Farsça. Neden Farsça belli değil? Ama burada yıkanan veya yıkanacak olanların ortak arzularını dile getiriyor: "Tanrım, su ve kudret ver..." Bursa'nın eski kaplıcası yeni bir kaderi yaşamaya hazırlanırken belki eski dostlarını bir süre göremeyecek, yedi düvelin karışık insanı başına toplanacak, bizimkiler artık ona uzaktan bakacaklar, ama yine belki bir gün olur... Yüzyıllardır aynı duanın ardından akan suların hatınna Tann bir gUç verir de Arslanağzı eski dostlarına yeniden " s u ve kudret..." bahşeder. D Cumhuriyete gelince... Bursa'nın Eski Kaplıcası şu sırada yeniden yapıhrcasına tamir ediliyor... Ünlü Arslan ağzı bir süreden beri sularını ovanın bahçelerine, Nilüfer çayına gönderiyor... Daha bir bir zaman göndereceğe benzer... Iaş yapıya sonradan eklenen tum ahşap kısımlar yerlerinden sökülerek atılmış, vaktiyle yaşlı genç tum Bursalıların anılarının bir kısmını oluşturan "Armutlu" kaplıcası ortalarda görülmüyor... Bundan bir sure önce yıkılmış, yerinde yeller esiyor... Kaplıcanın tam altında dört yüzelli yataklı bir otelyükseliyor... Eski yapının mimari özelliğini örtmesin diye bu otele yükseklik verilmemiş, ayrıca kubbeye benzer kısımlarla eski yapıya benzerlik sağlanmış. Eski kaplıcanın soyunma ve dinlenme yerlerini bir hamlede ortadan kaldıran düşünce, bunları modern ve çağdaş tesislerle değiştirirken eski RomaBizans ve Osmanlı yapısını adeta müzelik bir eşya gibi düşünmüş. Eseri yüzyıllar içinde gelişmiş tum fonksiyonlarından ayırarak onu yeni otelin bir dinlenme salonu haline getirmiş. Ve Osmanlılar... Binaya sonradan yapılan ilaveler yıkıldıktan sonra Eski Kaplıca'nın Osmanlı bölümu üzerinde şöyle bir kıtabenın yer aldığı görüluyor: "Kaplıcantn binası ber veçhile yapıldı San gulab iıyneti oldu ınisk ile tahmir Feyyaz zulmenendm feyzi inayel irdi ltmame dendı tarih kapluce oldu tamir 917 (1511) İki yüz dolara kaplıca Anlatılanlara inanılırsa bu " t a m i r a t " bittiğinde kaplıca halka açılacak... Açılacak ama otelin tarifesi ile açılacak... Yani Bursalılar eskisi gibi bu kaplıcaya gelmek istediklerinde iki yüz dolar veya karşılığı olan Türk Lirası'nı ödeyecekler... Böylece iki bin yıllık eski kaplıca yeni bir kader yaşayacak... Roma'nın, Bizans'ın, Osmanlı'nın yapmadığını şimdi Bursa'nın zenginleri yapacak, halkı bu kaplıcaya sokarak kızartacaklar... Yıkanan, kapıdan çıkarken iyi yllz doları verdi ,Şu sırajanjaonanlan Bursa kaphcası, onarım uu,j. .aman II