Katalog

H AFTAN I N KON UĞU "Biz, 'Muz Cumhuriyeti' değiliz" Güney Afrika'daki tüm günlük gazeteler gibi yerel bir gazete olan liberal eğilimli "Cape Times"ı 16 yıl yöneten Anthony Heard, Güney Afrika'nın "baskı altında, ama güçlü" bir ülke olduğunu söylüyor Anthony Heard, Güney Afrika'nın en eski gazetesi "Cape Times"ın genel yayın müdürlüğünü, 16 yıldır yürütmekteydi. Güney Afrika'da genel oy hakkını savunan Heard, yönetimin "kara liste"sindeki isimler arasında. Nitekim geçenlerde, gazete sahiplerinin bir kararıyla görevden alındı. 1985 yılında, Afrika Ulusal Kongresi'nin sürgündeki başkanı Oliver Tambo ile yaptığı görüşmeyi, hükümetin tüm baskılarına rağmen gazetesinde yayımlayan Antony Heard'ın bu tavrı, Batı basınında da geniş yankılar uyandırmıştı. Güney Afrika'nın, "siyah madencilerin grevleri" nedeniyle yeniden gündeme girdiği şu günlerde, Anthony Heard ile birkaç ay önce yapılmış bir söyleşiyi yayımlamakta fayda gördük. Haluk Bakır / CAPE TOWN eçenlerde, BBC'nin sabah bülteni, bir tanıdık isimle başlıyordu haber yayınına: "Güney Afrika Cumhuriyeti'nde yayımlanan Cape Times gazetesinin genel yayın müdürü Anthony Heard dün görevinden alındı. Güney Afrika Gazeteciler Cemiyeti'ne göre, gazete sahiplerinin bu kararına hükümetin baskılan yol açtı." Anthony Heard, 16 yıldır lıberal eğilfmlı Cape Times'ın başındaydı. 49 yaşındaki gazeteci, ulkesindeki ırkçı yönetimin tum baskılarına direnmiş, siyahlara da oy hakkı tanıyan demokratik bir düzenin savunuculuğunu yapmıştı. Geçen kış Heard ile Cape Town'da birkaç kez birlikte olmuştuk. Irkçı yönetime boyun eğmeyeceğini söylüyor, "tslerlerse hapse atsınlar. Bir gazeteci olarak baskı altında yaşamak istemifor'üm" diyordu. Güney Afrikalı gazeteci Anthony Heard: Anthony Heard (sağda), arkadaşımız Haluk Bakır ile birlikte, "Cape Times" gazetesindeki odasında. da, Oliver Tambo'yla yaptığım görüşmeyi yaAnjhony, Heard ile Cape Times'ın haber saklara rağmen yayımladığımda yarım saatmerkezi odasında oturup söyleşiye başladıliğine göturdüler. Yarım saatlik tutukluluk ğımızda, yönetım hakkında, Güney Afrika için, Japonlar beni "prisoner of conscience" hükümetinın durumu konusunda ne düşündüğünü sorduğumda Anthony Heard, masa • (vicdani tutuklu) ilan ettiler. ödül bile aldını. nın uzerindeki "Uç Maymun" heykelini kavÇünkü derim beyaz. Beni kurban edemezler. rayarak avuçlarına almış ve bana şu yanıtı verSuçlamalaıı gerı aldılar, yoksa hapse atmak mişti: zorunda kalacaklardı. Çünkü kişileri para ce• Ulkede askeri rejım huküm surüyor. Bazasına çarptırma olanağı yok. Sonunda gasınımızın durumunu bu üç maymun heykeli zeteyi 300 rand (40 bin TL.) para cezasına gösteriyor. Beyaz politikacılar, kaybettıklerıni çarptırdılar. Akıllı davrandılar. Güçlü değılbiliyorlar ve korku içindeler. Üstünlüklerini ler. Güçlü gibi görünüyorlar, ama ayakları korumak için silah gucunü kuilanıyorlar. Sikilden yapılma. Şimdiki hukümet, tüm Guyahlar kurtuluşlannı sağlamaya çalışıyorlar. ney Afrika halkının sadece yüzde onunu temsil ediyor. 30 milyonluk nüfustaki 5 milyon beyazın üç milyonunu yani. • Silahlt bir kurtuluş savaşı mı? • Evet. Bir iç savaşın başlangıcındayız. Ben şiddet yanlısı değilim. Ama siyahları anhyorum. Ben de siyah olsaydım kurtuluş mücadelesine katılırdım. • Türkiye'de baskı dönemlerinde, ilk iş gazeteciler tutuklamr... • Bakın derime, beyaz... Ayrıcalıklarım var. Acı çekmiyorum. Acıyı kafamda çekiyorum. Beni alıp götürdüklerini duşünebiliyor musunuz? Bunu yapamazlar. 1985 kasımmsının başından geçen deneyimlerden biliyorsunuz. Bız gazeteciler, bir kardeş grubu gibiyiz. Bunlarla (yönetimi kastediyor) anlaşmaya yanaşmayacağım. Bu arada Cumhuriyet'ın kapatıldığı dönemi soruyor. Genel Yayın Yönetmenimiz Hasan Cemal'in gazeteyi ayakta tutabilmek için geçirdiği güç yılları, kitaplarında anlattığı sıkıntıları özetliyorum ve soruyorum: G Hukıimet.'basını susturmaya yönelik önlemlerini o sıralarda açıklamıştı. Anthony Heard görüşlerinden ödün vermeden görevini daha ne kadar sürdüjçbilecekti? O günlerde kafamı meşgul edenjçorunun yanıtı, BBC'nin haber bülteninde biçlmlenmişti işte. Irkçı yönetim, sonunda istediğini elde etti ve bu onurlu gazeteciyı, 16 yıldır yönettiği gazetesinden ayırmayı becerdi... • Basına getirilen son kısıtlamalara hangi ölçüde karşı çıkacaksmız? • Gerekırse hapse girmeyi göze alacağım. Toplumun olaylardan haberdar olma hakkına inanıyoruz. Bızler küçük dünyalar içinde yaşıyoruz. Ben topluma ancak gazeteci olarak katkıda bulunabilirim. Gerekirse Tambo^ yla yine görüşürüm. Toplumun olan biteni öğrenmesi önemli. Siz de kendi ülkenizde ba • Cumhuriyet, kendi yağıyla kavrulan bir gazete. Sahibi aynı zamanda kendisi de gazeteci, başyazar. Cape Times ise, ülkedeki birçok başka büyük gazetenin de sahibi olan güçlü bir sermaye grubunun. Gazete sahiplerinden baskı görüyor musunuz? • Ciddi bir şekilde değil. Bizdeki sistem Fleet Street sistemi gibi. Geçen günlerde gazete yönetimi, gazetenin içeriğine karışmadığını, hükümete özel bir toplantıda bildirdi. Hükümetin yasak koyduğu bir haberi bugün yayımladım. lsterlerse on yıl hapse atsınlar. Ama beyazım işte. Yine de dikkatli olmak zo 6