Katalog

ıçler yapısı üzerinde etkisi yok denecek kaır azdı. Savunma Bakanlığının etkisi, bir çe"idare memurluğu"ndan öteye gitmiyorı. Bunun en somut göstergesi, ilk "sivil" Saınma Bakanı Rodriguez Sahagun'un kendi• ait doğru dürüst bir ofisi bıle olmamasıy. Bakana ve bakanın mesai arkadaşlarına adrid'in göbeği Cibeles'teki ordu karargânda topu topu 4 oda ayrılmıştı. O zamanlar muhalefette olan Felipe GonJez, Ispanya'da darbeci ordu geleneğiyle mudele etmenin, Savunma Bâkanlığını, fiili güı elinde bulunduran bir sivilin eline teslim etenin zorluklarını yakından görüyordu. Ordu aldığı geleneksel eğitimin neticesi olaık ülkeyi Marksizme karşı korumayı en tıemli misyonlarından biri sayıyordu. Üstek Franco döneminde faşist olrnayan tüm güçrin "Marksist" kategorisine sokulduğu, her ırafta "Yahudi, Mason, Bolşevik"lerden oluın gizli ittifaklar arandığı düşünülecek olurı, sosyalistlerin önündeki güçlükler kolayca nlaşılabilirdi. 1982 sonunda sosyalistierin işaşına gelmeleri ve kabineyi ilan etmeleriyle irlikte, tspanyol ordusu ilk büyük sürpriz ile arşı karşıya geldi. lspanya'nın yeni Savunıa Bakanı, sadece iç savaşı kaybeden kampın gelen bir partiyi temsil etmekle kalmıyoru; aynı zamanda 42 yaşında, henüz askerliini yapmamış genç bir üniversite profesörüyU. Adı Narcis Serra olan bu iktisat profesöünün Savunma Bakanhğı koltuğuna oturmalyla, İspanya'nın askersivil ilişkisinde bir eşit "Kopernik devrimi" başladı. öte yandan generallerin ve yüksek düzeyli ordu mensuplarının sayısının azaltılması da ani bir emekliye ayırma operasyonu şeklinde yapılmadı. Bu yüzden partinin sol kanadının ve komünistlerin şiddetli tenkitleri altında kalan sosyalistler, bunu da diplomatik bir şekilde, emeklilik yaşını bekleyerek yaptılar. Burada da "geçmişten şiddetli kopuş" yerine "doğal bir geçiş süreci" politikasının olumlu meyveleri görüldü. Sosyalistler ve ordu Bu gelişmenin en ilginç sonuçlarından biri de gerek ordunun gerekse de jandarma kuvvetlerinin 4 yıl öncesine nazaran sosyalistlere karşı çok daha olumlu bir tutum içine girmeleriydi. Bunlara bağlı olarak da, 4 yıl öncesine kıyasla bir darbe tehdidine ilişkin korkular önemli ölçüde dağıldı. Ordureformundanönce Ispanya dokuz askeri bölgeye ayrılmıştı. Sosyalistler bu bölgeleri beşe indlrdiler. Bugün tspanya'da bir darbe olasılığı nedir? Madrid'de siyasi çevreleıe yakın gözlemcilere göre, gerçekleştirilen kapsamlı reforma rağmen, İspanya'da darbe tehdidi yok değildir. Ancak bu tehdit bir ulusal kriz ortamında söz konusu olabilir. Bir olasılık, ağırlıklı siyasi güçleri temsil etmese de ayrılıkçı eğilimlerin mevcut olduğu Bask bölgesinde bir iç savaş durumunun ortaya çıkması, ikincisi de Cebelitarık'ın karşısındaki 2 stratejik lspanyol kenti Septe ve Meliya'ya Fas'ın saldırmasıdır. Bir başka deyişle, içerde işbaşındaki demokratik hükümetin frenleyemediği bir ayrılıkçı hareket olayı ya da bir dış saldırı durumunda, ordu kendisine yönetime el koyma hakkını veren "meşru sebep"leri bulabilir. Ancak böyle bir durumda bile artık İspanya'da askeri bir yönetimin yerleşmesini sağlayacak sosyal ve siyasi ortam yoktur. Ne sebeple olursa olsun, bir askeri müdahale tspapya'nm uzun yıllar çaba göstererek girdiği AET bünyesinden dışlanması ile sonuçlanacaktır. tşte tekrar bir "yüzyıllık yalnızhk"a geri dönmek tehlikesi, ordu tehdidine karşı en etkin güvence olmaktadır. Bugün sahip olduğu uluslararası konuma ulaşabilmek için çok acı çekmiş ve uzun yıllar beklemiş olan tspanyol halkının yeniden çağdışı bir yanlışlığı göze alması, pek olası görunmemektedir. • Ik ziyaret lktidarın ilk aylarında Felipe Gonzalez gele de diplomasiyi elden bırakmadı. İktidarı levraldığı 20 Aralık 1982'yi izleyen ilk günerde tspanya'nın genç başbakanı ilk resmi zi'aretini bir bayram vesilesiyle Kara Kuvveteri'ne yaptı. O zamana dek sosyalist lideri, 'V" yakalı kazaklar, fitilli kadife pantolonar içinde görmeye alışık lspanyol halkı, karısında koyu renk takım elbiseler içinde son lerece resmi yeni bir Felipe Gonzalez buldu. jonzalez'in yaptığı konuşma da sosyalistlein ve tspanyol demokratlarının yıllardır bekediği konuşma değildi. lspanyol aydınları, jonzalez'in ilk ağızda ordudan Frankocu dika rejimine bağlı kişilerin temizlenmesini ve or bpanya Krafı Juan Cartos, 23 Şubat 1961 dtfbesinden sonra. siyasi Kderlere hitaben, "Bu darbenh önunu alabildim; ama bundan sonrakj için sts böyte bir garanti veremenf denUştl. önüne geçiyor, bir yandan da ordunun siyasi yaşama müdahale etmesini güçleştiriyordu. Bundan böyle ordunun İspanya'da siyasi yaşama müdahale edebilmesi üç kuvvet komutanının uzlaşmasını gerektiriyordu. nin sorduğu temel soru tspanyol Sosyalist lşçi Partisi'nin ordu içinde nasıl böyle köklü bir dönüşümü gerçekleştirebildıği idi. Bu dönüşüm, bir ölçüde sosyalistlerin ikna gücUyle, yani ordunun rolünün demokrasiyi bastırmak değil, Ulkeyi dış düşmanlardan korumak olduğunu izah etmedeki başarısı sayesirıde oldu. Sosyalistlerin ordu reformunun bir sırrı da ordu mensuplarını çok memnun eden savunma malzemesinin yenilenmesinde gösterdikleri gayretti. Sosyalistler, bir yandan ordu içindeki generallerin sayısını ve yüksek düzeyli ordu mensuplarının sayısını düşürürken, bir yandan da ordunun modernizasyonu için ciddi bir gayret içine girdiler. Bu gayret sayesinde birkaç yılda lspanyol ordusunun silah ve savaş malzemesi düzeyi NATO içindeki en iyi teçhizatlı orduların düzeyine ulaştı. "Meta Planı" 1986 sonbahannda da Ülkenin savunmasından sorumlu en yüksek merkez olan Savunma Politikası Genel Müdürlüğü de sosyalist yönetime bağlı bir sivile teslim edildi. Bu durumda, ekonomik ve hukuki sorunların ötesinde, silahlanma politikası Uzerindeki tüm karar lar, ordunun yetki alanından sivillerin eline geçti. Sosyalistler aynca "Meta Planı" olarak anılan bir plan çerçevesi içinde, Kara Kuvvetlerinin modernleştirilmesini hedef aldılar ve lspanya'nın askeri bölgelendirilişini değiştirdiler. Sosyalistlerin ordu reformundan önce Ispanya 9 askeri bölgeye ayrılmıştı. Bu durum, bir askeri darbe halinde ülkenin en önemli 12 kentinin ordu tarafından işgal edilmesini kolaylaştırıyordu. Sosyalistler bu bölgeleri 5'e indirdi. Böylelikle ordunun bir askeri darbe için hareket yeteneğı kısıtlandı. Gerek tayinlerle gerekse silah alımı ve maaşlarla ilgili karar ve yetkilerin sivillerin eline geçtiği de düşünülecek olursa, ordunun sivil iktidarı devirme olanağı bir hayli sınırlandı. Sivil güçlerin orduyu denetim altına alması yolundaki en son önlemlerden biri de, gecen yılın son aylarında gerçekleştirildi. Tüm lspanya'yı denetim altında tutan bir paramiliter güç olan ve ardından 100 yılı aşkın bir geçmişi bulunan Jandarma Komutanlığı ilk kez genel müdür duzeyinde bir sivile bağlandı. Bu sivil Luis Roldan adlı bir Sosyalist Parti üyesiydi. Yine aynı gunlerde Frankocu dönemde ordudan atılmış olan demokrasi yanlısı "Demokratik Ordu Birliği" mensuplarının tüm haklarıyla ordu saflarına dönmelerine izin verildi. (Vrtık İspanya'rJa, Silahlı Kuvvetler Komutanı, ancak askeri stratejiyi saptamak gibl kararlardan soramlu. Diğer yetkileri Savunma Bakanlığı'na geçti. du saflanndan atılmış olan "Demokratik Ordu Birliği" (UMD) grubunun affedilerek gerı dönmesini isteyeceğinı bekliyorlardı. Gonzalez, aydınları düş kınkhğına uğratmayı yeğledi ve bunların hiçbirini söylemedi. Tam aksine, tspanya'nın yeni başbakanı orduya saygılı, son derecede "Konformist" ve temkmli bir konuşma yaptı. Ama sosyalistlerin iktidarı devralışından bir yıl sonra Savunma Bakanı Narcis Serra, kendisine tahsis edilen bakanlık binasına taşınıp hava, kara, deniz kuvvetleri arasında bölüştürülmüş olan yetkileri de kendi elinde toplamaya başlayacaktı. 1984'de onaylanan bir yasa ile bu " D e Facto" durum yasal bir nitelik kazandı. Bundan böyle ordu harcamaları silah alım satımı, ordu mensuplarının tayinleri ve kariyerleri üzerindekı tek karar mercii Savunma Bakanı oluyordu. Bu arada ordu politikasından sorumlu bir müsteşar tayin edildi. Artık ancak askeri stratejiyi saptamak gibi kararlardan sorumlu olan Silahlı Kuvvetler Komutanının diğer yetkileri musteşarla birlikte, Savunma Bakanlığına geçti. Bu durum bir yandan Silahlı Kuvvetler Komutanının ayrı gUç merkezi oluşturmasının Köklü dönüşüm fepanyaMa 1978 yıhnda, demokraflk anayasanm kabulu, askBn çsvreterie sMI poNtHactlar arasmda surtuşmetere yol açb. Savunma Bakanı estd general Metadtfnun 1978 kasımında \Menda\la ordu mensuptan BUtün bunlar olurken, pek çok gözlemci tarafından tartaklanması burdann en boirglni M . 11