Katalog

cri beyaz fayanslarla döşenmiş, pırıl pırıl. Bir aboratuvar görunümünde. Fabrikanın dışınlan makinenin ağ/ına dttkulen ü/umler, kıyııa ınakinesi gibi bir makinede kesılip alt kataki karıştırma kaplarına aktarılıyur. Buıada ,ıra haline gelirılen uzümler, mayaiandıktan %onra feımantasyon havuzuna ahnıyor. Fernıante edılen şıra, taktıı kolonlarında damıtılarak alkol halinedonuştüruluyor. Elde edilen saf alkol, anason tohumu ile ikinci kez danııtılıyor. Anasonla birlikte damıtılan saf alkolun imbirlikten çıkan iki bölümüne "baş mahsul" adı veriliyor. Ayn bir kapta toplanan bu baş mahsul, birkaç ke/ daha anasonla damıtılıp rakı üretiminde kullanılacak. Başmahsul alınclıktan sonra sıra "orta mahsul"e geliyor. Halk arasında "göbek"diye adlandırılan bu kısım, rakının taa kendisi. fmbikten çıktığında 7580 dercce olan rakı, söndürme kaplannda şeker ve su ilavesiyle cinsıne göre, 4550 dereceye duşurulüyor. Rakı daha sonra, söndürme kaplarından, meşeden yapılmış dinlendirme fıçılarına alınıyor. Burada 1,52 ay dinlendirildikten sonra, filtrelerden geçırilip şişeleniyor. Fabrikayı gezmeye başlamadan'ttnce, müdur Osman Akçakoca bi/e kazan, boru ve hortumlardan başka bir şey göremeyeceğimizi söylemişti. Gerçekten de göremedik. Uzüm, yaşı yarım asırı geçkin fabrikada, modern teknolojinin yardımıyla kazanlardan, borulardan geçip kılık değiştirdtKten sonra hiç el değmeden rakı olup şişelerin içine giriyor. Fabrikanın göze hitap eden bölumü, rakının şişelendiği kısımdı. Bantlarda sıraya dizilen şişeler önce sabunlu sularla yıkanıyor, daha sonra otomatik olarak doluyor, kapakları kapatılıyor, etiketleri yapıştırılıyor, ambalaj Gemici feneri gibi fanuslu çeşmeler. Yapım tarihlerı oldukça eskı ama sarı madenlerJ pırıl pırıl parlıyor Çeşmelerden akan ne su ne de şerbet. Saf, tertemiz üzum alkolü Uzum daha yarı yolda. Bu fanuslu çeşmelerden kazanlara akıp, rakı olma yolunu yarılayacak. kısaca anlattı: "Pa>abahçe'nin rakı uretimi tum Marmara v« Trak>a bol)(elerinin lalebine cevap vereıııc/ hale gelince, idare Tekirdag'daki şarttp fabrlkasına kucük de olsa bir rakı damıtım unilesi kurma>ı kararlaslırdı. Orada dört kazanla işe bafladık..." Osman Akçakoca, Tekirdağ fabrıkasında uretilen rakının kalite bakımından dığer rakılardan "hiçbir" farkı olmadığını belintikten sonra, sözlerıni şöyle sürdürdü: "Türkiye'nin bütün fabrikaiarında uretilen rakılar tamamen ve kesinlikle a>nı kalitedir. Aynı reçete ile >apıldıgı için le/yel farklılıgı yoktur. Rakılar arasında tal farklılıgı oldugunu one surmek, lamamen psikolojik laktorlerden ileri Kelmekledir." Yıllarını bu işe vermiş Osman Akçakoca bu konuda tüm rakıseverlere garantı veriyor: Diyarbakır'da uretilen de, Tekirdağ'da uretilen de, Istanbul'da uretilen de hep aynı kalite ve lezzette. Öztrak ve Ulunay faktörü Daha sonra konuştuğumuz ve adlarını vcrmekten kaçınan Tekel yetkilıleri ise Tekirdağ rakısımn "adının çıkmasına" lsmet lnönü hükümetlerinin lcışleri Bakanı, Tekirdağ milletvekili Orban öztrak'ın neden oduğunu öne sürdüler. Onlara göre, Orhan öztrak seçim bölgesinde Uretilen rakının "reklamını" öylesine başarılı yapmıştı ki o günden beri rakı dendi mi, Tekirdağ akla geliyordu. Anlatılanlara göre Tekirdağ rakısımn ünlenmesine katkıda bulunanlardan biri de gazeteci Refii Cevat Ulunay'dı. Sık sık fabrikaya daveı edılen Ulunay, fabrıkanın bahçesinde kurulan mukellef masada kendisine sunulan rakının lezzetıni köşe ya/ılarında dile geiirınce Tekirdağ rakısımn unu dıllere destan olmu'jtu. Bir de Tekirdağ fabrikasında yıllarca ınudurluk yapmış olan rahmetli Avni Mullu'nun kalite u/erinde oynadığı önemli rol birçok uzman tarafından yadsınmıyordu. Aldığımı/ bılgilere göre, Avnı Mutlu damıtma sırasında, içinde zararlı alkol miktarı yuksek olan basmahsulü bugun uygulanan oranlardan daha fazla akıtıp göbek vcya orta mahsulu taın kıvamında alıyormuş. Bu yöntem, uretim nıiktarını azaltmakla birlikte rakının daha kaliteli olmasım sağlıyormuş. Avnı Akyol'un son yıllanna doğru merkezden gelen bir emırle butün fabnkalarda aynı oranlarda baş, orta ve son mahsul alınması bildirılmış. Ve bu genelge ile birlikte, Tekirdağ rakısımn lez/etinde bir dusuş olmuş. Unlu Tekirdağ rakısı uzerıne anlatılanlar böyle. Sıra ihraç edilen rakıların kalitesine geliyor. Osman Akçakoca, havaalanlarındakı vergisiz mağazalarda satılan ihraç rakıların da piyasada satılan Yeni Rakı'dan hıçbır furkı olmadığını söylüyor. Bunlan soyledikten sonra gö/lerimizde şüphelı bir bakış yakalaımş oltnalı ki bizi tekrar şişeleme bölumune göturuyor. Gerçekten de butün şişelerin Yeni Rakı akan "çeşmeden" dolduğunu, Almanya'ya gidecek olanlara Almanca, ABD'ye gıdecek olanlara İngilızce etıket yapıştırıldığını goruyoruz. Üzüm, rakı olmuş. Olmuş ama derecesi 7580 Bu rakı insanın midesıni delıp geçer * Bunu, meşeden Üzüm alkolünü anason tohumu ile damıtarak şişenin içine sokan rakı fabrikalarının ilki, 1912 yılında yabancı sermayelityrşirket tarafından Izmir'de kurulmuş. lanıyor ve sevkiyat için kamyonlara yükleniyordu. Üretinıi izleme gezimiz bittikten sonra fabrika müduru Osman Akçakoca bizi atelyelere göturdu. Tornaların, kaynak makinalarının, çekiçlerin çalıştığı bu atelyelerin rakı uretimi ile ne gibi bir bağlantısı olabilirdi? Sonradan öğrendik kı bu atelyeler sayesinde, içki ve alkol uretimi iı»in gerekli araçlara ödenecek döviz miktarı önemli ölçüde azalıyordu. Osman Akçakoca'nın gırişimleriyle bu atelyelerde, ithal edilen kazan, pompa gibi araç ve gereçler ücte bir fiyata mal ediliyordu. Buim birkaç paragrafta özetlemeye çahştığımız rakının "teknik" öykusü aslında daha karmaşık. Biz bu karmaşık öykuden okurlan ılgilendiren bölumleri damıttık. yapılmış, kenarları demir çemberlı fıçılarda su ve şekerle söndürmek gerek Kimı fıçıda 45 derecelik Yenı Rakı, kimısinde 50 derecelik Kulüp ve Altınbaş Buradakı herhangı bir hata rakıyı rezil eder Rendeler, kazanlar, borular Bağdaki uzum rakı olmuş ama bu uzun yolda yorulmuş. Masaları suslemeden önce dinlenmesı gerek. Işte meşeden yapılmış dev dinlendirme fıçıları. Rakı burada 1.52 ay duracak, dınlenecek, kendıne gelecek ve şışelere doğru yenı ve son bir yolculuğa çıkacak Aynı reçete ve müjdeler Her taraf şışe dolu Birbırıne çarpan şişelerin sesi fayans duvarlara çarpıp kulakları dolduruyor Başka ses yok Yıkanıyor, sıraya Alkollü Içkiler Muessesesi Kalite Kontrol Müdiresi Fugen Basmacıda rakıların kalitesi konusunda Osman Akçakoca ile aynı doğruilud;' konuşuyor: "Tiırki>e'de tum rakılar a>nı reçete ile uretilir. Bu reçetelerin hiçbir şekilde dışına çıkılmaz. Butun fahrikalarda ıırftilen rakılar kalite kontrolunden |>eçirilerek reçete>e uygun olup olmadıgı saplanır." Tekel Alkollu Içkiler Muessese Mudür Yardımcısı Hamit Mugan da rakıseverlere bazı müjdeler verdi. Mugan'ın açıklamalarına gore, rakıda bundan boyle kesinlikle anason sıkıntısı çekılmeyecek. Anasonu stoklayan, ureticiyi peşin ödeme ile teşvik eden ve klinıalı depolar kurmaya başlayan Tekel, bu sorunu kökunden çözmüş. Hamit Mugan'ın dığer bir müjdesi de "el kesen, açılmamakta dırenen" kapaklarla ılgili. Aldığımız bılgılere göre, bu yılın temmuzağustos aylarından ıtibaren, rakı şişelerinın kapakları, vıski kapağı gıbı olacak ve hıç zorlanmadan "çıtır çıtır" açılacak. u Tekirdağ rakısı farklı mı? Rakıları şişelere doldurup rakıseverlere doğru yolcu ettikten sonra, konu rakının kalitesine.geldi. "Tekirdağ" rakısımn kalitesi neıeden kaynaklanıyordu? Almanya ve havalanlannda satılan ihraç rakılar neden "şeker" gibiydi? Tekirdağ rakısı, etiketin arkasındaki zamktan mı, yoksa şişenin altındaki numaradan mı anlaşılırdı? Aklımıza gelen soruları peş peşe sıralarken Osman Akçakoca "bıyık altı" bir gülümsemeyle bı/ı dinlıyordu. Osman Akçakoca sorularımı/a yanıt vermeden önce kuruluşunda kendisinin de emeği bulunduğu " u n l u " Tekirdağ Rakı Fabrikası'nı giriyor, doluyor, kapanıyor, etıketlenıyor, ambalaılanıyor Her şey otomatik Işçı kadınların ışı, bu otomatik makıneierın hatalarını yakalamak Bir kovalamacadır gıdıyor 11