Katalog

,2 E • p çok geliştirilen plak üzerine, ses iğne ile işleniyordu. Bunun yerine Laser denilen sert ışık kullanılamaz mı idi? Sonra ses ses olarak değil de telgraftaki gibi noktaçizgi biçiminde ışlenebilirdi. Bir araç sesleri noktaçizgi şekline döniiştürerek plağa işler, başka bir araç bunları gene sese çevirebilirdi. Bu araçlara Transducer deniyordu. Bir tür bilgisayar... Bu yolla ilk plak piyasaya çıkarıldı. (highfidelity, yüksek sadakat), büyuk ilgi topladı. Şimdi iş, sözu, resmi sonra da rengi, aynı yöntemlerle plağa işlemeye kalmıştı. Bu da yapıldı. Ve compact disc (sıkıştırılmış plak) denen yenı plak ortaya çıktı. Compact disc'e "tükenmez plak" da diyebiliriz. Bunda en önemli rol laser ısığı oynuyordu: Iğnenin çizdiği bir çizginin yerine laser ile belki bir milyon çizgi çizilebiliyordu. Tlerle yazılıyor. sayı haneleri 10 100 1000... şeklinde değil, 124816... biçiminde değerlendiriliyor. Bu yüzden, ondalıklı yöntemde '111" (yuz on bir) diye okunurken, modern matematikte ' 7 " diye okunuyor. Beş ise '101' oluyor. Sayıları böyle yazmak telgrafla yazı yazmaya benziyor. Mors alfabesinde '5' yan yana beş nokta iken, '7' iki çizgi, üç nokta oluyor. Neden? Çünkü elektrik akımının gitmesi, morsta çizgi, matematikte 1 sayılıyor. Gitmemesi nokta ve '0' oluyor. Uzaydan gelen resimler 01'li sayılar şeklinde geliyor. Yerde resme çevriliyor. Rcsimlerin, sözlerin resim ve söz olarak kayda geçmesi netlik sağlamıyor. Kelimenin bir harfinin iyi söylenmemesi, küçuk bir gürültü sesi ve resmi bozabiliyor. Ama elektrik akımının verilmesi veya kesilmesi, şaşmaz biçimde plağa geçiyor. Netlik de bundan kaynaklanıyor. Compact disc'ler 199 dolara (140 bin TL) satılıyor. 10 plak aldınız mı dünyanın en büyük kitaplığını evinize getirmiş oluyorsunuz. Tabii bu bir başlangıç. Yarın hem fiyat duşecek, hem "sesli kilaplık" yapılacak. Kitaplar compact disc'e okunacak. Sayfaları ekrandan okuyacak yerde dinleyeceksiniz. Görmeyenler, zayıf görenler bundan yararlanacak. Plakkitaplar daha şimdiden piyasaya çıkanlmış bulunuyor. Sefilleri dinİeyereİc "okuyabilirsiniz".D Kitaplığı plağa sığdırmak Şimdi sıra, bir kitaplığın milyonlarca kitabındaki bilgileri plağa geçirmeye gelmişti. Bu da yapıldı. Sulus, geleneksel kitaplık kavramını alt üst etti: 1015 compact disc 50 milyon kitaptaki bilgileri evimize, elimizin altına getiriyor. Yukarıda, bilgilerin compact disc'e nokta çizgi biçiminde yazıldığını söylemiştik. Aslında, bilgiler noktaçizgi olarak değil, modern matematikte kullamlan sıfır birli sayılarla işleniyor. Bunda sayılar 'O'lar ve 1 Kütüphanecilikte yeni bir aşamanın haberclsl olan Compact Disc'lerin 1015 tanesine 150 mttyon kitaptakt bllglltr kaydediltyor. Ve evimize eİtmlzin altına geliyorlar. JCÎTA.PLIKLARA Geleneksel "kitaplık" kavramı alt üst olmak üzere... Büyük bir kitaplığın birkaçplağa sığdırıldığı günlere geldik. ilimizde ne guzel bilmeceler, bulmacalar, şaşırtmacalar, kelime oyunları, yutturmacalar var. Bunlar folklor yazılanna konu oluyor zaman zaman: "Minareden attıın kınlmadı, suya allım kınldı" bilmecesi, sigaıa kâğıdını ne güzcl lanımlıyor. Tum bir tarih dönemini de vurguluyor. Sigara kâğıdı ile tutunün ayrı ayrı satıldığı 1910'lu, 1920'li yıllan. Tiryaki, bir tutam tutünü, çelik tabakasından alıp incecik kâğıda koyar, sarar, dil ucu ile yapıştırıp sigara biçimine soktuktan sonra içerdi. "Han kapısından geçmez, fındık kabuğuna girer" şaşırtmacası ise hem bilmece, hem kelime oyunu, belki şaşırtmaca. Siz, soruda öznc arıyorsunuz, oysa özne var, ama ılk anda anlayamıyorsunuz: Han kendi kapısından geçmez: fındık kendi kabuğuna girer anlamı var şaşırtmacada. SESLÎ KISA DOGRU Oda kaloriferi • KISA KISA... KISA...KISA...KISA • Tok parça kaya Avustralya'nın "kuzey Topraklan" denen ortakuzey bölgesinde "Ayers Kayası" denen tek parça bir kaya var: 6.5 kilometre uzunlukta, 350 metre yükseklikte. Dünyanın en büyük tek parça kayası denen kayadağ geçenlerde, Avustralya yerliterine verildi: Tapu ile. Onlar da, kayayı, 99 yıllığına Avustralya Hükümeti'ne kiraladılar. Çırılçıplak bir tür dağ olan kayanın özellikleri şunlar: Kaya, yerlilerce kutsal sayılıyor. Çünkü altında, içlerinde pek çok duvar resmi bulunan mağaralar var. Kimbilir kaç bin yıllıkl Kayanın çevresinde korunmaya alınmış pek çok bitki, kuş ve hayvan bulunuyor. Bu özellikleri ile kaya, tam ' bir turistik belge. Bin kilometre karelık 1 bir alanı kaplayan bölge Avustralya nın milli parklarından biri. D D Bugün, teknoloji yeni şaşırtmacalar yaratıyor. 1lerde belki bu da dile girecek. Bunlardan biri yazımızın konusu: 10 ciltlik bir ansıklopediyi iç cebinize koyabilir misinız? Hatta 10 cilt ne kelime, 30 ciltlik, 40 ciltlik bir ansıklopediyi bile iç cebinize koyabilirsıniz. Nasıl mı? En çok 15 santım genişlığinde bir plak halinde. Konuya "Plaklarda Iğneden Laser Işığına" (23.6.1985) adlı yazımız da değinmiştik. Son gelişmeler ışığında bir kez daha eğilmemiz yararlı olacak. Kalorifersiz hanlardakı yazıhaneleri ısıtmak oldukça guç. Odun sobası için odun deposu lazım Petrol sobası odayı zehirhyor, üstelık akaryakıt için depo gerekiyor. Bir yöntem olarak, radyatör büyüklüğünde elektrik kalorıferlerı duşunulmuş. Ancak, bunlar hem hantal hem fazla ısıtmıyor: Elektriğın büyük kısmı kalın demırlerı ısıtmada zıyan oluyor. Şımdı, taşınır radyo büyüklüğünde bir ısıtıcı yapılmış: 100 vatlık enerjı ile çalışarak bütün odayı ısıtıyor, 22 derecede tutuyor. Sıcaklık avarlanabılıyor 70 dolara satılıyor. U Fikir babası Konuya anlamak için 4050 yıl öncesine gitmek gerekiyor. Vannevar Bush, 1945 yılında, bir fikir ortaya atmıştı: Bir kitaplıktaki bilgileri yapay bir belleğe geçirebilir, sonra bunları video ekranında okuyabilirdik. Her cildi 1000 sayfalık 30 ciltlik bir anj ı sikb ' ;di, kibrit kutusu kadar bir yere sığdf ..abilirdi... Bush, araca ad da takmıştı: Memex. 30 ciltteki bilgiler harf sırasına gödc dizınlenecek, aranan bilgi, düğmeye basılarak ekrana getirilecekti. Ama nasıl olacaktı bu? Sorun fikir aşamasında kaldı. Fakat unutulmadı. ÇözUm için yeni buluşlar gerekiyordu. Bunlann ne olabileccğini genç elektrik mühendisi Bush da henüz bilmiyordu. Fikrin gerçekleşmesi için laser ışığı, dijital yazı yazma yöntemi, bilgisayar teknolojisi gerekli idi. Bunlar geleceğin buluşları olacaktı. Bilgisayar bilimi Sibernetik 1948'de doğmuştu. Laser, 6O'lı yılların ürünü idi. Sayı ile bilgi kayıt tekniği ise son 510 yılın buluşu idi. Aradan 40 yıl geçti. Fikri gerçekleştirecek buluşlar bir bir ortaya çıktı. Şimdi iş bunları buieştirip Memex'i yapmaya kalıyordu. Şeker, un, yağ hazırdı. Helva neden yapılmasındı? Yapıldı. Fakat, Bush'un aklının ucundan bile geçmeyen bir yolla. Edison tarafından bulunan ve sonradan Nemlendirme aracı O O Û U V O O O 0 0 0 0 O Û O O O O O 0 0 O O O Baba mesleği ve çocuk cinsiyeti İngıltere'nın ünlu tıp dergısi The Lancet'te (Neşter) yayımlanan bir habere göre, babanın mesleği çocuğun cinsiyetini etkiliyormuş 350 küsur meslekte çahşanlar uzerindeki incelemeler sonunda, özellikle 10 meslek üzerinde durulmuş. örneğin, çevre sağlığı memurlarının çocukları, daha çok erkek oluyormuş. Ancak dergı, ünune yakışır bir biçimde haberi eleştırmiştir. Amerika'da çıkan 'Yeni ingiltere Tıp Gazetesl'nde yayımlanan bir haberde ise düşükler ve belkemığı bozukluklan üzerinde durulmuş ve bu hastalıklara bir tür 'gen'in yol açtığı ileri sürülmüş. Sözu geçen 'gen 1 beyazların %10'unda bulunduğu halde siyahlarda hemen iıiç bulunmuyormuş. D Soba yakılan odaların havası çok kuru oluyor. Soba, odanın kirlenmış havasını da, rutubetini de alıp götürüyor. Havada nemın azalması burunda, boğazda yanma yapıyor, çıçeklerı kurutuyor Bunları önlemek için sobanın üstüne çaydanlık içinde su konabilir. Fakat, bundan çıkacak buhar da ıstenenden çok nem yaratabıliyor. Işı kolay çozume ulaştırmak için, buharlı ütüye benzer bir araç yapılmış. Ayarlanabilen araç suyu zerreler halinde püskurtüyor, fakat sessiz çalışıyor 100 dolara şatışa çıkanlmış ( 1 0 0 0 0 0 0 ı 0 0 0 0 0 0 1 U 0 0 0 0 U 0O O O ' l O O O ' O O O d i OOOOUOUOUOOOt I 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 l O O O O U O O U U I t O O O O O O f l 0 0 fl O 0 ı O ' 0 l 0 l O 10 0 ( 0 0 0 1 30 Konular, Compact Discltre Modern matematikte kullanüan sıfır ve birll sayüaHa İşleniyor.