Katalog

ı, ölesiye dövüşür horozlar Yav ve fotoğraflar: ÜMİT OTAN "Pazara dövüş var. Buyıırıın gelin izleyin, anlatmakla olmaz" diyordu. Iki Hint horozu çalışmalarımn sonuna varıyorlardı. Birbirlerini "haşat" etmek için elleriııden geleni artlarına koymayan iki horozu sahipleri ayırıyor, "Canavar gibisiniz, aferin sizlere" diye onları okşuyorlardı. Horozlar da biraz önceki saldıı ganlıklannı unutmuşçasına sahiplerinin kollarının altına girip "mahzun" pozlarını alıyorlardı. Her iki horoz da özel olarak hazırlanmış küınes demeye dilimiz varmıyor konutlarına konuluyor ve yemleniyorlar. "Her akşam eve girmeden önce onlara bakanm, bir eksiklikleri var mı yok mu diye. Her şey normalse, ancak ondan sonra huzurla evimize girebiliyoruz" diyor Tuııcay Deveccl. "Evde bu işe hanımlar ne diyor" dediğimizde, Tuııcay Bey kendine şöyle bir çeki düzen veriyor ve şunları söylüyor: "Ben ve horoz dövuşüne meraklı arkadaslarımın hcpsinin hanımları horuzlara gözleri gibi bakarlar. Evet bakarlar dedim. Ancak iş dövüşe geldi mi hepsi karşı çıkıyorlar. Besleyelim hüyütellm, ama dövüştürmeyelim. Olacak iş mi bu? Horoz döviişü büyiik bir heyecandır. O heyecanı yaşamayan bilmez. Horozlar dövüşür, kim kazanmışsa ben Ali'yi dövdüm, Ahmel'i dövdüm diye kasılırlar. Aslında dovcıı horozlardır, ama hep sahipleri dövmüş ya da dövülmüş gibi konuşurlar." Horoz muhabbeti uzadıkça ıızuyordu. Biz dinlemekten onlar da anlatmaktan hoşnuttular. Pazara buluşmak üzere sözleştik ve tam ayrılıyorduk ki müteahhit Hidayet Aydın son bir şeye daha ilgimizi çekiyor ve şunları söylüyordu: "Halk arasında horoz dövüşü yasak ya da gizli saklı yapılır diye bir düşünce var. Bu çok yanlış. Kanatlı Hayvanları Koruma Derncği'nin denetiminde ve rulısallı olarak yapılıyor. Bu arada müşterek bahisler olabilir. At yarışlarında, deve güreşlerinde müşterek bahis yok mu? Horozlarını dövüşturenler de izleyenler de kendi aralarında bahisc tutuşabilirler. O zaman heyecan bir ka: daha artar, doruğa cıkar." Tuncay Deveccl, "Siz pazara gelin, heyecanı görün anlatmakla olmaz" diyor. Biz de dündan razıyız. Pazara buluşmak üzere ayrtlıyoruz. Dışından baktığımızda hiçbir şeye benzetemeyeceğiniz köhne bir bina. Kapıilan girince horoz bağırtıları, insanların kavga ediyorrnuş gibi konuşmaları arasında sigara dumanından göz gözü görmez olmuş bir salon karşılıyor bizi. "Ali, Ali geçen hafta yedigin dayak az geldi herhal" aiye bir bağırtı, yanıt olarak da "Son geçen haftayı bırak şimdi yiyecegin dayagı düşün" diye bir ses yükscliyor. Her an bir kavganın başlayacağını sanıyoruz. Ayakkabı tamircisi Selahattin, "Bıınlar her hafta böyledir" diyor ve anlatıyor: "Horoz dövüşçüleri horozlarına çok düşkıındürler. Uövüşçüler kendileri dayak yemeye razıdırlar da horozlarının dövülmesine kallanamazlar. Dövüşen, dayak yiyen horozlardır, ama sanki kendileri dövülmüş ya da dövınüş gibi konuşurlar." Bir köşede kurulu çay ocağında, demini tutmuş çay ortalığı mis gibi kokutuyordu. Salonun orta yerine kurulu ring biraz sonra başlayacak dövüşü bekliyordu sanki. Ara sıra dış kapı açılıyor, kimi bavullu, kimi çantalı insanlar birer ikişer içeri giriyorlardı. Çantalardanhorozlar çıkarılıyor, bir yandan horozlar okşanırken, diğer yandan da ortalık kızıştırıhyordu. SİN YAVRUMV "Seninki bir saat dayanmaz" diyordu biri. Oiğeri, "Seninki inan yarım saatte bagırarak kaçar" diye karşılık veriyordu. Hem salonda olup bitenleri izliyor, hem de teknik bilgiler alıyorduk sağdan soldan. Dövüşte hakemlik yapacaklardan biri bizi şöyle aydınlatıyordu: "Dövüşlerden önce agız dalaşı başlar. önce horoz dövüşçüleri kızışırlar. Sonra horozunu kapan tartıya gider. Ardından diğeri tartar horozunu. Aralarında en fazla 100 gram fark oldugu saptanırsa dövüşebilirler. Horozlar ringe salındıktan sonra da karşılıklı bagırışmalar bilıncz. Dövüş .sonunda ycnilenin sesi çıkmaz olur, horozunu alır ve bir sonraki dövüş için biler kendini. Tabii horozunu da..." Tam bu sırada iki kişi hışımla teraziye doğru yürüdüler. Horozlarını tarttılar ve köşelerine çekildiler. Taraftarlar da köşelere bölündüler. Salonda çıt çıkmaz oldu. Hakem heyeti yerlerini aldı. Evet dövüşler hakemsiz yapılmıyordu. Tecrübeli kişilerden seçilen yedi kişilik kurul, dövüş boyunca kararlarını söylüyor, herkes de buna uyuyordu. Hakem heyetinin işaretiyle horozlar ringe çıkıyorlar ve büyük bağırışmuyı da başlatıyorlardı. Her horoz kendine özgü dövüşme stili ile dövüşüyor ve ringteki boksörleri aratmıyorlardı. Benekli ile Balh'nın dövüşleri kıran kıranaydı. Birbirlerinin en nazik yerlerini iyi bilen dövüşçüler, boyıın ve göz kısımlarına kuvvetli gagalarıyla saldırıp birbirlerini kaçırmaya çalışıyorlardı. Biri pençesiyle vurmaya kalkarken, diğeri savunmaya çekiliyor, sonra ani bir atak başlatıyordu. Müteahhit Hidayet Aydın bir yandan dövüşü izliyor, diğer yandan horozlann kaçmasıyla ilgili sorumuza açıklık getiriyordu: "Ringten ııç kez kaçan horoz yenik sayılır. Eger horoz bagırarak kaçarsa bir kez de kaçsa yenik sayılır. Bazen horozlann birisinin gagası çıkar. Cîaganın beş dakikada sarılıp dövUşün başlaması gerekir. Eğer son iki raundda gaga koparsa baglanmaz. Horoz sahibi isterse horozunu dövüşten çeker. Bazı horozlar da çok dayak yerler. O zaman horoz sahibi dayanamaz ve horozunu çeker." "C'lay misin yavrum!" bağırışlanyla ilgimiz yeniden ringte odaklaştı. "Ballı" bir boksöre taş çıkartırcasına dövüşüyordu. Hasmının etrafında dolaşıyor, şaşırtıyor, anidcn pençeliyor, ardından gagasıyla didikliyordu. Hakemlerin bağırmasıyla bir raundun daha bittiği anlaşılıyor ve horozlar ayrı köşelere, suyun başına götürülüyorlardı. On dakika dövüşen horoz bir dakika dinleniyor ve bu arada bolca sulanıyordu. Dinlenme arunda nefes nefese olan horozlar, sulandıktan sonra biraz rahatlıyor, rauntların sonuna doğru isteksizee ringe giriyorlardı. İki saatte 12 raunt dövüşen horozlar birbirlerine fazla bir şey yapamazlarsa maç berabere bitiyor, ancak gerek izleyiciyi gerekse dövüşçüleri böyle maçlar sıkıyordu. Hasmını kısa sürede kaçıran ya da dövüşemeyecek duruma sokan horozlar heyecan yaratıyor ve büyük ajkış topluyorlardı. Dövüşler boyunya seyircir ler zamanın nasıl geçtiğini anlamıyor, dışarıda diziü olan seyyar satıcılara yemeklerini ısmarlıyorlar ve karınlarını da dövüş heyecanı ile birlikte doyuruyorlardı. Benekli ile Ballı soluk soluğa yedinci raundun sonunda yeniden suyun başına götürüldü. Seyirciler dövüşün uzayacağmı ve berabere biteceğini tahmin ediyorlardı ve bu durum epeyce canlarını sıkıyordu. Ama sekizinci raund ile birlikte, Ballı yayından fırlamış ok gibi hasmına saldırıyor ve Benekli'yi "groge" duruma sokuyordu. Gardı düşmüş boksörler gibi savunmaya çekilen Benekli, bu işin böyle süremeyeceğini anlamışçasına kendini ringten dışarı attı. Ancak bağırmadan kaçtığı için tekrar güreşmesi için ringe bırakıldı. Ama Benekli dövüşü bırakmaya kararlı görünüyordu. Yediği sert bir pençe karşısında bu kez bağırarak kendini dövüş alanının dışına attı. Sonra da yenik olmanın verdiği ezikliği duyumsarcasına sahibinin kolunun altına sokuldu. Horoz sahibi, horozuna sert sert bakıyordu. Osmanlı tmparatorluğu'nun kuruluş döncmlerinde başlayan horoz dövüşü, aradan geçen yüzyıllardan sonra hâlâ aynı heyecanı koruyor. Bir tane damızlık yumurta bulmak için başlayan dıdinıne ringlerde noktalanıyor, bazı günler büyük bir sevinçle ringlerden ayrılan horoz dövüşçüleri, bazı günler de yenik olmanın verdiği hüzünle horozlarını koltuklarına kıstırıp kaçarcasına ringten uzaklaşıyorlardı. Çimenlerde başlayan serüven herhangi bir kahvenin ya da salonun ortasında kurulan ringte noktalanıyor, heyecan dolu dövüşler horozlann tüy dökümü zamanı olan ağustos eylül ayları dışında 10 ay sürüyordu. Biz de horoz dövüşü heyecanını yoğun biçimde yaşadığımız bir günün sonunda ringin kurulu olduğu salondan ayrılırken, Benekli de sahibinin koltuğunun altında kümesinin yolunu lııtuyordu. Yaralarının iyileşmesi beklcnecek ve bir gün aynı heyecanla herhangi bir ringte hasmının önüne koyulacağı günü bekleyecekti. Ege dünyada en iyi damızlık Hint horozu yctiştirmekle ünlü. Horoz dövüşü tutkunlan, horozlara özenle bakıldığı ve korundukları için, bugünlere varabildiklerini söylüyorlar. Ege'de deve güreşleri ve at yanşlan sczonu kapandı. Bu heyecanların yerini şimdi kıran kırana horoz dövüşleri dolduruyor, I " 1 DÖVÜŞ HOROZLAR) T ürklye'de dövüşken horozlar, Gerze ve Hint horozlandır. Dövuş horozlan, mahmuzlan çıkmadan yanı bir yaşına kadar dövüştürülmezler. Dövüş için yetiştirilen horozlann mahmuzlarına özel kılıllar bağlanır ve mahmuzların kırılmamasına özen gösterilir. Bu mahmuzlar düzenli olarak eğelenir ve slvriltilir. Hayvanlar dövüşürken mahmuzlanm kullanırlar. Dövüş horozlarının önemli özellikleri, uzun boyunlu, sert derili ve sağlam bacaklı olmalarıdır. Tüylerinin renkleri, kırmızı alacadır. Bir dövüş horozunun ibik ve sakalı ya tamamen kesilmiştir ve yoktur ya da yok denecek kadar az bırakılarak kesilmiştir. Her dövüşten sonra, hayvanların yaralan , ispirtoyla silinir ve zeytinyağı ile yağlanır Bunun nedeni, yaraların sertleşmesini önlemektir. Dövüş idmanlan, altı aylıkken başlar. Hayvanlar kısa süreler içinde birbirleriyle karşılaştırılırlar. Dövüşler, horozlardan birinin yorgun düşmesi ya da kaçmasıyla biter. Kaçan hayvan genellikle öldürülür. Gerze ve Hint horozlanndaki saldırganlık duygusu, genetik bir olaydır. Bu horozlann kanatlan küçük, baldırları güçlüdür. Dövüş horozunda, uzun boyun ve güçlü uzun bacakların önemi büyüktür. Horoz dövüş sırasında, arkadan dolaşıp gagasıyla rakibinin kafasını tutar ve mahrrtuz atar. li, Ali geçen hafta yedigin dayak az geldi herhal!'... "Sen geçen haftayı bırak şimdi yiyecegin dayağı düşün!"... Dövüşçüler, kendileri dayak yemeye hazırdırlar da horozlarının dövülmesine katlanamazJar.. On dakika dövüfen horoz, bir dakika dinleniyor ve bu arada bolca sulanıyor. 17