Katalog

.4) «31 I Vlking I: Bilim ve hayal birleşince... Mars Gezegeninde Su Mars üzerinde fazla durulmasının nedeni, gezegenler içinde insan yaşamına en elverişli gezegen olmasındanaır. Mars'ta tek sakınca, soğukluk ve oksijen azlığıdır. Ancak kapalı bir mekân içinde bu eksiklikler giderilebilir. A merikan Havacılık Dairesi'ne bağlı bilim adamlan, Mars'ta su bulunduğunu ekim ayı başında dUnyaya duyurdular. Bilginler, 1971'de gezegene gönderilen Mariner9 ve 1975'te gönderilen Viking1 ve Viking2 inceleme araçlarının verdikleri bilgileri yeniden değerlendirerck bu sonuca vardılar. 30 Mayıs 1971'de yola çıkan Mariner, tam 6 ay 17 gün sonra gezegenin yörungesine girmiş, resimler ve ölçü araçları ile toplanan bilgiler göndermişti. 20 ağustosta fırlatılan Viking1, tam 11 aylık bir yolculuk sonunda ge7egene inmişti. 9 Eylül 1975'te yolculuğa başlayan Viking2 ise, tam 1 yıllık bir geziden sonra iniş yapmıştı. Bu son ikı araç, gezegenin atmosferini incelemiş; yerden, havadan resimlerini çekmiş; jeolojik ve kimyasal yapısını öğrenmeye çalışmış; toprakta canlı izi aramıştı. tşte yeniden değerlendirilen bilgiler bunlardı. Duyuruya göre, Mars'ta su, sanılandan 10100 kez daha çoktu. Ancak bu su ya buz, ya da toprak ıçi sıvı su biçiminde olmalı idi. Bunun kesinlik kazanması ıçin 1991 yılını beklememiz gerekecek: Bu tarihte Mars'ın yolunu tutacak "Mars Gözlem Aracı"nın göndereceği bilgiler, yaşamsal önemde olacak. Araç ge/egene konarak iki dunya yılı süresince arastırma ve inceleme yapacak. "Yasamsal önem"den söz ediyoruz. Çünku gezcgende üs kurmak, bıtkı yetiştirmek için su gerekli. Mars'ta su fikrini ilk ortaya atan, ttalyan gökbilimci Schiaparelli (Skiyaparelli) oldu. Her 30 yılda bir dünyaya en yakın noktaya ulaşan gezegen, 1877'de böyle bir yere gelmiştı. Schiaparelli bu fırsattan yararlanarak, kapı karşı komşumuzu uzun uzun ınceleme olanağını buldu: Mars'ın yüzünde, uzaklaşan, birleşen, sonra yine uzaklaşan çizgiler gördü. Bilgın bunların sel veya nehir yataklan olduğu kanısında idi. Bu gözlemini belirtnıek için, ttalyancadaki "canali" (kanal) sözcüğünü kullandı. Ancak kelime Ingilizceye, çevıri yanlışı olarak, "kanal" biçiminde geçti. Oysa kanal, sel veya nehir yatağı gibi doğa yapısı bir şey değil, insan yapısı idi. Demek Mars'ta canlılar vardı. Bunlar, tarla sulamak, su aktarmak için kanallar yapmışlardı: Mezopotamyalılar gibi... Tabıi, bunun üzerine tartışmalar başladı. Bir kısmı Mars'ta canlı olduğu kanısında idi. Kimileri de ters görüşte idiler. Derken, işe bilim romancıları katıldı... Konuya bihmsel yoldan el atan başka bir gökbilimci Amerikalı Percival Lowell oldu. Bilgin, Arizona'da kendi parası ile kurduğu rasathaneden, gezegeni, ycrcesine inceledi. Binlerce resim çekti. Sonunda, 500 dolayında kanal saptadığını açıkladı. Lowell, Mars'ta mevsimle değişen görüntüler dc saptadı: Bunlar, tarlaJardaki tarını çalışmaları idi. Evet, tarım çahşmaları... Marshlar, geçimlerini, dünyalılar gibi tarımla sağlıyorlardı. Böylece, Mars'ta insana benzer canlılar fikrinin yerleşmesinde Lowell'in büyük katkısı oldu. Ancak, gezegeni başka inceleyenler de vardı. Bunlardan biri de yine Amerikalı Pickering idi (18461919). O da, gezegende kanala benzer çizgiler görmüştü. Ancak bunlar, Lovvell'ın dediği gibi 500 dolayında değıl, daha azdı. Sonra, bunlar zaman zanıan yer değıştıriyor ve kanal düzgünluğünde görünmüyorlardı. Bu nedenle de kanal olamazlardı (18901960). Daha sonraları, konuya tngiliz gökbilimci Sır Harold Spencer eğildi. Kendisine göre, Lovvell'in kanal zannettiği çizşiler, göz yanılmasından başka bir şey değıldi. iste, 4 Ekım 1957'de Uzayçağı'nın, başka bir deyişle, Deneysel Astronomi'nin başladığı sırada Mars hakkındaki görüşler aşağı yukarı bunlardı. Bugun, Mars'ta insana benzer canlı olmadığını biliyoruz. Canlı olmayınca kanal fıkri de kendilığindcn safdışı ojuyor. Son incelemeler, kanal sanılan yerlerin sel veya nehir yataklan olduğunu gösterdi. Çünİcü gezegen, tıpkı dunyamız gibi, doğal güçlerin çatışması sonucu bugünku biçiminı almıştır. Mars kayaları ve tepelerinin yuvarlaklığı, bugürı yeraltında bulunan suların aşındırması ile bu hali almışlardır. Mars üzerinde fazla durulmasının nedeni, gezegenler içinde insan yaşamasına tek elverişli gezegen olmasından. Merkuri çok sıcaktır. Venus'un her yanı, önu de, arkası ^Ja 485 derece sıcaklıktadır. Üstelik Venüs gezegeninin atmosfer ağırlığı dünyanınkinin 90 katıdır. Başka bir deyişle, dünyada atmosfer ağırlığı olarak bir santimetre kareye (posta pulu yarısı kadar) 1 kilodan biraz fazla ağırlık bındıği halde bu ağırlık Venus'te 90 kilodur. Mars'ta tek sakınca soğukluk ve oksijen azlığıdır. Ancak kapalı bir mekân içinde bu eksiklikler giderilebilir. Bu nedenledir ki birçok kimse, daha şimdiden, Mars'ı yaşanabilir hale getirme çareleri üzerinde kafa yoruyor. Buna, "Marşı Yaşanabilir Hale Getirmek" başlıklı yazımda (21 Aralık 1980) değinmiştim. Fikirlerden birisi şu idi: Mars'ın atmosferi yüzde 95 karbondioksitten oluştuğuna, bitkiler de büyük çapta bu gazla beslendiğine göre, gezegene dikilecek bol mıktarda bitkı bu gazı azaltıp, oksijeni çoğaltır (Bılındiğı gibi karbondioksitte 2 oksijene karşılık 1 karbon vardır). Fikri ortaya atanlar, bu işe daha şimdiden başlamanın gerektiğinc dikkali çekiyorlar. Böylece, insanın Mars'a ayak basacağı zamana kadar oksijen, insanın yaşamını mumkün kılacak bir duzeye çıkacaktır. I 1 görüyor Banyo kazanını fokur fokur kaynar buluyor. Radyonuzu, televizyonunuzu, görunmeyen bir el açıp kapıyor Bınbır Gece Masallarındakı gıbı u Sansürlü televizyon aygıtı Birden çok televizyon kanalı bulunan ülkelerde bazı yayınların çocukları tarafından ızlenmesını ıstemeyen aıleler ıçın "sansur aygıtı" yapılmış Aygıtın takıldığı televizyon, istenmeyen kanalların yayınını kesıyor, daha doğrusu hıç vermıyor ve çocuklar, böylece vurkır, cınayet, fuhuş sahnelerinı ızleyemıyor Burunmide borusu Karın amelıyatlarından sonra burun yoluyla mıdeye plastikten ınce bir boru ındırıliyor (nasogastrıc tube). Hastanın nelret ettığı bu boru İle mıde suyu zaman zaman dışarı alınıyor Iltihaplanmayı önlemek ıçın Operatörler bunun çok gerekli olduğu göruşundeler Ama acaba oyle rnı? Dr Joel Bauer, Amerikan Cerrahı Dergısı'nde (Annals of Surgery) yayımladığı bir raporda, hastalarının sadece yuzde 6'sına burunmide borusu koyduğunu, öburlerının böyle bir önlem alınmasına gereksınme gostermedığını bıldırmıştır Doktorla birlikte birçok uzman da bu göruşe katılmıştır Denemeler New York Cıty'dekı Mount Sınaı Hastanesı'nde yapılmıştır Borunun bir kötuluğu de boğazı yaralaması iyice vazelinlenmeden boğaz yolu ile burundan geçırılen boru mıde borusunu da, boğaz adalelerım de zedeleyebılıvor PAZAROYUN ÇÖZÜMLERİ Sarmal JAPONCA KONUŞUYORSUNUZ Her cümlenin ılk sözcüğü Japoncadır; son sözcuğü de, onun Turkçesı1 KISA... KISA... KISA.. K İdeal ağırlık İnsan ıçın ıdeal ağırlığın ne olduğu konusunda konferans veren bir doktor, nuktelı btçımde, "ıdeal ağırlık, evlendiğiniz zamankı ağırlığınızdır" demıştı Sonra, dınleyıcılerınin çoğunun hep orta yaşlı olduklarının farkına varıp bir tur ozur dılemek ıçın ekledı "Tabıı ılk evlılıktekı ağırlığınız " MİNİOYUN A 1 birimli' 36 tane 4 birimli: 21 tane 9 birimli: 11 tane 16 birimli: 6 tane 25 birimli: 3 tane 36 birimli: 1 tane Toplam : 78 tane 1 Rolls Royce Dünyanın en pahalı, en görkemli otomobılı Rolls Royce ile oğlunu okuldan almaya gelen babasına çocuk şöyle dedı. "Babacığım, okula gelışımde de, okuldan gıderken de butun arkadaşlarım dızilip arabamıza bakıyor Neden bız de herkes gibi bir Mercedes almıyoruz?" B A * + 1*1> 7 0 296 Ç iki olasılık vardır: 1) Y 1,X 9 , 2 9999 1111 8888 19998 2) Y = 2, X 8, Z 8888 2222 7777 18887 Ev işlerinde elektronik beyin Ev işlerinde elektronik bellek pek çok ışler göruyor Sızı sabahları belırlı bir saatte şarkı ile yahut sevgilinizin, karınızın sesi ile uyandırıyor. Yalnız yaşayan kadın veya erkek ışten eve dönunce evının butun odalarının elektrikle ısınmış olduğunu Mars gezegenlnln VikingVdm çekilen fotoğrafında, gezegenin kuru ve donmuş yüzünde bir zamanlann su yataklan görulüyor. 29