Katalog

den görmenın sevıncıyle de bambaşka bır ınsan olmuştu Aloysıa onu bcklcmemıştı, gerçeğı de gı/lernedı Tanrım, kuçük bedemne oranla çok büyuk olan kafası, uzun burnu, uçsuz bucaksız gözlcrı, hızmetınde uşaklardan da çok hırpalan dığı Salzburg Başpıskoposu'nun verdığı o kırmızı gıysıyle salonun ortasında dıkılıncsı hıç gö/ümün önunden gıtmeyecek Ne yaptı dcrsınız' Kendını gülümsemeve zorladı, sonra pıyanoya koşııp hemen, ahlaıııırı onııruna pek ÖVULU olmayan bır kaç dıze besteledı O andan başlayarak Mozart'a kalamadım " t oıısldrıı.o, gelıp aııuesının mııtlağında otııran ve en ııfak bır şakaya gulen o çocuğu gö/ünün önüne gctırıyordu O sıra Mozart, yırmı bcs yasındaydı ve yapılı nııı yarısıııı bestelemıştı Kım aldırıyordu buna' Aılenın bırkaç eskı dostu, gclıp geçıtı bır ıkı sa nat koruyuuısıı kılısede ıııu/ık s.efı, ya^lı bır llal van ve uç doıt içtenlıklı muzık tutkunu dışmda, herkes onu artık tanımamakla varı^ıyordu Ka pılar önıınde kapanıyoı olgıınluk çağına varan lıarıka voi.uk karşısında mumlar sönüyor, kötü gunlerınde ona bır tcrzı çırağı havası veren bıı nıı ııık mavı redıngotun ıçındc çok /engın bır ıııh bulunduğunu kımse sezıuıyoıdıı Pek erken baş layaıı ve yıne pek erken kapanacak olan bır rr.es lek yaşamının en nankör çağının auları ıçınde ya şıyordu U/uıı süıe, bır zamanların /arıf çocuğu ondakı prensı gızleyecek ve Mozart'ı boğaıaku Bu yüzyıl sonunun hatıfmeşrepeğlentılennde, ta rıhın en kılık değıştırmıs dehası artık herkese tcpeden bakan ve özlem dolu bır dılenunın çugı İerıyle görunuyordu Anıları tazclcmek ıçın onu salona almalanyla, hava akıınlarının kol ge/dı ğı korıdorlara defelmelerı bır oluyordu Constance'ın annesıyle babasının bır sürü kı zı vc pek az sıkılması vardı Evde kopıstlık, ope rada da suflörlük yapan baba Weber, bedava bı let dağıtır gıbı kızlannı çevresındckılcrle evlen dırmeye çalışırdı Mozarl'ın yeleneğını önemse mck zorunda olan meslekten kışılerın saygısını değerlcndıreıek kadaı kıılıs dedıkodularının far kmdaydı Onu damat olarak kendınc bağlama ya karar verdı Geukmıj bır dü& tutkunu olan ;e hayallerı yerlerde süıünen \Volfgang, bu gürül tulu palırtılı aılede bır tür sığınak buldu \\\c nın peşınden Vıyana'ya gıttı ve kı/ların en anlam M/ına, yakınlarından bır Külkedısı, ama olduk ça sağlam bır küllenmış jırrel yapısı gı/leyen bır Külkedısı gıbı baskı goren bu Constance'a bağ landı Her turlü müzık bıvımıne düşman olan, ama şarabııı her türlüsünu kaşla goz arasmda de vıren Bayan \Vtber, bu ılı^kıden sağlayabıleı.eğı yaran hemen kavradı Ikı kadeh arasında, akın tıya kapılmii süruklenen genç müzısyenden ken dısını yaşam boyu bağlayan sözu kopardı Aksı halde, sö/de kızının .ıdını lekeledığı ıçın tazmı ıidt olarak Constance'a yılda üç yüz llorın ta/ mınat ödeycccktı Konusıı olduğu pazarlığa karşı çıktığını ve an nesınden netret etmeye başladığını söylemek, Conslance'ın lıakkıııı teslını etmck olur Ama da hd soıııa annesıne olabıldığınce bcn/emek içın elınden gelenı ardına koymadığını soylemek de, Mozart'ın hakkını teslıın etmek olataktır Constance'ın doymak bılınezlığı, bosluğu ve savsaklamaları yıne de onu Mo/art'tan ayırama dı Mozart, en ufak kaprısını bıle benımseım yo lunu seçtı, onu kendı dunyasına çağıramadıysa da, Constante'ın dünyasında karısıyla bulusnıa va vc nasıpsı/ yUrekkıın ıdandığı bu yavan taş rayı daha gıı/el kılmaya çalıştı "Onun saatıcrını paylasmak; dedı de Nıssen bır keresınde, "ılle de onu daha ıyı tanımak değıl dır Sevımlı arkadaş, karnavallara tulkun eğlen ce düskünü, tır dönüilerı bır oksuruk nöbetın de soıı bulan soytarı, sı/ın o dev küçük adamı nızın, ancak küçük ö/ellıklerını yansıtıyor Bü tıln gerı kalanları görmezden gclışımız, çağımı zın utancı ve bızdcn sonrakı ku^akların pışmanlığı olaıak" "Gcrı kalanlarla ne demek ıstıyorsunuz?" dı ye sordu C onstam.e "Kuskusuz, onu bır arka daş toplantısının orta >ırındc valnız bırakarı dtıı dalgınhklardan ya da gcceyarısı uyanmasına yol açan, bırdeıı yalııızca kendısı ıçın yasarmış gıbı dıkkutlı ve havada, sessı/lığın kıyısında bırakan o ürkünç ölüm korkusundan söz edıyorsunu/ Böyleyse, ıtırat edeyım kı, bu gerı kalan pek ıç açıcı değıldı" "Belkıl' dedı de Nıssen. "belk'ı Mo/art gerçek teıı yalınzı.a var olmaktan hoşnuttu, belkı de göz lerını/ın oıııınde sUrdUrdüğü vc tıka basa doldur dıığu bu ılkınc koşut yasamda kendı kendıne ye tıyordu Bunun elımızdekı tek yankıları, en ufak bır gunıelhk ya da sonsu/lıık kaygısı sızdırma yan bu guvenlı ve sevecen müzıktc ortaya çıkı yor Bu haf ıt yaratık, bu oyunıu kuşku nedır bıl ınıyor, Tanrı'yla senlı benlı konuşuyor" Constanı.e, de Nıssen'e bakıyor ve yersı/ bul duğu bu yüceltmesınden ürküyordu O şen ve aulı döncmdcn, yalnızca kendı kıjısel övünv duygu sunu koı umaktaydı, bır yalnız adamın yanında uzun bır yolu yurumüş olmaktan gelcn kışısel övünç duygusunu "Tanrı'yla senlı benn konuştuysaî' dedı, "kuşlar gıbı ydpmı>tır bunu Hıvbır zaman hangı dala ko nacağı bılınmezdı, uzun yoltuluklar onu benden ayırırdı gö/ılmdcn kav'P yedı kat gökytızune ııla^ınış olabılıı Ama boyle olsa bunu da ılk ben öğrenırdım tnanın, yuva ptiindc olan bır kıı^lıı ve bi/ııı buyruklarını/a karşın onu bır ıısta say mayı berteremıyorsam, fazlasıyla bır (,ocuk gıbı 9 tanıdığım ıı,ındır Henı önce, usta ne demek " "Mo/art yaşayalı berı dünya daha zcngın de mek" karşılığını verdı de Nısben "Belkı bunu hala bılmıyoru/ Konduğunıu/ mırasın bılyüklUğünü ve veşıtlılığıııı, bugün butünüyle dınleme yeleııe ğıne sahıp olmadığımız bu dılı sabırla vö/meyı öğrcndıgımı/ gün anlayacağız O zaman da her ınsan bu mü/ıkte her gün ıçın bır anahtar bula ıak Sevgılı C'onstance, bu ınsanlann ılkı olına mızı ısterdım" Sonrakı geteler, de Nıssen, ınsanlığın cn saf ve en sevgılı dchasına tum lek ı,ocuklar ıı^ın yuı.e bır kü(,Uk kardeşe, tum sendeleyen ruhlar ıçın bır gençlık bastonuna eşlık ettığı, ona baktıgı ger veğıne ınandırmak anıacıyla neredeyse doğaya kdrsı denebıleıek bır gayretkeşlıkle Constance' la konuşmayı sürdürdü Onu konserlere ve ope raya götürdü, Constance oıalarda gücunü kötü ye kullanan dul ıddıalarını fa/la yüksek seslc he lırtmeyı bırakarak acılı düjünceler ıçındc görün du, bu da Bavyera Kralı'mn ona aylık bağlama sını sağladı Bu maddı benımsenme Constance'ı en dııyarlı yerınden etkıledığınden ıçınde koru duğu acı kısıtlamaları kaldırdı Mozart'ın öldü ğü yıl dünyaya gelen küı,ük oğlu Wolfgang'ı ken dını nıu/ığe vermesı ıçın yureklendırdı, onu Joseplı Haydn ın ellerıne bıraktı Böylece her şeyın yenıden başlayacağını vc babayla oğulun arası na büyük rahatlıkla yerlesıp akıl hocalarının /e sıvıl esın perılerının geletek kuşaklarına kalaca ğını umuyordu Sınırden allüst olan Mozart'ın sonunu getırememesı ıçın "Reqııleııı"ın musvetdctısı nı bır dolaptan ötekıne tatıdıjı ça{ bırden ne kadar da uzaklaşıyordu Yıne dc, bu en dış gösterılerın gerısınde, bır yu rek almaya ba^lıyordu Bay de Nıssen'ın çağır dığı ayınlerc gıdcgıdc, Constance sonunda ınandı lnanı.ı henüz varlığının derınlıklerınden beslen mıyordu bunun var olduğunu varsayarsak ama bu halıylc, yuzeysel de olsa ondan bazen ivlen lık seslerı kopanyordu Bır gün bu öykünün başlayıp bıttığı gün ömürlcrının sonbaharını aydınlatacak ışığı ılk kez yakan Constante oldu "Georges, ne /aman olduğunu kestıremıyorum ama sı/e Wolfgang'ın bır kuş olduğunu söylemıs tım" "Evet, üstclık en anlamsı/ından bır kuş, yanılmıyorsam" "Yanılmış olabıhrım Bakın neden OlUmün dcn bırkac, saat onte, bırbırını ızleyen baygınlık nöbetİerıyle ıkı haftadır yatağa mıhlanmış bıılu ıidiı NVolfgang'da hafıf bır düzelme oldu O ana kadar kenetlcnmıs duıaıı dudakları aralandı he nuz tanıaınlanmamış olan "Requiem"ının bır pıovasının yatağının çcvrcsınde yapılmasını ıste dı Şarkıcılar çağrıldı, kendısı de alto bölümünü üstlendı Uıcnmosa'nın ılk notalarında, hanı bı lıısınız, la, la la hıçkırıklara boğuldu Onu avutmak ıçın, aynı anda Auf der Welden Tıyat rosu'nda "Sıhırii Hul"ün oynandığını söyledık Bu anımsatma n,ını rahatlatmış göründü Gulüm sedı ve otu/ bes ya» ona hıç bu denlı hafıf gel medı Parçaları sırasıyla mırıldanırken, oynanı şı daha yakından ı/lemek ıçın saatını ıstedı tlk perde sona eı lyordu Papageno'nun şaı kısına ge İınıyordu kı, \Vollgang bırden sesmı yukselttı ve açık seçık mırıldandı ' Constance çok önemlı bır ıtırafın eşığınde du iıiksaı gıbıydı 'böyleyınl' dıye sürdürdü de Nıssen, "söyleyın Mozart, o an, gelecekte bırtakıın adamlarla k ı dınlar bırbırlerıne yaklaşmaya çalıştıklarında hep olacağı gıbı, bu adamla bu kadının da arasındav dı Ruhun ışıkları ıçın bır prızma, yüreğın gırı şımlerı ıçın bır kadıte "Bunlar oının son sözlerıydı," dedı Constan ce, "jöylc mırıldandı 'Ben kujbanm ' " I O C O •o I Başunız "8 Derde Girerdi Bu kıtap şenlığıne bıraz erken geldım Daha doğrusu ben erken gelmedım de otobus erken getırdı yollar açıktı Dışarda flamalar şenlığın yerlnı çok ıyı belırlıyordu Içerde Ise ımza standında genç bır bayan oturuyordu Kım olduğunu bılmıyordum Ben Funda ıle bırlıkte yerıne oturunca, benı Funda karşılamıştı genç bayan yerınden doğruldu yanıma geldı "Siz yazar mısınız?" dıye sordu ' Evet" dedım Adımı gene yanlıf\azmışlardı, ' t " He Söyledim, kalın kalemle duzeltmeye çalışıyorlardı Genç bayan, adımı öğrenınce, ilhan Selçuk'un Beklr Yıldız'ın Necatı Cumalı'nın ne zaman geleceklerıni sordu Saat on dörde gelıyordu, elı kulağındaydı Geç kalmazlar gelırler" dedım Nıtekım Bekır Yıldız gelmış, ıçerde, vönelım odasında oturuyormuş Bıraz sonra bır ruzgâr gıbı Necatı Cumalı da geldı ilhan Selçuk epeyce gecıkmıştı Sonradan öğrendık bugun duruşması vardı, mahkemedeydl Kıtap şenlığının tıryakılerı daha çok ılk ve ortaokul öğrencılerınden oluşuyordu Yuzumu yumuşak bulmuşlar kı çevremde öbeklenıyorlar ellerındekı soru kâğıtlarından soruyorlardı Öğretmenlerı mı hazırlamıştı bu soruları, başkaları mı araya gırmıstı bılmıyorum Fakat hep tuhaf, bugunun sapıtmasına yatkın sorulardı 'Neden Batıya yöneliyoruz da Doğuya yönelmiyoruz?' "Batı uygarlığı mı yucedır Doğu uygarhğı mı?" Yaşları 14 15 olan çocuklar böylesi ve buna benzer soruları hazırlayıp sorabılırler mıydı'' Karıştıran bır kepçe vardı, bır yerlere daldırıp daldırıp ortaya dökuyordu Bırkaç dergıcı ve gazetecı de Neden az kıtap okunduğunu" soruyorlardı Daha çok, kıtap pahalı da ondan okunmuyor demeye getırıyorlardı Yanıtladım ' Bızım yönetlcıler kitabı ve okunmasmı sevmtyoriar Daha kökenınde, özunde bır kitap duşmanlığı var Radyoda, televızyonda suç kanıtları arasında kitabı da gösteriyorlar Şu kadar mermi şu kadar tufek şu kadar bomba şu kadar da yasaklanmış kıtap bu ne demektı? Yasak kitap vardı Kıtap yasaklandı mı, kitabı okuyacak olan da korkar, sıner Kıtaba sevgiyle, saygıyla yönelırsen onu okuyacak olanlar da sevgı saygı davranışında olurlar ' Necatı Cumalı bırden kızdı 'Bızım beşte btrimız kadar nufusu olan Yunanıstan da bızım beş katımız kıtap okunuyor" dedı "Kltaba yönetıcıler kötu gözle bakarlarsa halk kıtap okumaya korkar Pahalı değıldir kıtap Blr kllo taze bakla 600 lıra, bır lyıce kıtap da ıki kılo bakla parası " İlhan Selçuk'un Bekır Yıldız'ın önunde kuyruklar oluştu Necatı Cumalı'nın okurları, gençler Benım yenı kıtabım yok, bır Acılı Kuşak var o da geçen yıl çıktı onu ımzalıyorum Çağdaş Yayınlan'ndan eskıden çıkmış bır turlu tukenmeyen ıkı kıtabım var Bunlardan Şairler Döguşür bır saat ıçınde tukendı, aradılar başka yokmuş, bulamadılar Salonun havalandırması yok, pencereleri açtılar bır soğuk bır soğuk nerdeyse donacağız Necatı ıle ben kıyametl kopardık pencereleri kapadılar Ne^mış sıgara dumanıl Sıgara da ıçmeyıversınlerl Bız bıraktık ya sıgarayı 'ıçmeyıversınler demesı kolay Tam gıdecegım sırada, Beşıktaşlı llhamı ıle Hadı Laslo geldıler Bana ve dostlara surprız Kıtaplar aldılar, ımzalattılar "Ne zaman çıkacaksın?" "Geldiğlnlzde çıkmak uzereydim, paltomu getırlyorlardı " "Çıkalım abı ' dedı Beşıktaşlı llhamı "Aklımdan ne geçırıyordum bıllyor musun? Beşıktaş'a Inelim, yorulmuşsundur, denlze karşı ıkı tane parlatalım " indık Beşıktaş'a ve denız kıyısında ıkı tane parlattık Konuşmamız kıtap ve kıtap yasağı ustuneydl Çok mu kızgındık, bır duyan olsa başımız derde gırer mıydı? Kıtabın konuşması bıle korkulu D 21