Katalog

Barselona, aslında "Akdenlzll" olmakla beraber, Akdeniz'e sırtım donmuş bir kent. Bir kenti yeniden yaratmak NÎLGÜN CERRAHOĞLU • lki bin yıllık tarihiyle Akdeniz'in en görkemli kentlerinden biri olan Barselona, şitndi 1992 Olimpiyatları için seçilmiş olmanın coşkusunu yaşıyor. 1924, 1936, 1940 ve 1972 yıllarında 4 kez denedikten sonra nihayet geçen ekim ayının güneşli bir güz öğleden sonrasında, 25. olimpiyatların kenti olarak ilan edilen Barselona, hâlâ bu zaferinin sarhoşluğunu yaşıyor. Olimpiyat bayrakları, olimpiyatları kullanan reklamlar, olimpiyatları konu alan mağaza vitrinleri, Barselona'da şimdiden olimpiyat havası estirdi. Aslında Barselona, ilk kez 1992 Olimpiyatları sayesinde uluslararası bir olayın merkezi haline gelmeyecek. Barselona, 1888'de yapılan "Dünya Sergisi"nden bu yana çeşitli vesılelerle uluslararası kamuoyunun dikkatlerini üzerinde toplamış bir kent. XIX. yüzyılın sonunda yapılan bu sergiyle, 1 milyon 227 bin ziyaretçiyi çeken Barselona, 1929'da yapılan "Uluslararası Barselona Fuan" ile, daha büyuk kalabahkların tanıdığı bir kent haline gelmiş. 1922'de gene bu kentte yapılan "11. Akdeniz Oyunları" ise, bir kez daha Barselona'yı uluslararası alanda ön plana itmiş. 3 milyonluk nüfusuyla Barselona, tspanya'nın iki numaralı kenti olmakla beraber, sanayi açısından ülkenin bir numaralı merkezi. Fakat Barselona'nın asıl önemi, bu özelliklerinden kaynaklanmıyor. Barselona'nın, Osmanlı tmparatorluğu'na ıııv ıvv<. elçi gön ilk kez vı gu ııa deren ve XIII. ve XIV. yüzyıllarda Akdeniz'in en önemli devletlerinden bin olan Katalonya'nın uzun yıllar baskenti olmuş olması, onu diğer Ispanyol kentlerinden ayırıyor. XIII. yüzyılda Atina'yı bile işgal etmiş olan Katalonya, Ispanya ile birleştiği daha sonraki dönemlerde de, lberik Yarımadası'nın Avrupa teknolojisi ve fikirlerine açılan en büyük koridorunu oluşturuyor. XIX. yüzyılın sonlarında, lspanya'da sanayi devrimini gerçekleştiren tek yöre olan Katalonya, bugün ekonomi ve sanayi açıdan birer AET Uyesi olan Yunanistan 1992 Olimpiyatlarına doğru Barselona şüphe ile bakıyor. Katalonya'nın bu tutumu, Barselona'nın 1992 Olimpiyat kenti olarak seçilmesinde takındığı tavırda da kendini belli ediyor. Seçimin yapıldığı Lausanne kentinde, lspanyol Başbakanı Felipe Gonzalez'in bizzat Barselona'nın adaylığını takdim etmesine rağmen, Barselona, olimpiyat kenti oluşunu 45 yaşındaki, iktisatçı, sosyalist Belediye Başkanı Pascual Maragall'm özel çabalarına bağlıyor. Barselona'nın seçimi, lspanya'nın zaferi değil, Katalonya'nın zaferi olarak görülüyor. Barselona, aslında çok Akdenizli olmakla beraber, Akdeniz'e sırtını dönen bir kent. Ancak limanın cazibesini yeni keşfeden kent belediyesi, buraya palmiyelerle çevrili geniş bir sahil boyu gezi yeri yaptırıyor. Bu limanın doğu ucundaki balıkçılar mahallesi "BarceloneUa" ise, denizin karşısında sırayla dizili balıkçı lokantalarıyla biraz lstanbul'un Boğaz'ını anırnsatıyor. Limanı, tüm siyasi gösterilerin yapıldığı merkezdeki "Pla«ı de Catalunya" ıneydanıyla birleştiren "Kamblas" bulvarı fahişelerin, denizcilerin, kaçakçıların, uyuşturucu kullananlann, daha doğrusu tum marijinallerin volta attığı bir yöre. Otellerdeki resepsiyon memurları, muşterilerini gece "Ramblas"ta dolaşmak konusunda hemen uyarıyorlar. Guneş dolu geniş bir bulvarın ortasında yayalar için ağaçlıklı geniş bir promenade'a sahip olan "Ramblas"ta fahişeler kadar, her dilden gazete satan zengın gazete bayıleri, çıçekçıler, en egzotık papağanlara kadar çeşitli ev hayvanları, akvaryum satan kaldırım satıcıları ve bulvar kahveleri ile dikkati çekiyor. Bu haliyle "Ramblas", biraz lstanbul'un eski "Çiçek Pasajı" gibi kentin "olumsuz" kurumlarından birini oluşturuyor. Ramblas'ın iki yanında sıralanmış yüzyılın başından kalma pazarlar ve "Art Nouveau" yapıların yanlarında ise, seks dükkânları ve porno tiyatrolar göze çarpıyor. Yaşamın vitrine konmuşcasına sergilendiği "Ramblas"ta, geceleri fahişelerin dünyasının ön plana çıkması, gündüzleri burada ev kadınlarının günlük alışverişlerini yapmalarına mani olmuyor. Barselonalılar hâlâ "Ramblas"ta buluşuyorlar, kahvelerinde oturup bir içki içiyorlar, gazetelerini okuyorlar, piyasa yapıyorlar ve piyasa yapanları seyrediyorlar. lşte şimdi, bu yörenin az ötesine yapılacak olan Olimpiyat Kenti'ni, Barselona sabırsızlıkla bekliyor. Yeni Olimpiyat Kenti'nin XXI. yüzyıla geçerken Barselona'ya yeni bir "doğuş" yaşatacağından kimse, şüphe etmiyor. Aslında olimpiyatlarla Barselona'da gelecek, şimdiden başladı bile Olimpiyat oyunları için gereken spora dönük altyapının yüzde 20'si zaten hazır. Montjuich Tepesi gibi kentin bazı bölümlerinde ise, olimpiyat inşaatları için gerekecek alanları hazırlamak amacıyla yıkım çalışmalan ise, Barselona'nın 1992 Olimpiyatlan'nda seçimi ile hemen başladı. Tüm dünya kamuoyunun ilgisini üzerinde toplayacak gösterilere sahne olacak kenti bu boy ölçüşmeye hazırlamak için şimdiden "gönüllüler", belediye ile omuz omuza çalışıyor. lşte, Katalanların bu örgütsel kapasıtesi ve kararlılığı, bu çabaya ülke ile yörenin tüm belli başlı politikacılarının ve sanayıcılerınin arka çıkması, Barselona'nın olimpiyat yanşında Paris, Amsterdam ve Belgrad gibi diğer adayları arkada bırakmasında çok önemli rol oynadı. D Yeni Olimpiyat Kenti'ni Barselona sabırsızlıkla bekliyor. Projeler şimdiden hazır; yıkımlar ve inşaat başladı... Olimpiyatlarla birlikte, 1992 de Barselona yeni bir "doğuş" yaşayacak. ve Portekiz ülkeleri geride bırakacak bir ağırlığa sahip bulunuyor. Gene lspanya'nın Akdeniz kıyısındaki bu yöresi, adam başına kitap, gazete tüketimi konularında da bu ülkeleri olduğu gibı, lspanya'nın diğer bölgelerini geride bırakıyor. Madrid'in merkeziyetçi bürokrat sınıfına karşılık, lspanya1 nın gerçek anlamdaki tek burjuva sınıfına sahıp bulunan Katalonya, her zaman için "lspanyol" kimliğinden önce "Katalan" kimligini öne sürüyor ve bununla gurur duyuyor. Aralarında Başbakan Felipe Gonzalez ve yardımcısı Alfonso Guerra gıbı ılerı gelen liderlerin Endülüs kökenlı olduğu Madrid merkezi hükümetıni küçük gören Katalanlardan ünlü bir politıkacı, bu kuçumseyışi abartılmış bir örnekle, "Siz Turkler için, Araplar tarefından yonetilmek ne olurduysa, bizim için de Endulüsluler tarafından yönelilmemiz o" diyerek açıklıyor. "Katalanlık"larını Ispanyolca yerine "Katalanca" konuşarak öne süren Katalanlar, Ispanyolca, ltalyanca ve Fransızcanm karışımı olan bu dili hemen her yerde kullanıyorlar. Okullarda eğitim, yarı Ispanyolca, yarı Katalanca olmakla beraber, yerel hükümet resmi konuşmalarını ve bu hükümetın denetimi altında bulunan yerel televizyon yayınmı "Katalanca" yapıyor. Hatta restoranlarda bile çoğu kez menü, karşınıza Katalanca çıkıyor. Katalonya, yöreyi lspanya'nın diğer bölgelerinden ayıran bu özellikleri ile Madrid'e daima kafa tutarken, hiçbir zaman ışi, Baskklar denli ileri götürmüyor. Yani, bazı Basklılar gıbi, özerkliğin ötesinde birtakım ayrıcalıklar istemiyor. Ancak ayrı dili, kültürü, "milliyetçiliği"ne olan duşkunlüğü ve köklü cumhuriyetçi, demokratik gelenekleriyle 40 yıl boyunca Franco'nun kinini üzerinde toplayan Katalonya, Franco Diktatörlüğü yıllarında Katalan dili ve kültürünün yasaklanmış olması nedeniyle de hâlâ merkeziyetçi Madrid'e, Barselona'ya yeni bir "doğu$" yu)uiuıt \ 1^92 Olimpiyatla n'na dahilprojelerden biri deyukarda maketinigördüğünü spor sarayı. arselona, Olimpiyat kentini sabırsızlıkla bekliyor. Yeni olimpiyat kentinin, 21. yüzyıla geçerken Barselona'ya yeni bir "doğuş" yaşatacağından kimse şüphe etmiyor. Aslında olimpiyatlarla Barselona'da gelecek, şimdiden başladı bile. B Barselona 1992'ye doğru: Olimpiyat kenti makett