Katalog

yorum, böylece benden ileriye bir anı kalabilir belki... Bantlarda bu oyunların nasıl yapıldıgı da anlatılıyor mu? Hayır. Gözbağcılıkta gizler açıklanmaz. Ya da açıklamak için geçerli bir neden olmalı. örneğin ben Zati Sungur hakkındaki kitabı yazarken, yaptığı tüm oyunların içyüzünü anlatacağım. Ama bunları Zati Sungur'u yüceltmek için açıklayacağım. Aslında onun yaptığı oyunların hiçbiri kendisinin değil. Çoğu XIX. yüzyıl oyunları. Bu dönemin oyunlarında kimse hak iddia edemez. Çünkü bunları anlatan kitaplar yayımlanmış, hatta planları bile satışa çıkarılmıştır. Bunları açıklayacağım çünkü, Türk seyircisine haksızlık oluyor. Dil bilmeyen, ya da bu kitapları elde edemeyen bir kimse için bu dünyanın kapıları kapalı kalıyor. Zati Sungur'a gelince, onu • • Aslında yanılsama (illüzyon), bütün sanatlarda var. Resim, heykel ve mimaride olduğu gibi sinemada da var. Sanat dışı alanlarda da gözlemek mümkün bunu.Moda ve makyajda olduğu gibi yy yüceltecek demiştim bu açıklamalar. Çünkü, Zati Sungur'un sanatı ve kişiliği bu oyunların sırnnı bilmesinden kaynaklanmıyor. Onun asıl büyukluğü iyi bir sahne adamı olmasından dolayı ortaya çıkıyor. Ben kitapta onun sırlarını açıklayinca, okuyucu oyunların ne kadar basit olduğunu anlayacak ve onun hünerinin burada değil, sahne adamlığında yattığını anlayacak. Peki sayın And, bize sırlarını açıklaımsanız da, gözbagcılığın lemel özelliklerini anlatır mısınız? lllüzyonizmın, ya da benim Türkçe'de en uygun bulduğum karşılığıyla gözbağcılığın, temel ilkesi duyuları aldatmaktır. Yani yanılsama... Aslında yanılsama bütün sanatlarda var. Resim sanatında perspektif bir yanılsamadır. Günümüzde opart bir takım göz aldatmacalarıru çokça kullanıyor. Heykelde, mimaride var. örneğin mimaride binanın önc çıkarılmak istenen yerleri ya da gizlenmek istenen noktaları böyle sağlanıyor. Sinema, tiyatro da buna dayalı bir açıdan. Sanat dışı alanlarda da yanılsamadan söz etmek mümkün. Moda ve makyajda olduğu gibi. Şişman bir kadını ince, ya da zayıfı normal göstermek için modanın yaptıkları yanılsamadır. Bu konudan her alanda yararlanılıyor. Koku ya da işitmcdc dc yanılsama mUmkün, ama esas olan gözün aldanması. lşte gö/bağcılığı en yakın isim kabul etVnem bu nedenle. Yanılsamayı kötü amaçlaıia kullananlar da var, ben bunlara, "Insanüstülük taslayanlar" diyorum. Bunlar gözbağcı değil şarlatan. Gözbağcılık bir gösteri sanatıdır. Göz ve diğer duyuların yanılsaması üstüne bazı hünerler kurarlar. Kullandıkları temel ilkc, söz ettiğim diğer alanlarda kullanıian yanılsama oyunlanndan farklı değil. Ama günümüzde yöntemler çok ilerledi. Elektronikten, laserden yoğun olarak yararlanılıyor. Fakat temel ilkeler aynı kalıyor, cskimiyor. örneğin, hep sorarlar, bir kadın havada boşlukta nasıl duruyor, ya da uçuyor diye. Bunun cevabı, "Kiminki nasıl duruyor ya da uçuyor, "biçiminde olabilir. Çünkü uçurma ve havada tutma oyunlarının sayısı iki yüzü aştı. Bu konuda çıkan bir kitap var elimde. Bu daha birinci cilt, ikincisi de çıkmak üzere. Bu ikisine bakarak, çok çağdaş olan bazı oyıınlar hariç bu soruların cevabı bulunabilir. Gö/bagcılık içine telepati, medyumluk gibi konular da giriyor mu? Kesinlikle hayır. Gözbağcıhkta her şey aidatmaca, hile üzerine kuruludur vc namuslu bir illüzyonist de oyunlarını gerçekmiş gibi savunmaz. Bunun dışında kalan bir alan var ki, ben bunlara "insanüstülük taslayanlar" adını veriyorum. Bütün numaralarını da tnsanüstülük Taslayanların tçü adlı kitabımda anlattım. Gözbağcılar, 'ze bir gösteri sunarlar, bunun bir aidatmaca olduğunu seyreden bilir. Ama diğerleri, para ve Un için halkı aldatırlar. Aldatmacayı gerçek olarak sunarlar. Hatta bunu insan hayatıyla oynayacak noktaya kadar getirebilirler. Elleriyle ameliyat yaptıklarını iddia edenler de olduğu gibi. Tüm bunlar, insanlıkla yaşıt dolandırıcılık usülleri. Peki, son yıllarda gelisen ruhçu göriişleri, örneğin meditasyoncuları da bu kapsamda mı görüyorsunuz? Evet, onları da aynı kefeye koyuyorum. Bu konuda çok olumsuz bir tutumum var. Bu tür göruşler insanın kafasında, evinde kalınca sorun yok; ama diğer insanları da yanına alınaya çalışan bir "yaşama tarzı" haline gctirilmcyc çalışılınca tehlikeli oluyor. Meditasyoncular insanların inançla yerden yükselebileceğini iddia ederler. Bi? gözbağcılar ise, yerden kesilme ne kelime, havada uçmayı, hem de iki yüzü aşkın bicimde yapabiliriz. Ama buna inanmayız. insanları uçurabilmek bir sanat, insanların uçacağına inanmak safsatadır. Son yıllarda dünyanın birçok ulkesinde gözbağcılık sanatı biiyiik hamle yaplı. Bu konuda da bizi aydınlatır mısınız? Bir zamaıılar, bizdeki Zati Sungur gibi sahne üstünde, iki saati aşkın gösteri yapan önemli gözbağcılar vardı. TV'nin araya girmesiyle bu sanattan uzaklaşıldı. Gece kulüplerinde ııfak gösteriler ayakta kalabildi. Fakat gerçekten, son yıllarda bu konuda büyük bir rönesans yaşanıyor. özellikle ABD'de ve başka Ulkelerde önemli illüzyonistler ortaya çıktı. Bunlar, gerçekte eski yöntemleri kullanıp yepyeni bir sunuşla büyük başarılar eldc ettiler. Bu konudaki en büyük isim David Copperfield. Her yıl bir tiyatro sahnesinde büyük bir gösteri yapıyor, anlaşmalı olduğu TV firması programı tüm dünyaya yayıyor. Ama artık işi iyice büyüttu, sahneden çıkıp ilginç gösteriler yapmaya başladı. örneğin bir gece etrafı seyircilerle dolu bir meydanda bir uçağı yok etti. Daha sonra yaptığı ise çok şaşırtıcı bulundu. Hürrıyet Abıdesi'ni kaybetti. önce New York valisiyle bir anlaşma imzaladı. abideye hiçbir zarar gelmeyeceğine dair. Ardından abidcnin yanındaki ve ekran başındaki seyircilcrin gözleri önünde perdeyle ustünü kapattığı abideyi kaybetti. Perde çekitdiğinde heykel yerinde yoktu ve etrafında uçan helikopteri her durumda görebiliyordunuz. Simdi nasıl yapıyor diye soramayacağım değil mi? Vallahi, benim kendime göre bir tahminim var ama, burada açıklamayacağım tabii... Fakat ben bu tür çok büyük oyunlara karşıyım. Çünkü scyirri hep daha buyıiğiinıı ister. Şimdi daha ilginç büyüklükte bir yenisini bulmak zorunda. Hatta bu konuda karikatürler bile çıktı basında, şinıdi de Hürriyet Abidesi'ni masaya yatırıp kesecek diye... Bir başka önemli sihirbaz çift ise Siegfried ve Roy. Bunlar on yıldır Las Vegas'daki büyük bir otelin sahnesinde kaplan, arslan, fil gibi hayvanlarla gösteriler yapıyorlar. Çok ilgi çekiyor. Bir de Dcug Henig. Bunun ise oyunculuğu önemli, Broadvvay'de oynadığı müzikaller büyük ilgi görüyor. Tabii bunlar hep illüzyon uzerine kurulu müzikaller. Sonuncu müzikali Merlin adını taşıyor. Bunlara daha birçok isimler ekleyebilirim. Canlanan sadece gösteri sanatı olarak göıbağcılık değil, bu konudaki amatör sayısı da çok arttı. Şu anda yalntz ABD'de beş bini aşkın, bu konuda malzeme üreten imalatçı var. Dernek faaliyetleri de çok gelişti. Dediğim gibi, yenı bir rönesans yaşanıyor. Ama temel yöntemler aslında aynı kaldı... D Erdal Bey çekim başladı. Önce bir el sıkışalım. I z Siz yerinize oturun bakalım... önce "lcmatın içinden" programmı çekeceğiz. DYP Genel Başkam Husamettbı Ondoruk, TRT Kameramanı ve SHP Genel Bajkanı Erdal tnöniL (Fotograjlar. RIZA EZER) 7