Katalog

FERLINGHETTI YÜZ YAŞINDA 1 No’lu Popülist Manifesto ATAOL BEHRAMOĞLU L awrence Ferlinghetti (doğumu 24 Mart 1919) mecazi olarak değil bu yıl gerçekten 100 yaşında. Şu günlerde 101. yaşından gün alıyor… “Beat Kuşağı”nın, 1950’li ve 60 yıllarda Amerika’da ve ardından dünyada fırtına gibi esen edebiyatçılar topluluğunun öncülerinden, bu bıçkın şair, yazar, sinemacı ve yayıncıyı, Türkçede Orhan Duru ve Ferit Edgü’nün harika çevirisiyle,“Fidel Castro Üstüne Korku Dolu Bin Sözcük” adlı şiiriyle tanıdık ya da benim için öyle oldu. Kuşağın öteki büyük şairi Allen Ginsberg’i tanıyışım da, yine Duru ve Edgü’nün harika çevirisi “Amerika”yladır. Kendi payıma benim toplumcu şiir anlayışımla (duygumla) bu şiirler (ve öncesinde de Whitman şiiri) arasında bir kan bağı vardır. Ginsberg’i 1970 başlarında Londra’da, elinde bir küçük çalgı, bir şiir dinletisinde çalıp söylerken izleme şansım olmuştu. Ferlinghetti’yle herhangi bir uluslararası şiir festivalinde karşılaşıp tanışabilirdik, fakat böyle bir karşılaşma olmadı. İtalyan bir baba ile Fransız bir annenin oğlu bu özgün ve büyük Amerikalı şairin 100. doğum yılını, şiir anlayışının manifestosu olan “1 No’lu Popülist Manifesto” adlı şiiriyle de kutluyoruz. Çeviren: Pelin Batu Çıkın gömme dolaplarınızdan, ey şairler, Açın pencerelerinizi, açın kapılarınızı, Fazlasıyla kapalı kaldınız kapalı dünyalarınızda. Aşağıya inin, aşağıya inin Rus Tepelerinizden ve Telgraf Tepelerinizden, İşaret Kulesi Tepelerinizden ve Şapel Tepelerinizden, Analog Dağınızdan ve Montparnasse’larınızdan, dağ eteklerinizden ve dağlarınızdan, çadırlarınızdan ve kubbealtlarınızdan çıkın. Ağaçlar hâlâ düşerler ama artık gitmeyiz ormanlara. Onların içinde oturmanın zamanı değil adam domuzunu kızartmak için kendi evini yaktıktan sonra. Hare Krishna teranesi tutturmanın zamanı değil Roma yanarken. San Francisco yanıyor, Mayakovski’nin Moskova’sı yanıyor hayatın fosilyakıtlarıyla. Gece ve At yaklaşıyor ışık, ısı ve güç yiyerek, ve bulutların pantolonları var. Sanatçının saklanma zamanı değil sahnelerin üstünde, ötesinde, arkasında, umursamaz, tırnaklarını soyup, varoluştan kendini arıtarak. Küçük edebi oyunlarımızın zamanı değil, paranoyaların ve hastalık hastalıklarımızın zamanı değil korku ve nefretin zamanı değil, zaman sadece ışık ve sevgi için var, şu an. Kendi kuşağımızın en parlak zihinlerini gördük şiir dinletilerinin sıkıcılığında yok olan. Şiir bir gizli örgüt değildir. Bir tapınak da değildir. Gizli sözler ve ilahilerin artık işi olmaz. Dünya ve insana kötü gelen sanayi medeniyetinin sonlanmasıyla om’lama saati bitmiş, ağıt saati gelmiştir, ağıt yakmanın ve sevincin vakti. Şimdi dışa dönmenin vaktidir tam bir nilüfer çiçeği pozisyonunda gözler tamamen açık, ağızlarınızı açmanın vakti gelmiştir yeni bir diskura, şimdi tüm duyarlı mahlukatla konuşmanın vaktidir, Siz tüm Şehirlerin Şairleri kendim de dahil müzelerde takılan, Siz tüm şairler şiirle ilgili şiir yazan, Siz tüm ölü dilli şairler ve yapıbozumcular, Siz tüm şiir atölyesi şairleri Amerikan taşrasının kalbinde olan, Siz tüm evdeehlileştirilmiş Ezra Pound’lar, Siz tüm acayip uçuk kesik şairler, Siz tüm öncedenstresli Beton şairleri, Siz tüm amdilli şairler, Siz tüm duvar yazılarıyla inleyen ödemelituvalet şairleri, Siz tüm huş ağaçlarından salınmayan Atreni sallantıları Siz tüm bıçkıhane haiku’larının ustaları Amerikan Sibiryalarının, Siz tüm gözsüz gerçekçidışılar Siz tüm kendiesrarlarını gören süpersürrealistler, Siz tüm yatakodası vizyonerleri ve gizli kışkırtıcı provakatörler, Siz tüm Groucho Marksist şairler ve aylaksınıfı Yoldaşları tüm gün yatıp orta sınıf proleteryasından bahseden, Siz şiirin tüm Katolik anarşistleri, Siz şiirin tüm Kara Ormancıları, Siz tüm Boston Braminleri ve Bolinas sefa pezevenkleri, Siz şiirin mağara anneleri, Siz şiirin zen biraderleri, Siz şiirin intihar sevicileri, Siz yüksek edebiyatın kıllı profesörleri, Siz şairin kanını içen şiir eleştirmenleri, Siz şiirin polisleri Whitman’ın yaban çocukları nerede, tatlılık ve yücelik hissiyle sesini çıkartan büyük sesler nerede, muhteşem yeni vizyon nerede, muhteşem dünya görüşü koca dünyanın peygamberlere özgü yüksek şarkısı ve onun içinde şakıyanlar Ve bizim onunla ilişkimiz Şairler, inin tekrar dünyanın sokağına Ve açın gözlerinizi ve zihinlerinizi Eski görsel hazlara, Boğazınızın tıkanıklığını açıp sesinizi yükseltin, korkunç gözlü ve manda güçlü Şiir öldü, çok yaşa şiir. Devrim beklemeyin yoksa gelir başınıza, Gevelemeyi kesin ve sesinizi çıkartın apaçık yeni bir şiirle herkesçe şehvani yeni bir ‘kamuyüzeyi ile’ başka düşsel kademeler, ya da yıkıcı kademelerle, iç kulaktaki bir ses çatalı yüzeyin altında vuracaktır. Kendi güzel Benliğinizin şarkısını yine söyleyin ama ‘kelimeyi hep beraber’ söyleyinŞiir ortak bir ulaktır halkı ulaştıran yüksek yerlere onu taşıyan başka tekerleklerdir. Şiir yine göklerden düşer hâlâ açık olan sokaklarımıza. barikatları dikmediler, daha, sokaklar hala hayattadır yüzlerle, güzel kadın ve adamlar hâlâ orada yürürler, güzel hayvanlar her yerdedirler, hepsinin gözlerinde hepsinin gizemi hâlâ gömülüdür orada. Whitman’ın yaban çocukları hâlâ orada uyurlar, Uyanık ve şakıyan açık havada. 2518 Temmuz 2019