Katalog

minin düşünsel tortularından arınmaya ve özgürlük ve demokrasinin önkoşulu olan barışı egemen kılmaya yönelik etkin çalışmalar yapılmasıdır. obkula@hacettepe.edu.tr Özgürlük, İnsan Hakları ve Hoşgörü için Grass, 1964 1992 arasında yazılan toplam 288 mektup ve eklerini içeren “BrandtGrass Mektuplaşması” adlı kitap, yazar ile politikacının 1961’de başlattıkları gerilimli işbirliğinin ürünüdür. İ şbirliği gerilimlidir; çünkü sanat, özgürlükle olanaklıdır. Politika ise, güç ve erki ele geçirmeyi amaçlar. Bu nedenle, sanat ve politika sürekli karşıtlaşır. Mektuplar, bu gerilimin ve verimli işbirliğinin belgeleridir. O dönemde Berlin Eyalet Başbakanı olan Brandt mektubunda (Mart 1964) “genel ve kültür politikasına ilişkin sorunları, seçkin bir çevrenin katılımıyla derinlemesine görüşmek” isteğini dile getirir. Grass’a sanatsal katkıları için gerekli telif ücretinin, Berlin eyalet yönetimince ödeneceğini, belirlenen miktarı uygun bulup bulmadığını bildirmesini rica eder. Brandt, sanat politikasını, sanatçıların katılımıyla belirlemeyi ve sanatçının emeğinin karşılığının ödenmesinde titizlik gösterir. Brandt bir başka mektubunda (23 Mart 1965), Grass’a Münih’te yaptığı “Anayurt ve Avrupa” konulu konuşmanın metnini değerlendirmesini ister. Anayurt, Hitler döneminde siyasal Günter Grass amaçlar için kötüye kullanılan ve gerçek içeriğinden uzaklaştırılan bir kavramdır. Bu nedenle, gerçek yurtseverler bu kavramı, ırkçılık için kullanılan politik bir araç olmaktan çıkarmak ister. Evrensel insanlık değerlerini önemseyen Grass ve Böll gibi yazarlar ise Avrupa’nın Almanlaşmasını değil, Almanların Avrupalılaşmasını önemser. SUSMAK HIZLA SUÇA DÖNÜŞEBILIR Grass’ın (3 Nisan 1965) izlenimleri ve gözlemlerine göre, Brandt doğaçlama konuştuğunda çok daha etkileyicidir. Brandt’ın seçim konuşmalarını, 45 uzmandan oluşan bir ekibin hazırlamasının verimi artırabileceğini vurgulayan yazar, seçim kampanyasında devlet adamı edasıyla yapılan konuşmaların halkta pek yankı bulmadığını belirtir. Seçimlerde başarıyı artırmak için, “Alman Yazarların Seçim Desteği” girişimi kurulur. Bu girişim, özgürlük, çoğulculuk, hoşgörü ve sosyal adalet kavramlarının yaygınlaşmasına kalıcı katkı yapar. Willy Brand Brandt 21 Eylül 1965 tarihli mektubunda, Grass’ın katkılarını, seçim desteği verecek yazarlar girişimini önemli bulduğunu, bir sanat kurulu kurulmasını parti yönetiminin düşünmesi gerektiğini vurgular. Brandt’a göre, partinin kültür politikalarını belirleyecek sanat kurulu, partisiz sanatçılardan oluşmalıdır. Partiye bağlı olmamak, eleştiri özgürlüğü için önemlidir. Grass’ın sürekli gündeme getirmesine ve Brandt’ın olumlu yaklaşımına karşın, söz konusu sanat kurulu hiçbir zaman kurulamaz. 2 Ekim 1966’da Grass’ın öncülüğünde aydın ve yazarlar, Brandt’a yazdıkları ortak bir mektupta, 2 Ekim’de Papa VI. Paul’un bütün devlet adamlarına yönelttiği “Artık barış olmalı!” açıklamasını, “Vietnam’da savaşa son verilmelidir” çağrısına dönüştürmenin gerekliliğini vurgular. Yazarlar adına Grass, Brandt’ın, “politika ile ahlak arasında giderek büyüyen uçurumu görme ve bunu aşma” konusunda uyarıda bulunmasını diler. Yazarlar ve aydınların ortak istemi, Hitler faşiz VIETNAM SAVAŞI’NA KARŞI KESIN TAVIR ALINMALIDIR 1960’ların ikinci yarısında bütün Avrupa’da, “68 Devinimi” olarak adlandırılan devrimci gençlik ve sendikal eylemler giderek yaygınlaşır. Grass, Willy Brand’a (3 Ekim 1966) şunları yazar: “Gençlik salt Berlin’de değil bütün Almanya’da, hatta bütün Batı dünyasında protesto eylemlerine” yönelmiştir. Yazar ayrıca Brandt’tan “barış çağrısını” desteklemesini, “sınırlı parti politikasını aşarak, alttan alta yürütülen ve her an denetimden çıkabilecek Vietnam tartışmasını, politik bir eyleme” dönüştürmesini rica eder. Grass ile Brandt arasında ilk gerilim ve görüş ayrılığı, Sosyal Demokratlarla Hıristiyan Demokratların kurduğu büyük koalisyon konusunda belirginleşir. Grass, (26. 11. 1966) Brandt’ı böyle bir koalisyonun kendisini ve arkadaşlarını köşeye sıkışmaya zorlayacağını ve SPD’yi savunamayacaklarını, düşkırıklığı yaşanacağını belirtir. Grass, sosyal demokrasiye ve Brandt’a yönelik sempatisi nedeniyle, bu düşünceleri açıkça söylemeyi görev saydığını ve bu mektubunun partinin grup toplantısında okumasını ve kamuoyuyla paylaşılmasını diler. Bu eleştiri ve kaygıları kabul etmekle birlikte, büyük koalisyonu tek seçenek olarak gören Brandt (28. 10. 1966), Grass’a “ülkemizde çok sayıda insan dile getirdiğiniz endişeler ve kaygıları paylaşmaktadır; ancak iç ve dış görevler bir başka yol bırakmamaktadır” şeklinde yanıt verir. SPD, bütün gücüyle, söz konusu kaygıların gerçekleşmemesi için çalışacaktır. Burada dikkat çeken öğeler, yanlışların üstünün örtülmeyeceği, demokratik sol ilkelerin gözetileceği, eleştirel gençler, yazarlar ve aydınların önemseneceği, işbirliğinin, açıklık ve bağlılık ilkesine dayanması gerektiği sözüdür. “Güven, güveni gerektirir” diyen Grass, SPD’nin öz niteliklerini yitirme olasılığını anımsatarak, “eleştirel aklın egemenleşmesi için”, Brandt’ı göreve çağırır. Bütün bu uyarılara karşın, Hitler dönemini sürgünde geçiren Willy Brandt ile Nasyonal Sosyalist Parti’nin üyesi olan CDU Genel Başkanı Kurt Georg Kiesinger büyük koalisyon hükümetini kurar; üstelik halka yalan söyleyen J. Strauss maliye bakanı olur. Grass, (23 Şubat 1967) eleştirel düşünceli yazar ve aydınların artık SPD’yi bir dayanak olarak görmediklerini, bu partinin “durumdan rahatsız olan sadık yandaşlarını yitirme aşamasında olduğunu”, koalisyonun politik parçalanmaya yol açtığını yazar. Aradan yaklaşık iki yıl geçtikten sonra (9 Mayıs 1968) “büyük koalisyonunun, parlamenter demokrasinin sağlamlaşması bakımından olumsuz sonuçlara” yol açtığı görüşünü yineler. n Willy Brandt und Günter Grass: Der Briefwechsel (Mektuplaşmalar) / Yayıma hazırlayan: Martin Kölbel / Steidl Verlag, Göttingen / 2013 6 28 Mart 2019