Katalog

MERHABA Atlar iyidir, güzeldir, titâne,1951),BeyazYele(1953) ve Kırmızı Balon (Le ballon rouge 1956). Son ikisini 1011 yaşınday Eşekler de... ken Bostancı Yıldız sinemasının çocuk matinesinde seyretmiştim. O sinema çoktan yok oldu, ama o iki filmin, özellikle Kırmızı Balon’un beni nasıl sarstığını hâlâ anımsa rım. Daha sonra bu iki filmi birçok kez seyretmişimdir. Kırmızı Balon Abbas Sayar’ın Yılkı Atı bir başyapıttır. Ortaya çıktığı üzerine yazdım. Beyaz Yele’ye de bu vesileyle değiniyorum. 1970 yılından buyana böyyük yazarlarımızın romanları kadar satılmış mıdır, bilmem ama en aşağı 10 baskı Bu kez, insanlara hizmet veren değil doğanın bağrında yaşayan atlar söz konusudur. İnsan yapmış, TRT’de 1974 yılında bir TV dizisine, günümüzde de bir çocuk çizgi dizisine kaynak olmuş, dolayısıyla Nbelirli bir ilgi görmüş olduğu için görece talihli bir yapıt. e ki, bildiğim kadarıyla Yılkı Atı üzerine fazla yazınsal çalışma yapılmadı, nedense.. Roman o denli saydam ki, araştırılacak bir gizi yok diye düşünü nın, bir oğlunun, bir çok köylünün karşı çıkması ona kararını değiştirtemez. Dorukısrak onun için canlı bir varlık değil bir araçtır. Atına işlevsel ekonomik bakış sevgiye, vicdana ağır basar. lüyor olabilir. Öte yandan, Hıdır Emmi hastalanan Evet, saydamlık Yılkı Atı’nın önemli yön Dorukısrak’a bir karşılık beklemeden ba lerinden biri. Zahir ile bâtın aynı görünüyor. kar, iyileştirir, doğaya salar. Anlatıcı ko Bunu sağlayan Abbas Sayar’ın duru di nuşur: “Her işin ivazsız olanı güzeldir. Hu ri akıcı anlatımıdır. Şive ya da ağız kullanı zur ve mutluluk ivazsızlıktan doğar. Hıdır mı çoğu yazarda batar, okumayı, anlamayı Emmi’nin sevinci peşinden gelen mutluluk güçleştirir. Sayar’da doğaldır, zevkle oku da bu yüzdendi.” tur. Bu romanında Sayar’ı Yaşar Kemal’e Karşılık beklemeden sevmek romanın bi benzetenler vardır. Bence ikisinin anlatım ze öğütüdür. At iyilik ve güzelliğin, daya biçimleri benzemez, giderek karşıttır. Yaşar nışmanın simgesidir. İnsanda, giderek kurt, Kemal çok güzel yayar, Sayar ise çok gü akbaba gibi havyanlarda görülen kıyıcılık, lar bu yabanıl atları yakalayıp türlü işe koşmak üzere evcilleştirmektedir. Bir yabanıl at sürüsünün beyaz yeleli önderi, bir çiftlik sahibi ve adamlarının eline düşmemeyi becererek kaçar. İnsanların atı amansızca kovalaması film boyunca sürer. At özgürlüğün, boyun eğmemenin, iyiliğin, güzelliğin simgesidir. Ata yardımcı olan tek insan on onüç yaşlarında görünen bir erkek çocuktur. Atı kurtarır, besler, kaçarken ona eşlik eder. Filmin son sahnelerinde kovalamaca iyice şiddetlenir. Sonunda at ile oğlan denize girerler, arkalarındakilerin bağırışlarına kanmadan açılırlar, gözden kayboluncaya kadar. Filmin anlatıcısının söylediğine göre, atlarla insanların dost oldukları bir beldeye gitmişlerdir. Lamorisse’in üç filminde de olumlu kahraman oğlandır. Yılkı Atı’nda ise İbrahim’in iki oğlu, küçüğü önce biraz karşı çıksa da, zel toplar. Sayar’ın altı şiir kitabından son ot yemekle yetinen atın özelliği değildir. İn babalarının tavrını paylaşırlar. İyilik, kötü ra ortaya çıkardığı Yılkı Atı’nın anlatımında sanlarla uyum içinde yaşarsa, doğanın teh lük insanın içinde sürekli savaşım halin bir şiir yoğunluğu vardır. Romanın tek bir likelerinden uzaklaştığı için daha da mut dedir. Vicdanının sesini dinleyemeyenler satırı bile okurken atlamaya gelmez. An lu olur. Atı yıllarca kullanıp atmak kalpsizlik Lamorisse’in kahramanı olamazlar. cak Türkçesinin yerel özellikleri nedeniyle değil de nedir? Anadolu’da nasıl kök sal Dorukısrak evi saydığı yerde, onu sevdik romanın çevirisi güçtür. Nitekim, T. S. Hal mış böyle bir gelenek? Demek ki her gele lerini sandığı insanlarla yaşama olanağı kal man, bu kitabı İngilizceye çevirmeyi başa nek iyi değildir. madığı için tayıyla birlikte doğaya, özgürlü ramadığını söylemişti bir sohbetimiz ğe gider. Doğanın kurduyla akbabasıyla uğ sırasında. BEYAZ YELE raşmayı insanların vefasızlığına yeğ tutar. Ben bu romanın biçimsel özellikle Yılkı Atı aklıma Albert Lamorisse’in Be Bize inat, Lamorisse’in ilk filmi bir oğlan ri kadar içeriğini de çok severim. İyi yaz Yele (Crin Blanc) fil la yavru bir eşeğin arkadaşlığı üzerindedir. ile kötü arasında bitmek bilmeyen mini getirir hep. Lamo Jacques Prevert’in kaleminden çıkmış olan savaşım ele alınmıştır. Sevgi izle risse fotoğrafçıymış. öykü Tunus’ta geçer. Her oğlanın bir yav ğini işlemiştir. Üsüğünoğlu, atı Do Film yönetmenliği ru eşeği olurmuş. Filmde bir sokak çocu rukısrağı yıllarca kullanır, artık işi ne geçince üç baş ğunun sıpasını beyin oğlu çok beğenerek ne yaramayacağı yapıtı ardarda ger zorla alır. Sıpa kaçar, gene yakalanır. Tür nı düşününce ev çekleştirdi: Bim, kü lü serüvenden sonra sokak çocuğuyla be den atar. Karısı çük eşek (Bim, le pe yin oğlu aynı safta buluşur, sıpayı hırsızlar dan kurtarır ve arkadaş olurlar. Filmin so nunda anlatıcı ilerde beyin oğlunun sultan, arkadaşının da başbakan olduğunu, eşek lerle çocukların birlikte mutlu yaşadıkları bir ülke kurduklarını anlatır. Gel gelelim, çocukların eşeklerle barış 1953 yapımı Beyaz Yele (Crin Blanc) filminden... huzur içinde yaşadıkları o düzene ne olmuş, bilmiyoruz. Bildiğimiz, o hayaller gerçek olsaydı Yılkı Atı romanı ve Lamorisse’in filmleri olmazdı. n KITAP l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Yayın Yönetmeni: Turgay Fişekçi l Editör: Gürer Mut l Sayfa Tasarımı: Funda Yaşar Er l Sorumlu Müdür: Ozan Alper Yurtoğlu l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Genel Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Baskı Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. 328 Mart 2019 B u sayımızın kapağında elli yıllık şiir birikimi Ateşi Solumak adıyla kitaplaşan Nihat Behram yer alıyor. 1970’lerden günümüze gençliğin ve halkın siyasal mücedelesinin, acı deneyimlerinin, özveri ve inancın içten ve lirik bir sesle dile geldiği bu şiirler, tarihsel bir dönemin heyecanını anlamak için de kaynak niteliğindedir. Faruk Eren, Kayıp Bir Devrimin Hikâyesi Bir Zamanlar Hasköy’de kitabında ağabeyi Hayrettin Eren’in kişiliğinde, 12 Mart askeri darbesinin katledip darağaçlarına gönderdiklerinin izinden giden kuşağın, trajik öyküsünü anlatıyor. Kitabı aynı kuşağın temsilcilerinden Bülent Forta değerlendirdi. Feyza Hepçilingirler, yeni kitabı Kar Altında Buğday Tanesi’nde, umut teması çevresinde dile ve edebiyata bakıyor. Feyza Hepçilingirler’le kitabı üstüne arkadaşımız Gamze Akdemir konuştu. Alev Coşkun’un İsmet İnönü üstüne üç ciltlik incelemesinin ilk kitabı olan Asker İnönü’yü Osman Selim Kocaoğlu tanıttı. Ayhan Geçgin, son romanı Bir Dava’da “Yakın Türkiye Tarihi”ne ait çok tanıdık gelen bir olayı romanlaştırmış. Ülkenin bugününe ilişkin romanı Murat Çelik tanıtıyor. Charles C. Mann’ın 1493 Kısa Dünya Tarihi, Amerika’nın keşfiyle birlikte küresel dünyanın ilk ikonu olarak gördüğü Kristof Kolomb’un neden olduğu ekolojik dönüşüme odaklanıyor. Kitabı Gürer Mut tanıttı. Çocuk kitapları sayfamızda Simla Sunay, Halikarnas Balıkçısı’nın çocuk ve gençler için derlenen üç kitabının değerini bugünün okurlarına hatırlatıyor. [email protected] [email protected] twitter: www.twitter.com/CumKitap