Katalog

‘Kanatlarını yaktı, kalbimde mahpus kaldı’ Sidney, 1554’te asil bir ailede dünyaya geldi, bir asker ve devlet adamı olarak yetiştirildi. Genç yaşta diplomatik görevlerde bulundu. “Arcadia” adındaki pastoral romans 18. yüzyıl öncesinde İngiltere’de yazılan en önemli nesir edebiyat ürünüdür. Penelope Devereux ile karşılaştı ve ona âşık oldu fakat genç kız adı gibi zengin biri olan Lord Rich’le evlendi. Sidney işte bu hanıma tam 108 sone ve on bir şarkıdan oluşan ve belli bir hikâyesi olan “Astrophil ile Stella”yı (Yıldızseven ile Yıldız) yazdı. Şiirler bütünlüklü bir aşk hikâyesini anlatmaları, otobiyografik özellikleri, soyut ve somut farklı varlıklara seslenmeleri ve üslup zenginliğiyle dikkat çekicidir. Şairin çok önemli bir başka eseri, şiiri tarih ve felsefeye ve şiiri gereksiz görenlere karşı savunan “Apology for Poetry” (Şiirin Savunması) adındaki makalesidir. Sidney bir savaş sırasında, henüz 32 yaşındayken hayata veda etti fakat her açıdan iyi yetişmiş kimseler için kullanılan “Rönesans İnsanı” kavramının temsilcisi olarak ve eserleriyle okurların kalbinde yaşamaya devam ediyor. Yakında Vakıfbank Kültür Yayınları tarafından basılacak olan kitaptan bir bölümünü Cumhuriyet okurlarıyla paylaşıyoruz. SIR PHILIP SIDNEY / ŞİİRLER / ÇEVİREN: NAZMİ AĞIL 1 Sevdim ve yazmak için duygularımı bir bir, Bakarsın efkârımdan biraz keyf alır diye, Keyif aldıkça okur, okudukça öğrenir, Öğrendikçe acıyıp lütfederdi, olur ya!Hüznün kara yüzünü çizmeme yarayacak Uygun sözler aradım, saatlerce düşün dur, Sanatlara çalıştım, kavrulan, katı, çorak Zihnime oralardan bereketli bir yağmur Yağar mı umuduyla, sık sık, kimlerin neler Söylediğine baktım, yazık, İlhamdan yoksun Kalınca kekemeydi fakat tüm kelimeler, Doğa’nın öz yavrusu İlham bir kere olsun Yakalanmadı üvey anne Gayret’in hırsla Uzanan ellerine, yabancı hiçbir uyak Yolculuğumda bana ayak olmadı asla. Böyle doğum sancıları içinde kıvranarak Dövünüp söverken kendime avaz avaz, “Aptal,” dedi İlham Perim, “kalbine bak, öyle yaz!” 2 Ne ilk görüşte Aşk, ne ucu zehirli bir ok Deldi deşti kalbimi, hep kanayacak olan, Malum faziletiyle birdenbire değil, yok, Kalemi fethetmesi aldı epeyce zaman. Gördüm hoşuma gitti, ama sevmedim, evet Sevdim, ama uymadım hemen Aşk’ın emrine, Kabullenmek zorunda kaldımsa da nihayet, “Bu nasıl bir adalet?” diye sızlandım yine. O yitik özgürlükten kalmadı tek iz bile, Şimdi zavallı ruhum zulüm görmeyi nimet Sayan bir Moskovalı gibi doğuştan köle,1 Şimdi kalan kıt aklım derken, “Burası Cennet,” Çalışırken kendimi buna inandırmaya, Çizdiğim Cehennemim, sözcüklerim de boya. 8 Aşk Yunan’da doğdu da, sonra kaçtı evinden, Türkleşip sertelen kalp ok işlemez olunca,2 Başka hedefler bulmak için o narin uca, Gördü ki yumuşağız, bize katıldı hemen. Ama Kuzeyli kucak pek soğuk geldi ona, Kardan buzdan bunalıp okunu rahat rahat Atabileceği bir yer bakınırken, nihayet, Stella’nın şen yüzü uygundu maksadına. Açık ten, parlak gözler, karda ışıyan güneş, Çok üşüyen oğlanın aklını kolay çeldi. Bu kadar saf ışıktan, kuvvetle muhtemeldi, Isı da doğar, onu çözerdi yavaş yavaş. Oysa kız buzdan heykel, dank edince başına, Oradan da kaçarak benim kapımı çaldı, Birkaç odun atarken şömine ateşine, Kanatlarını yaktı, kalbimde mahpus kaldı. 11 Ey Aşk, daha çok tıfıl olduğun şundan belli,3 Yaklaşımın çocukça en önemli şeylere: Gökler dese ki sana, “Al bak, dünya güzeli,” En hoş kısmını tutup fırlatıyorsun yere. Bir çocuğun eline iyi bir kitap geçse Nasıl sırlı yapraklar, renkli kâğıtla oynar, Ya da hoş bir resimle, en fazla, olsa olsa, Yazarın kafasında merak etmez neler var: Sen de öyle, Doğa’nın camekânında duran Stella’nın gözlerinde ancak bebek görürsün, Yalnız ökse atmayı, gamzelerine baksan, Ve göğüsleriyle “ceeh” oynamak düşünürsün. Hareketli ve parlak her parçaya takılıp Oyalanır kalırsın dıştan görünenlerle, Aptal, kalbine inmek aklından geçmez bile. 12 Ah Cupid, Stella’nın gözünde ışıksın diye, Öksendir o bukleler, kurtuluş olmaz diye, O dolgun dudaklara sebep varlıksın diye, Sana ait o tatlı nefeste alaz diye, Onun göğsünde şeker, ballanır sütün diye, Onun lütfuyla onca suçun sevaptır diye, Sözcükleri aslında senin ürünün diye, Sesiyle taşar ünün, göklere varır diye, Stella senin sandın. En dış halkada, surda Sıkı bir hücum ile açtık diye bir gedik, Zafer kazandık sanır ya bazen bir ordu da… Ah hayır, onun kalbi dolu bir cephanelik, Saf kibirle, zekâyla tahkimli bir iç kale, Pazardan alır gibi kolay alınmaz öyle. 16 Her karattan güzeli sevmeye ilk görüşte Doğuştan gelen, koyu bir meylim olduğundan, Zaten kıpırdak ruhum hemen yanına koştu, Ve ey Aşk, senle dolup taştığımı sandım ben. Ama baktım içimde yangınlar tutuşmuyor, Herkesin yakındığı ıstıraplar yok bende, Dedim, “Bu ağlaşanlar doğruyu konuşmuyor, Aşk acısı yalanmış, aşığım işte ben de.” Ve bu yavru aslanla oynaşıp duruyorken,4 Lütuf mu, lanet miydi? Birdenbire gözlerim Stella’yı gördü, ah, adını verdim, neden Kalmadı konuşmaya, boşa gerçi sözlerim, Ve büyük bir ders aldım ondan sevdaya dair, Zehirlenip öğrendim zehir nasıl bir şeydir. 31 Ne üzgün adımlarla Ay, tırmanıyorsun, Ne kadar da sessizce, nasıl solgun bir yüzle. O işgüzar okçu ta yoksa göklerde bile İşinin başında mı? Kuşku yok ki uzun Yıllar boyunca aşkı tanımış olan gözler Yanılıyor değilse sendeki aşk halleri, Bakışın böyle diyor; benimkinin benzeri Bitkin çehren de zaten buna tanıklık eder. Dostluğumuz hatrına, Ay, ne olur de bana, Sadık aşka orda da mı aptallık diyorlar, Güzeller kibirli mi buradakiler kadar, Kalpleri sevmekten çok sevilmekten mi yana, Yine de sevenleri hor görmek midir moda, Nankörlüğün orda da Erdem mi oldu adı? n 1. O dönemde Rusların Çar emri altında kölelerden farksız yaşadıklarına inanıyorlardı. 2. Kıbrıs, Türkler tarafından 1573’te fethedilince Afrodit’in oğlu Eros oraları terk eder. 3. Çocuk olarak temsil edilen Eros’tan söz ediliyor. 4. Büyüyüp sahibinin sürüsünü parçalayan yavru aslan hikâyesi Aeschylus tarafından Troyalı Helen’den bahisle anlatıyor. 18 14 Şubat 2019 KItap