Katalog

OKURLARA Bir kitap elifbası denemesi (VI) Lucien Polastron, Alevlere Teslim Kitaplar başlıklı oylumlu incelemesinde, piromaninin durdurulamamış bir sapkınlık olduğunu kanıtlar. Belleklere kazınmış çağdaş sahnelerin başında, Berlin’deki Opera Meydanı’nda, 10 Mayıs 1933 gecesi saat 22.00’de, Goebbels’in rehberliğinde gerçekleştirilen “Autodafe” gelir. Dokuz “gerekçe”yle çoğu koşullanmış gençler tarafından ateşe sürülen 25 bin kitap bir başlangıç oluşturmuş, İkinci Dünya Savaşı öncesinde Nazilerin yok ettiği sayısız kitaba, savaş sonuna doğru müttefik bombalarının altında unufak olanlar eklenmişti. K İTAP EVİ Kitapların ilgili okurlara ulaştırılacağı dükkânlara ilişkin en eski kaynak Xenophones’tir: Trakya’da, Karadeniz kıyısında kitap evine rastladığını Anabasis’inde aktarır. Zenon, MÖ 4. yüzyılda, Atina’da kitabevlerinin varlığına işaret eder. Roma’da, yazarın (bibliographus), ciltçinin (bibliopegus), kitap tacirinin (bibliopola) buluştuğu yer “librarius”tur. Aradaki on yüzyıl boyunca, Ortaçağ’a dek kitabevlerine ilişkin kayıta rastlanmıyor. Paris Üniversitesi’nin 13. yüzyılda temelleri atıldıktan sonra kitapçılık yaygınlaşmıştır. İslâm dünyasında sahaflık da yaklaşık bu tarihlerde devreye girmiştir. KİTAP PATOLOJİSİ 1923’te toplanan Uluslararası Kütüphaneciler Kongresi, kitap sağlığıyla ilgili bilgi dalını bilimsel bir uğraş olarak tanımladı. Kâğıdın asitlenmesi, mantarlar, nem, ışıktan zarar görme türü doğal “rahatsızlık”ların tedavisini kapsayan patoloji kolu. KİTAP YAKMAK “Bir kütüphane yangınında, size göre ilk kurtarılacak şey nedir?” sorusuna Jean Cocteau, “alevleri” yanıtını vermişti. Şair bakışı rahatlatıcıdır, oysa tarihçinin perspektifi insanın içini dağlar: Lucien Polastron, Alevlere Teslim Kitaplar başlıklı oylumlu incelemesinde, antik dönemden çağımıza giden çizgide ateşe sürülmüş milyarlarca kitabın öyküsünü aktarırken piro maninin durdurulamamış bir sapkınlık olduğunu kanıtlar. Belleklere kazınmış çağdaş sahnelerin başında, Berlin’deki Opera Meydanı’nda, 10 Mayıs 1933 gecesi saat 22.00’de, Goebbels’in rehberliğinde gerçekleştirilen “Autodafe” gelir. Dokuz “gerekçe”yle çoğu koşullanmış gençler tarafından ateşe sürülen 25 bin kitap bir başlangıç oluşturmuş, İkinci Dünya Savaşı öncesinde Nazilerin yok ettiği sayısız kitaba, savaş sonuna doğru müttefik bombalarının altında unufak olanlar eklenmişti. KOLOFON İlk kez Anadolu’da, İyonya kenti Kolofonos’ta kullanıldığı için bu ismi taşıyan, kitabın yapımcısının mührü olarak sırtta yer verilen simge. İlerleyen dönemlerde ön sayfalarda da kullanılmıştır. KUBUR Osmanlı kültüründe, yazı araçlarını içeren çantaya verilen isim. Kamış kalemden kâğıt makasına her türlü yazı gereci kuburda toplanırdı. 10Mayıs 1933, Berlin. KUMKUMA Yazı hokkasına verilen ad. Zamanla “fitneci” demeye gelen bir yan anlam kazanmıştır. KUMRAN Günümüzde, Kutsal kitapla rın en önemli kaynakları ara sında anılan ve “Ölüdeniz Elyazmaları” adıyla üne kavu Kumran Mağarası şan iki yüzü aşkın belgenin izleri, 1947’de, üç Bedevî çobanın Kumran Mağarası’nda ilk örnekleri bulmasıyla sürüldü. Yürütülen arkeolojik kazılar sonucu ulaşılan yazmala rın bir bölümü deri üstüne, bir bölümüyse bakır rulolara nakşedilmişti. Yahudiliğin ve Hıristiyanlığın doğuşunun tarihine ışık tutan, en eskisi MÖ 2. yüzyıla dayanan yazmalar Kudüs’teki “Kitabın Tapınağı”nda, Fransa Ulusal Kitaplığı’nda ve Kaliforniya Üniversitesi’nde korunuyor. Çeşitli söylen tilerin doğmasına yol açan bu buluşların bir kısmına Vatikan’ın el koyduğu, yazma lardan birinde İsa’nın büyük kardeşinden sözedildiği (dolayısıyla Bâkire Meryem teorisinin dayanağını zedelediği) rivayetlerin en şaşırtıcısı. Kumran, son yüzyılın, yazı evrenine ilişkin büyük keşfi sayılıyor. KÜTÜPHANE YAKMAK Tarih boyunca doğrudan hedef alınmadığı halde yangınlarda kül olan pek çok kütüphane vardır; asıl tragedya, taammüden yakılmış kütüphanelerle ilgilidir: Bile isteye yok edilen o yapıların içinde, insanlık mirasının yabana atılamayacak bir bölümü, tek nüsha özgün yazma ve belgelerin içinde küle dönüşmüştür. Somut bir örnek vermek yeterli olacaktır: Antikçağ’ın en güçlü tragedya yazarı olarak gösterilen Sofokles’in yüz yirmi üç yapıtından yalnızca yedisi günümüze kalabilmiştir. n Turhan Günay için... Z or dostum zor... Hele insan senin gibi özgürlüğe ya da özgürlüğüne sevdalıysa daha da zor sevgili Turhan... Sana türkülerden söz etsem bilmem ki içinde tutulduğun karanlığa ışık sızdırabilir miyim? Yine de deneyeceğim... Hani o sazınla ve sesinle bizleri coşturduğun türküler var ya? Dost türküler... Onlar boy boy dizilmiş mapusane damının kapısı önüne, sanki daha dün yakılmış gibi güçlü... Sazlar, sesler birbirine karışıyor kendilerini duyurabilmek, seslerini kalın duvarlardan aşırabilmek için. Piyanomla takıldım kuyruğa; bizi duyuyor musun? Bir cümbüş, bir cümbüş ki sorma Turhan dostum... Sen hele bir günyüzü gör, bak o zaman nasıl coşacak alaturka, alafranga, caz ve her türlü müzik... Yeter ki sen kavuş özgürlüğüne... Sen ve siz kavuşun ışığa ki kavuşalım... Söz dostum, birlikte söyleyeceğiz Sarı Gelin’i de Ermeni Kızı’nı da ve daha sazının tellerine gizlenmiş ne kadar derin, ne kadar içli ses varsa... Özgürlük türküleriyle kavuşmayı dileyerek seni sevgili Turhan ve sizleri kollarımız açık bekliyoruz. Anais M. Martin KItap İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 313 Nisan 2017 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap