Katalog

‘Kıyamet o anda koptu...’ Tayfun Pirselimoğlu’nun kaleme aldığı “Berber” anlatımıyla, kurgusuyla, kahramanlarıyla edebi tat alarak okunan bir roman. Suç olgusu, işlediği konular onu kara roman yapıyor. İçerdiği kararında fantastiklik distopyalığını destekliyor. Tüm bu nitelikleri de üzerinde düşünülmesi gereken birçok boyutu olan bir roman çıkarıyor okur karşısına. S ürekli kar yağışı, kar nedeniyle eve tıkılıp kalmamız, kesilen elektrikler, hayatın âdeta durması... Tayfun Pirselimoğlu’nun Berber’inde hâkim olan hava durumu bu. Geçtiğimiz günlerde yaşadıklarımıza çok benzer şeyler anlatıyor Pirselimoğlu. “Bu kış bildiğimiz kışlardan değildi; başka bir şeydi. İnsanlar tuhaflaşmıştı; korkuyordu ve neyin neden olduğunu bir türlü kestiremiyorlardı. Bu idraksizlik halleri; soru soramamaları, sorsalar bile cevaplarla ilgilenmemeleri, makul olanla deliliği, doğruyla yanlışı ayıramamaları bir fıtrat meselesi olmaktan çok bu kışla ilgiliydi. Bu kışla birlikte bir ‘şey’ de gelmişti. Kasvet hali saldırgan bir virüsün marifetiymiş gibi yayılıyordu.” Sadece hava durumu ile değil siyasi atmosferle, bombalarla, cinayetlerle de benzerlikler bulmak mümkün. Sadece daha fantastik bir hava var bu distopik romanda. Kar sarı yağıyor. Güveler her yeri istila ediyor... Kuşkusuz bunlarda da göndermeler bulabiliriz. Aslında her şey çok normal görünen bir ortamda yaşanıyor. Kahramanımız romanın adına uygun olarak babadan kalma berberlik mesleğini sürdürmektedir. Dükkânına gelen müşteri sayısı ve geliri azalsa da şikâyetçi değildir yaşamından. Çünkü berber görüntüsünün ardında bir kiralık katil gizlidir. Bu iş de kendisine babadan kalmıştır. Aralıklı icra ettiği bu meslekten çok iyi para kazanmakta, bu paraları da hiç dokunmadan bir banka hesabında biriktirmektedir. ZAMAN YOK, ŞEHİR BELLİ Berber yalnız yaşıyor. Oldukça sıradan bir hayatı var. Bir ritüel gibi hemen her gün aynı şeyleri tekrarlıyor. Belki de bu nedenle yıllardır flört ettiği kadınla, Meryem’le evlenmeyi düşünmüyor. Rutini başka bir rutin bozuyor. Zaman zaman ya kalabalık bir yerlerde ya da ismini bilmediği bir kurumda, ne iş yaptığını bilmediği, sadece kod adıyla tanıdığı birinden küçük notlar, vesikalık resimler alıyor. Bu notlar, resimler birer iş emri. Resimdeki kişiyi nottaki az ve öz bilgi ile buluyor, takip ediyor ve gö Tayfun Pirselimoğlu revini yerine getirip öldürüyor. İşinde oldukça usta. Hemen hiç dikkat çekmeden görevini yerine getiriyor ve normal hayatına dönüyor. Bu görev sırasında yakalansa ya da başına bir şey gelse sonu ne olur, bilinmiyor. Sıradan bir katil gibi mi muamele görür yoksa kendisine bu işleri veren M devreye girip kurtarır mı? Rutinlerini bozacak bir dizi gelişme oluyor. Amiri M’nin verdiği son görevini başarıyla yerine getiremiyor. Kuruma yaptığı ziyarette Amiri M’nin öldüğünü öğreniyor. Yeni görevini vurmayı başaramadığı adam N veriyor. Bu arada sevgilisi Meryem kazaya uğrayıp sakatlanıyor. Berber’in değişen rutini ile birlikte hemen her şey hızla değişmeye başlıyor. Berber rutinindeki değişimi iyice belirginleştirmek ister gibi sakatlanan sevgilisi Meryem’le evleniyor. Yıllar sonra hayatında ilk defa birisi oluyor. Yaşadıklarında artık onu da dikkate almak, onunla birlikte olduğunu unutmamak durumundadır. Üstelik yıllardır birlikte olduğu bu kadını hiç tanıma dığını da fark edecektir. Tıpkı sürekli gittiği banka şubesindeki memur ya da Zeki Müren’in şoförü gibi... Artık hemen herkesin parmağında aynı yüzüğün kopyalaları vardır ve hiç biraraya geleceğini düşünemeyeceğiniz kişiler bir düğünde, bir cenaze töreninde biraraya gelmekte, bir partinin ilçe merkezindeki toplantıda buluşabilmektedir. Romandaki nerdeyse herkesin birbiriyle ilişkisi vardır ve sanki berber kahramanımızın çevresinde bir örümcek ağı oluşturmuşlardır. Tayfun Pirselimoğlu zaman bildirmemiş ama. Ülke Türkiye, şehir İstanbul belli. Zaman yakın geçmiş ve yakın gelecek gibi görünüyor okur olarak benim gözüme. Pirselimoğlu’nun anlatımında mekanlar, yerler, kullanılan eşya daha çok 1960’ları ve 1970’leri anımsatsa da yaşanan olaylar daha yakın tarihlerden 1990’lardan 2000’lerden olayları çağrıştırıyor. Bir partilinin siyasi cinayetlerle doğru orantılı olarak yükselişinin de öyküsünü okuyoruz. Önce il başkanı, sonra parti merkezinde görev nihayet genel başkanlık koltuğu... “SIRADAN” İNSANLAR Zamanı okur olarak konumlandırmamızda kuşkusuz anlatımın, kullanılan sözcüklerin etkisi var. Pirselimoğlu kasti olarak eski sözcükler kullandırıyor anatıcısına. Mehmet Said Aydın’ın romanla ilgili yazısında belirttiği gibi “[H]er türlü şüpheden vareste mümtaz bir belagat”. Ama metnin tamamı bu dille yazılmamış (bkz. “Muammalı bir Nazar: Berber” Remzi Kitapevi Kitap Gazetesi, Kasım 2016) “Hararet”, “ricat”, “süfli”, “haslet” gibi kelimeler yeri geldiğinde kullanılıyor. Metnin tamamına hâkim temiz Türkçeyi bozmuyor. Aksine farklı bir tat katıp zaman konusunda düşünmemize neden oluyor. Bir insanın birden çok işi varsa kaçınılmaz olarak biri öne geçer toplum nezdinde. Tayfun Pirselimoğlu’nu iyi bir sinemacı olarak biliriz. Birçok senaryo yazdı, ödüllü filmler yönetti. Daha dikkatli izleyenler ressamlığını, açtığı sergileri de anımsar. Yazarlığı bu niteliklerinin yanında daha da görünür kılınmayı hak ediyor kanısındayım. İlk romanı Çöl Masalları 1996’da yayımlanmış. Dört roman, iki öykü, bir anı kitabı var. Yirmi yıllık bir emek söz konusu. Berber (2016, İletişim Yay.) her yeni kitabında çıtayı daha da yükseğe koyduğunu, gittikçe daha da ustalaştığını düşündürüyor. Berber anlatımıyla, kurgusuyla, kahramanlarıyla edebi tat alarak okunan bir roman. Suç olgusu, işlediği konular onu kara roman yapıyor. İçerdiği kararında fantastiklik distopyalığını destekliyor. Tüm bu nitelikleri de üzerinde düşünülmesi gereken birçok boyutu olan bir roman çıkarıyor okur karşısına. “Sıradan insan ne kadar sıradandır?” sorusunu sorarak başlayabiliriz işe örneğin. Romanın kahramanı sadece bir berber değil kiralık katil olarak bizi şaşırtıyor. Ülkenin geleceğini değiştirip karartan cinayetlerde, bombalı eylemlerde hep “sıradan” sandığımız insanların önemli rolleri var. İlk bakışta son derece önemsiz gibi görünen eylemlerin bile hayatın içinde bir değeri olduğunu, bir ara sokakta öldürülen çöp toplayıcının bile büyük siyasi sonuçlara neden olabileceğini, yaşamımızı geriye dönülmez bir biçimde değiştireceğini düşündürüyor. n 10 2 Şubat 2017 KItap