Katalog

K irli Çıkı EMİN NEDRET İŞLİ Yeni Kitapçı ve Nail Çakırhan Ankara Caddesi’nde 85 numaralı dükkânda faaliyet gösteren Yeni Kitapçı, Nâzım Hikmet’in Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı, Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanına Zeyl: Millî Gurur, Portreler, Taranta Babu’ya Mektuplar, İt Ürür Kervan Yürür, Yeşil Elmalar isimli eserlerini basan Bâbıâli yayınevidir ve çok ünlüdür. Çakırhan bu yayınevini üç yıl idare etmiştir. Nail Çakırhan âzım Hikmet ile ortak şiir kitabı çıkarmış, İkinci Dünya Savaşı öncesi ve sırasında gazetecilik yapmış, dergiler çıkarmış, eşi ünlü arkeolog Halet Çambel ile Anadolu’da pek çok kazıya katılmış ve yapılar inşa etmiş, uzun yıllar hapiste yatmış, son yıllarında yerleştikleri Muğla Akyaka’da yarattığı mimari tarzıyla Ağa Han Mimarlık Ödülü’ne değer görülmüş ünlü bir şahsiyettir Nail Çakırhan. 1930’da İstanbul’da İlhami Matbaası’na kendi parasıyla şiirlerini bastıran Nâzım Hikmet, genç Nail V.’nin şiirlerini de kitabına alarak “1+1=Bir” adıyla yayımlar. Memet Fuat’a göre, TKP içinde, önce Nâzım’ın muhalefet grubundan olan Nail V. daha sonra “muvafakat” grubuna geçer ve Moskova’ya öğrenime gönderilir. N 1937’de Moskova dönüşü İstanbul’a gelen Nail Çakırhan hemen askere alınır. Belli bir zaman sonra sağlık nedenleriyle hava değişimi alan Çakırhan İstanbul’a döner. 1938’de Tan gazetesinde çalışmaya başlar. Zekeriya Sertel, kardeşi Kenan Yusuf Sertel’in kurup işlettiği Yeni Kitapçı isimli dükkânı 1938 ortalarında Nail Çakırhan’a devreder. Çünkü o yıl tütün konusunda uzman olan kardeşi Kenan Yusuf Sertel, tütün eksperi olarak İzmir’e tayin olmuş ve kitap dünyası ile ilişkisini kesmiştir. (Köse Kenan Yusuf, Ocak 1960’ta İzmir’de yaşama veda etmiştir.) Ankara Caddesi’nde 85 numaralı dükkânda faaliyet gösteren Yeni Kitapçı, Nâzım Hikmet’in “Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı”, “Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanına Zeyl: Millî Gurur”, “Portreler”, “Taranta Babu’ya Mektuplar”, “İt Ürür Kervan Yürür”, “Yeşil Elmalar” isimli eserlerini basan Bâbıâli yayınevidir ve çok ünlüdür. Kenan Yusuf Sertel, kitap yayını ve satışına değişik bir sistemle kolaylık getirmeyi tasarlamış ve Yeni Kitapçı’yı genel bir kütüphane olarak düşünüp abone yolu ile kitap kiralama sistemi kurmaya çalışmıştır. Bu nedenle Yeni Kitapçı aydınların, gençlerin, kitap meraklılarının uğrak yeri olmuştur. Nail Çakırhan, Erden Akbulut ile söyleşi şeklinde kaleme alınan “Anılar” isimli eserinde (TÜSTAV, İstanbul, 2008) Yeni Kitapçı ile ilgili günlerini biraz karışık ifade eder. Anılardan anladığımız kadarıyla 1938 ortalarından 1940 Eylül Ekim ayına kadar Yeni Kitapçı’yı ailesiyle birlikte idare eden Nail Çakırhan, bu ticarethane dışında gazetecilik sektöründe de çalışmak ihtiyacı hissetmiştir. Yeni Kitapçı’ya gelen Abidin Dino, Güzin Dino, Mîna Urgan, Halet Çambel, Necip Fazıl, Nizamettin Nazif gibi aydınlarla dostluğunu sürdürmüş, Halet Çambel’le evlenmiştir. Anılarında sıkıntı çektiklerini ama dükkân kazancının kötü olmadığını ifade eden Çakırhan, babasının günlük hasılatı harcadığından yakınır. Savaş yıllarının getirdiği zorluklar kitap sektörünü de etkilemiş, Yeni Kitapçı, ders kitabı ve kırtasiye satışına da yönelmiştir. Nail Çakırhan’ın Vefa Erkek Lisesi öğrencilerine yönelik bastığı “Haftalık Ders Programı ve Takvim” kartı satışı artırmaya yönelik bir girişimdir. Bütün bu ticari kurtulma çabaları pek başarılı olamamış ki Nail Çakırhan, o sıralar günlük bir gazetenin yöneticisi olan, kaleme aldığı “Kara Davud” isimli romanla ünlenen, “Deli Nizam” namıyla bilinen Nizamettin Nazif Tepedenlioğlu’na iki mektup yazar. Anılarında anlatmadığı bu mektuplar arşivimdedir. İlki mizahi tarzda, neşeli bir şekilde yazılmış bir iş isteme mektubudur. Fakat bu mektup önce yırtılıp parçalanmış, sonra birleştirilerek saklanmıştır. İkinci mektup ise yaşanılan zorlukları bütün açıklığıyla ifade etmekte ve birincinin Nizamettin Nazif’e ulaşmadığını vurgulamaktadır. Bu mektuplardan sonra Nail Çakırhan, 4 Ocak 1940’ta günlük olarak çıkmaya başlayan “İstiklâl En Son Havadis” gazetesinde Yeni Kitapçı’yı da devam ettirerek çalışmaya başlar. Nizamettin Nazif’in yardımcısı durumunda olan Nail Çakırhan, geceleri de gazeteye katkı verir ve 50 lira maaş alır. Fakat İstiklâl gazetesi tutmaz ve birkaç ay sonra kapanır. Sermayedarları olan İzmir milletvekilleri Mahmut Esat Bozkurt ile Nebizâde Hamdi Beyler bir iki deneme ile devam ettirdikleri gazeteyi 20 Ekim 1941’de tamamen kapatırlar. Halet Çambel ile 1940 sonunda evlenecek Nail Çakırhan ise Tan gazetesinde sekreterlik yapan Murat Sertoğlu’na, Zekeriya Sertel’e 1000 lira ödemesi şartıyla Yeni Kitapçı’yı devreder. Nail Çakırhan’ın üç yıllık kitapçılık deneyiminin Nâzım Hikmet’in en önemli yapılarından bazılarını basan Yeni Kitapçı ile olması hoş bir tesadüf. Nail Çakırhan’ın üç yıl yönettiği Yeni Kitapçı yoluna kurucuları Zekeriya – Kenan Yusuf Sertel’den sonra, pehlivan tefrikaları yazarak ünlenecek Murat Sertoğlu ile devam edecektir. n İlk Mektup Celâdetlu Kara Davud Hazretleri: Haşmetlu dünya krizi son günlerde burnunu bizim dükkâna da soktu. Yani senin anlayacağın vaziyetim parlak değil. İşe ihtiyacım var... Sen de bugüne bugün patronsun, yani çalışacak adama muhtaçsın. Sonra iyi bilirsin ki bendeniz istismara fazlasıyla müstaidim (meyilliyim). Sana üç beş Bâbı âli işçisinin randımanını verebileceğimi umuyorum hatta buna eminim! Şaka bir taraf çalışmam lazım Nizâm, bana gazetende yer verirsen çok memnun olacağımı hatırlatırım. Seni bu hususta şahsen çok görmek isterdim. Fakat maalesef muvaffık olamadım çünkü sizin kâşâne ve dairei devletleri.......... Ne ise uzatmayayım iş istiyorum Türkçesi. Ben daima dükkândayım. En kısa bir zamanda temenni ederim ki müsbet müjdelerini beklerim. Kardeşim Nizamcığım Yeni Kitap’çı Nail İkinci Mektup Nizamcığım Demin sana bir mektup yazmıştım. Zannederim eline geçmedi. Çünkü hiç olmazsa beni, mektubuma cevap verecek kadar sevdiğine inanıyorum. Kardeşim Biliyorsun ki çok mecbur vaziyette olmasam sana bu şekilde mektup yazmazdım. Bilmem ne diyeyim. Vallahi şu dakikada eve götürecek ekmek param yok. Vaziyetim facia. Daha başka ne yazayım? Beni unutma, muhtacım o kadar... Gözlerinden öpmeme müsade et. Nail C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1324 2 T E M M U Z 2 0 1 5 n S A Y F A 2 5