Katalog

koparmış olmaz. Bu deneyimlerin öğreticiliği yabana atılmamalı. Böyle bakınca her şair, düşünce ve düzyazı diliyle hiçbir ilişkisi olmayan konuşma dilinin ne denli şiir/yoğun olduğunu hemen fark eder kanısındayım. İletişimi, insanla buluşmayı amaçlayan bir şiir dili, konuşma dilinden kopuk olamaz. Yoksa dil işlevini yitirir. Kısaca, anlam yoksa, iletişim yoksa, dil de yoktur. İmgeyi önemsediğiniz, imgeler üzerine kurulu bir şiir yazdığınız hemen görülebiliyor. Şiir diline ilişkin konuştuktan sonra şiir dilinin belirleyici öğesi olan imge konusunda da söyleyecekleriniz olmalı. Çağdaş şiir için imgenin vazgeçilmez olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle büyük bir özen göstererek özgün imgeler arıyorum denilebilir. Şiire ilişkin konuşulurken imge kavramı birçok kez kullanılır. Ev imgesi, ağaç imgesi… denilir boyuna. Doğru, her sözcük ilk yaratıldığında imge özelliği taşır. Gösterendir ve bir gösterileni imler. Toplum tarafından anlamı benimsendikten sonra, imge olmaktan çıkar. Yani sözlükteki sözcüklerin hiçbiri imge değildir. Çünkü o sözcükler, şairin buluşu değildir; oysa imge şairin bir buluşu olmak gerekir. Bu nedenle şair, en az iki sözcüğü buluşturarak oluşturur imgelerini. İmge, aralarında kan bağı olmayan sözcükleri buluşturmaktır bir bakıma. Yani yaşamsal ve dilsel çatışmadan doğar imge. Betimleme de değildir. Hiçbir şey söylemeyen söz sanatları da imge olamaz. Kısaca, sırf imge olsun diye imge kurulmaz. Bu konuda ten, her türlü haksızlıktan arınmış; kuşların, ağaçların, denizlerin, toprağın korunduğu bir dünya mümkündür.’ demek ideolojiyse; ki öyledir, bu durumda şairin ideolojik bir tutum taşıması kaçınılmazdır. Nedir şiirin amacı? Dünyayı, yaşanılanı anlamak; yorumlamak ve değiştirme sürecine katılmak değil midir? Şiir, yanlışlara karşı çıkarak bir gelecek tasarımı koyar ortaya. Yeni bir insan, yeni bir yaşam biçimi önerir. Nâzım Hikmet’in hapse atılmadığı, insanların açlıktan ölmediği, savaşların olmadığı, Deniz Gezmiş’lerin asılmadığı bir yaşamı önceler şiir. Şiir de olanı yansıtmakla yetinen, yaşanılan onca olumsuzluğu onaylayan bir sanat değildir, hiçbir zaman da olmamalıdır. Şiir, yaşamı yenilemek; her türlü haksızlığı gidermek için bir dayatmadır. Bu nedenle öfkeyi de, umudu da, sevinci de, aşkı da, kavgayı da içerir. Kısaca böyle bir hayatta şiirin ideolojiden yalıtılabilmesi olanaksızdır. Değil mi ki şair her konuyu yazar, her temayı işleyebilir; ama şiir sanatından ödün vermeden yapılmalı bunu. Ç İ Z G İ M İ Z İ K O R U Y O R U Z ! “DUYGU ÖNEMLİ...” Şiirlerinizin içinde dolaşıp duran, hayatın her alanına uğrayan, acı çeken bir özne var. Bütün çirkinliklere itiraz ettiği için gövdeleşen, çığlığıyla dünyayı sarsan bu özne, ezilen halklara sahip çıkarken Filistin’de yoğunlaşıyor. “Filistin’de bir gelincik şimdi daha kırmızı / sahilde öldürülmüş çocuklar / uyuyamaz ki olanları gördükten sonra /bu ateşten öfke artık soğumaz / İsrail’e bir Vietnam gerekli.” Bunun bilinçli olduğu kadar duygusal bir nedeni de olmalı... Her ideolojik tercihte, bilinç elbette belirleyicidir. Duyguculuk değil, ama duygu da önemli. İnsan, içselleştiremediğini yazamaz. Dünyada yaşananların esinledikleriyle işe koyulur şair. Filistin, Türk devrimcilerin ve şairlerin iyileşmez bir yarası olarak hep gündemde olmuştur. Böyle giderse, daha çok yazılacaktır Filistin’de yaşananlar. Ben Filistin’de, Gazze’de yaşananlar üzerinden; dünyada ezilen, sömürülen, katledilen halkların tümünü sahiplendiğimi söyleyebilirim. Filistin konulu/temalı şiirlerimin böyle anlaşılmasını; bu genişlikte yorum“Her şair, elbette kendine özgü bir dil kurmalı ama bu lanmalarını isterim. İsrailli faşist dil birkaç kişiyle sınırlı olmamalı, toplumun bütünüyle örtüşebilmelidir.“ kadın milletvekili Ayelet Shaked; İsrail’in, Gazze’deki katliamlarını çok düşünmüş şairlerden biri olan Cemal onaylayarak şunları söylemişti: “Bütün Süreya’nın söyledikleri yeterince açıklayıteröristlerin arkasında onları destekleyen cı olsa gerek: “Aslında şiir, dil içinde bir onlarca kadın ve erkek var. Onların desdildir ama kuşdili değildir. İmge, mutlaka teği olmadan bu teröristler amaçlarına bir şeyin karşılığı olmalıdır. Kökte bir ulaşamaz. Onların hepsi bizim düşmaşeye bağlanmalıdır.” Ancak böyle düşünımız ve onların kanı bizim elimizde olnülünce, soyut olanı somutlaştıran immalı. Bu, öldürülen teröristlerin anneleri geye varılabiliyor. Kısaca, imge, düş kuriçin de geçerli. Annelerin oğullarının durmalıdır insana. Octavio Paz’ın “İmge peşinden gitmeleri adil olur. Ölmeliler ve ifade edilmez; olanı, olması gerekeni evleri yıkılmalı ki bir daha terörist yetişifade eder.” demesinin nedeni de budur. tiremesinler.” İnsan bu inanılmaz sözleri Şu da var: İmge, şiir sanatının en önemli duyunca, deliye dönüyor; içi paramparça öğesidir. Bu yüzden bir metin ‘içerdiği oluyor. Şair yüreği bunu kaldıramaz. imge oranında’ şiirdir. Böyle durumlarda, insanın bir şeyler “Toplum için sanat, sanat için sanat.” yapamaması kadar korkunç bir çaresizlik tartışmaları çok geride kaldı; ama güolamaz. Filistin için yazdığım bu öfke/yonümüzde şiirin ideolojik olamayacağını ğun şiirler; çaresizliğin bir ürünü olduğu söyleyenlerin sayısı hiç de az değil; oysa siz kadar, Filistin direnişine sahip çıkan bir her insani ilişkinin ideoloji ürettiğini, her övgüdür. Demem o ki İsrail’de Filistinli metnin bir ideoloji içerdiğini söylüyorsuolmak gerekiyor. n nuz. Şiir ve ideoloji bağlamında düşüncelerinizi öğrenmek isterim. İki Karanlık Arasında/ Veysel Çolak/ Savaşlardan, sömürüden, eşitsizlikHayal Yayınları/ 80 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1314 Jaspers, vaktiyle Almanlar kadar Mütteik Kuvvetleri de hedef tahtasına oturtan bu kitabıyla bellek ile demokratik siyasal kültür arasında bağ kuran anayasal yurtseverlik tartışmalarının temelini atıyor ve yeni bir siyasi birlik anlayışına giden yolun taşlarını döşüyor. www.ithaki.com.tr facebook.com/ithakiyayin twitter.com/ithakiyayinlari 2 3 N İ S A N 2 0 1 5 n S A Y F A 1 1