Katalog

O K U RLA R A David Vann’dan “Pislik” Araştırmacı gazeteci İlhan Taşcı, binlerce sayfalık dava dosyaları, belgeler ve “çok gizli” resmi yazışmalar ışığında hazırladığı kitabı “Gizli TanıdıkKim Bu Gizli Tanıklar, Ne Anlatıyorlar?” raflarda. İncelemede yanıtını bulacağınız sorular ise başlıcalarıyla şöyle: Başbakanın cezaevi arkadaşı gizli tanık, hangi tanıklıklarını anlattı? Abdullah Öcalan’ın çocukluk arkadaşı ve karakutusu gizli tanık nasıl deşifre edildi? Hangi polis, savcı ve katil gizli tanık oldu? Gizli tanık, Ergenekon savcısını neyi açıklamakla tehdit etti? v.b. Taşcı’yla kitabı üzerine konuştuk. İtiraz kanallarının kapandığı bir toplumda “yeter” diyecek noktaya gelmiş bir vatandaş öfkesiydi/öfkesidir Gezi Parkı Direnişi. İktidar hedeflemedi, “iktidarı hedefledi” direnişçiler. Dolayısıyla AKP’nin sadece fiyakasını değil ezberini de bozan bir “yapı”ydı/“yapı”dır. İktidar talebi olmayan ama sistemi zorlayan direnişteki en gerçekçi, en devrimci sloganlardan “Boyun Eğme” ile “Diren”deki ruh her şeyden önce siyasi iktidarı geriletmeyi hedeflemesi açısından büyük önem taşıyordu. Gazeteci yazar Mustafa Kemal Erdemol ile “Gezi Parkı DirenişiKüçük Bahçede Büyük Kıyamet” üzerine söyleştik. İvan Turgenyev’in Türkçe’de ilk defa Oğuz Tecimen’in çevirisiyle yayımlanan uzun öyküsü “Lüzumsuz Bir Adamın Günlüğü”, Rus edebiyatında lüzsumsuz adam teriminin ilk kez ortaya çıkmasını sağlayan kahramanı Çalkaturin’i tanıtıyor. Lüzumsuzluk kavramı üzerine ciddi bir düşünme fırsatı sunan bu küçük ama vurucu kitap, ölümüne çok kısa bir süre kalmış Çalkaturin’in kendinin nasıl biri olduğu üzerine düşünmeye başlaması ve bunu günlük olarak yazıya dökmesinden oluşturuyor hikâyesini. Bol kitaplı günler... Kâğıt üzerinde bir aile David Vann, Pislik'te yıllarca bir dizi yalanın etrafında dolanan bir “aile”nin ilişkilerini anlatıyor. Ancak bu sahte gerçeklik ve denge, günün sonunda bir dehşet hikâyesine dönüşüyor ve tüm eski defterler gün yüzüne çıkıyor. r Ali BULUNMAZ “Anılarla ilgili sorun, bize duymak istediklerimizi söylemesiydi.” David Vann oğlunu kocaya çevirmişti. Annesinden, kız kardeşinden ve yeğeninden kurtulmuş, sadece ikisine ait bir dünya kurmuştu. Galen her gün, bir gün daha dayanamayacağını hissediyor ama her gün kalmaya devam ediyordu.” Vann, Galen ve annesi arasındaki acayip ve gergin ilişkiyi anlatırken anne figürünün ağırlığı, kimi zaman baskıcı yanı ve sağlıksızlığını ortalığa döküyor. Baba yokluğu, tuhaf ve işsiz bir anne, hafızasını yitirmek üzere olan ve huzurevinde yaşayan bir anneanne. Ailedeki kalabalık kadın nüfusu da tüm bunlara eklenince Galen'ın yamulmaya başlayan hayatını anlamak kolaylaşıyor. Aslında Galen'ın hayatının günden güne katlanılmaz hale geldiğini bize fark ettiren, annesine “bana herkesten kötü davranıyorsun” cümlesi. Bir de kafasında dönüp duran düşünceler ve sorular: “Tek yaptığımız şey, hareketleri tekrar etmek', dedi Galen (...) 'Hayatlarımızın tamamı, gerçekte var olmayan bir geçmişi canlandırmaktan ibaret.' 'Geçmiş vardı', dedi annesi. 'Sadece sen orada değildin. Seninle ilgili olmayan her şeyin gerçek olmadığını sanıyorsun.' 'Öyle mi, peki ya babam?' diye sordu Galen. Onun gerçek olduğunu kanıtlayabilir misin? En azından, ona çok iki üç adamla onu özetleyebilir misin?” Pislik'te sakat ilişkiler ve yalanlar arasında ilerleyen Galen'ın ağır ağır dönüşümüne tanıklık ediyoruz. Dahası nasıl sıyırdığına: Bütün bunların bir insanı zıvanadan çıkarışını güçlü bir biçimde anlatıyor Vann. Romanda anlatılanlar, annesi ve Galen arasındaki bir oyuna benziyor; bu, birinden ya da herkesten kaçılan ama sonu hiç de aydınlık olmayan bir oyun. Öte yandan Galen, bir kopuş yaşaması gerektiğini biliyor; “aile” dediği şey, günden güne üstüne gelirken o, bundan kaçmanın zorunluluğunu da anlıyor. avid Vann'ın en bilindik özelliği, kitaplarında insan ilişkilerindeki dehşet verici yönleri başarıyla işlemesi. Kitaplarına bir dizi travmayı yerleştiren Vann'ın, ailesi üzerinden yürüyen metinlerde kapanmamış hesaplara daldığını görüyoruz. Anlaşılan, burada yazar için hep rahatsız edici bir şeyler var. Pislik'in, Bir İntihar Efsanesi ve Caribou Adası'ndan farkı, kurguyu Vann'ın yaşamından daha da sıyırması. Vann sanki artık o kendi yaşamı ve travmalarıyla hesaplarını kapatıyor gibi. ZIVANADAN ÇIKAN ADAM Pislik, nereden bakarsanız bakın bir dehşet romanı. Galen karakteri etrafında şekillenen ve annesinin de başrol oyuncularından biri olduğu kitapta, Vann yine baba figürünün eksikliğini Galen'ın dönüşümüyle beraber hissettiriyor: “Annesi kendi D TURHAN GÜNAY [email protected] [email protected] twitter: www.twitter.com/CumKitap DEDE, BABA VE OĞUL Galen'ın ailesinde hep bir şeylerin örtülme çabası var, özellikle de herkesin birbirine duyduğu nefretin. Bu amaçla “mutlu aile” tablosu için sık sık toplanıyorlar. Galen'ın değişiyle bu, “sahnelenen çelimsiz ve sinir bozucu bir dünya.” Annesine duyduğu öfkede boğulduğu, yanına yaklaşır yaklaşmaz onu öldürmek istediği bir dünya. Kuzeniyle yaşadığı ilişki ve sonrasında annesinin Galen'ı hapse yollamayı düşündüğü; birbirlerine nefret kustukları kayıp ilişkilerden oluşan, ikisinin de birbirini gerçekte tanımadığı bir dünya. Vann'ın psikolojik çözümlemelerinin en büyüğü burada devreye giriyor: Galen'ın annesi, babasının annesini dövüp taciz edişini hatırlayıp tüm aileye kafayı yedirten dedenin yerine Galen'ı hapse göndermeye uğraşıyor: “Nasıl bu hale geldiklerini bilmiyordu; kendisi incir ağacının altında yalnız oturuyor, barakada kilitli olan annesiyse onu hapse yollamak istiyordu. Bunlar akıl almaz şeylerdi. 'Bu noktaya nasıl geldiğimizi anlamıyorum', dedi. 'Kuzenine tecavüz ettin sen. Bu kadar basit.' 'Sen böyle söyleyip durursan seni nasıl dışarı salarım?' 'Hemen bırak beni.' 'Hapishaneyi hayal edince aklıma ne geliyor biliyor musun? (...) Ayın yüzeyinde tişört ve şortla durduğumu hayal ediyorum' (...) 'Hapishane ayda değil.' 'Biliyorum. Söylemek istediğim şey, hapishaneyi hayal edemediğim. Hayal bile edemiyorum. Oraya gidemem ben.” Annesinin onu hapse göndermeyi istemesine karşılık Galen'ın, tam anlamıyla bir deli olarak gördüğü annesini barakaya kilitlemesi: Gelinen son nokta. İkisinin de içinde hapsettiklerini özgür bırakması bir bakıma. Kısacası bir tür meditasyon ve nasıl aile olunamadığına dair, geçmişe dönük bir hesaplaşmanın ateşlenen fitili. Galen'daki anne ve annesindeki baba sendromu ikisinin hesaplaşması sırasında açığa çıkıyor. Bu, Galen'a tuhaf bir huzur verse de hızla aşağı yuvarlanan ikiliyle beraber okur, Galen'ın ulaştığı “bağlı olunacak kimse, hatta anne bile yoktur” hakikatiyle yüzleşiyor. Elbette bu durumda, karşınızdaki her kim olursa olsun, “her şey yapılabilir” mekanizması işlemeye başlıyor. Galen'ın hapishaneye, hele psikiyatri koğuşuna girmeye hiç niyeti yok: “Pek bir şey anladığım yok', dedi Galen (...) Birkaç fikrim var yine de. Babasını hapse göndermeye çalıştığını biliyorum. Babasıyla beni karıştırdığını biliyorum. Babasından nefret ettiği için benden de hep nefret etmiş olabilir. Ta başından beri bir savaştı bu, ya o ölecekti ya da ben.” Galen'ın toprağı hızla kazışı, hem gömmek istediklerini süratle açığa çıkarıyor hem de onu var olan gerçeklikle aynı hızla yüzleştiriyor. Hangi gerçek mi? Kâğıt üzerinde aile olmakla ona bağlılık duyup bunu anlamak arasında derin bir fark olduğu gerçeğiyle.n [email protected] Pislik/ David Vann/ Çeviren: Esra Birkan/ Can Yayınları/ 260 s. David Vann İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç t Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız t Yayın Yönetmeni: Turhan Günay t Sorumlu Müdür: Aykut Küçükkaya t Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı t Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. t İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 t Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. t Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden t Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü t Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya t Reklam Müdürü: Ayla Atamer t Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74 t Yerel süreli yayın t Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1233 3 E K İ M 2013 n S A Y F A 3