Katalog

O kuduğum Kitaplar METİN CELÂL 2012’de kişi başına 6.4 kitap düştü Genellikle ülkemizi özelde de yayıncılığımızı küçümsemeyi, ne kadar geri olduğumuza hayıflanmayı severiz. Geçtiğimiz yıllarda ortaya atılan ve en önemli bilim adamlarımızın bile sorgulamak gereği duymadan sahiplendikleri “Türkiye’de on bin kişiye bir kitap düşüyor” bilgisinin bir şehir efsanesi olduğu Milli Eğitim ve Kültür ve Turizm bakanlıları verileri açıkladıkça ortaya çıkmıştı. 2012’de dünya çapında yapılan araştırmalarda Türk yayıncılığının ne düzeyde olduğunu daha net anlama olanağımız oldu. UNESCO’nun verileri ve 2011 rakamları ile oluşturulan listeye göre Türkiye kitap başlığına göre 14. sırada. eçtiğimiz yıllarda Türkiye’de hem üretilen kitap adedi hem de kitap başlığı sürekli artış gösteriyordu. Bu yıl yaşanan küçük düşüşler neyin habercisi? Türkiye Yayıncılar Birliği’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı ISBN Ajansı ile Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü’nden edindiği bilgilere göre; 2012’de 42.337 çeşit kitap yayımlandı. Bu kitaplar için 293.257.824 adet bandrol satın alındı. Milli Eğitim Bakanlığı da 2012 yılında ilk ve ortaöğretim öğrencilerine 187.000.000 adet ücretsiz ders kitabı dağıttı. 2012’de toplam 480.257.824 adet kitap üretildi. TÜİK rakamlarına göre Türkiye’nin nüfusu 74.724.269. Üretilen kitap adedini nüfusa böldüğümüzde 2012 yılında kişi başına 6.4 kitap düştüğünü görüyoruz. 2012 yılında üretilen 42.337 başlık kitabın konularına göre dağılımı şöyle. Genel Konular 452 başlık, Felsefe ve Psikoloji 1137 başlık, Din 2726 başlık, Toplum Bilimleri 14.342 başlık, Dil ve Dilbilim 504 başlık, Doğa Bilimleri ve Matematik 461 başlık, Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler 1954 başlık, Güzel Sanatlar 1270 başlık, Edebiyat 15.034 başlık, Coğrafya ve Tarih 2664 başlık, konusu belirtilmemiş 1502 başlık. 2011’de Türkiye’de 43 bin 200 çeşit kitap yayımlanmış, 493 milyon 469 bin 590 adet kitap üretilmişti. Kişi başına düşen kitap sayısı 6.8’di. Geçen yıla göre yayımlanan kitap çeşitinde %2, üretilen kitap adedinde %3 düşüş var. 2007’de 280.708.153 adet, 2008’de 298.651.407 adet, 2009’da 353.599.457 adet, 2010’da 408.339.289 adet kitap üretilmişti. 2007’de 32.150 çeşit, 2008’de 32.342 çeşit, 2009’da 31.414 çeşit, 2010’da 34.363 çeşit kitap yayımlanmıştı. Bu sürekli artışın 2012’de durduğunu görüyoruz. Hem üretilen kitap adedinde hem de başlık sayısında küçük de olsa yaşanan düşüşün nedenleri üzerinde düşünmekte fayda var. Akla gelen ilk sebep dünya ve Türkiye ekonomisinde yaşanan durgunluk. Türkiye’nin büyüme hızında düşüşler yaşandığı gibi birçok sektörde de satışlarda düşüşler yaşandı. Bunun etkisinin de perakende sektörü yaşıyor kaçınılmaz olarak. KitapSAYFA 12 ? 17 OCAK G çılar özellikle nisan ayından itibaren yayıncılık sektöründe durgunluğun başladığını, satışlarda ciddi düşüşler yaşandığını söylüyor. Bunda kuşkusuz, kitabın bir lüks olarak algılanmasının ve en küçük ekonomik bozulmada bile satın almaktan ilk vazgeçilen ürünlerden olmasının etkisi büyük. Öte yandan, kitapçılar geçtiğimiz yıllardaki gibi piyasayı hareketlendirecek sayı ve önemde çoksatan kitapların yayımlanmamasının da satışlardaki düşüşlerde etkili olduğunu söylüyor. Çoksatan yazarların kitaplarının eskisi kadar ilgi toplamadığını, büyük kampanyalarla sunulan bazı kitaplarda da beklenen sonuçların alınmadığını söylüyor. Hemen her yıl % 1015 büyüdükten sonra 2012’de küçük de olsa bir düşüş yaşanması belki önemsenmeyebilir ama bir şeylerin işaretleri de sayılabilir. YAYINCILIK DÜNYASINDA TÜRKİYE Genellikle ülkemizi özelde de yayıncılığımızı küçümsemeyi, ne kadar geri olduğumuza hayıflanmayı severiz. Geçtiğimiz yıllarda ortaya atılan ve en önemli bilim adamlarımızın bile sorgulamak gereği duymadan sahiplendikleri “Türkiye’de on bin kişiye bir kitap düşüyor” bilgisinin bir şehir efsanesi olduğu Milli Eğitim ve Kültür ve Turizm bakanlıları verileri açıkladıkça ortaya çıkmıştı. 2012’de dünya çapında yapılan araştırmalarda Türk yayıncılığının ne düzeyde olduğunu daha net anlama olanağımız oldu. UNESCO’nun verileri ve 2011 rakamları ile oluşturulan listeye göre Türkiye kitap başlığına göre 14. sırada. İlk sırada tahmin edilebileceği gibi ABD var. ABD 328.259 başlık üretmiş. İkinci 206,000 başlıkla İngiltere, üçüncü 189.295 başlıkla Çin, dördüncü 123,336 başlıkla Rusya, beşinci 93.124 başlıkla Almanya. Onları İspanya, Hindistan, Japonya, İran, Fransa, Pakistan, Güney Kore, Tayvan ve Türkiye izliyor. (bkz. en.wikipedia.org/wiki/Bookspublishedpercountryperyear). 2013 Türkiye’de Ekitap üreten yayınevleri satış rakamlarının son derece az olduğunu söylüyorlar. Uluslararası Yayıncılar Birliği de (IPA) geçen yıl önemli iki araştırma yayımladı. Bunlardan ilki Drawing the Global Map of Publishing Markets 2012 adlı dünya yayıncılık sektörünün büyüklüğünü ölçmek amacıyla yapılmış olan araştırma. Bu araştırmaya göre Türkiye 1 milyar 150 milyon Avro ile dünyanın en büyük on beşinci yayıncılık sektörü. Yayıncılık sektörünün Dünya çapındaki büyüklüğünün 105 milyar 614 milyon Avro olduğu hesap edilmiş. Tüketici fiyatları üzerinden yapılan sıralamada 31 milyar Avro ile ABD birinci, Çin 10 milyar 602 milyon Avro ile ikinci, Almanya 9 milyar 734 milyon Avro ile üçüncü, Japonya 7 milyar 129 milyon Avro ile dördüncü, Fransa 4 milyar 587 milyon Avro ile beşinci. İngiltere altıncı, İtalya yedinci, İspanya sekizinci, Brezilya dokuzuncu, Hindistan onuncu, Kanada on bir, Güney Kore on iki, Rusya on üç, Avustralya on dört ve Türkiye on beşinci. EKİTABIN ETKİSİ Hemen her gün ekitap satışlarının ne kadar arttığı, hatta bazı ülkelerde normal kitap satışını geçtiğine dair haberler okuyoruz. Türkiye’de kitap üretiminde düşüşün bir nedeni de ekitap olabilir mi, sorusu akla geliyor kuşkusuz. Türkiye’de kitabevi raflarında bulunan basılı kitap çeşiti 130 bin ekitap çeşiti ise 5500. 2011 yılında 1314 ekitaba ISBN alınmışken 2012’de bu rakam 2928’e ulaşmış. Yani üretimde hızlı ama yetersiz bir artış var. Ekitap üreten yayınevleri satış rakamlarının son derece az olduğunu söylüyorlar. Birkaç yüz bin satışa ulaşıp çoksatan basılı kitapların bile ekitap formatında satışlarının ikiüç yüz gibi rakamlara ancak ulaştığını söylüyorlar. Ekitabın yayıncılık sektörü içindeki payının ise % 0.3 civarında olduğu tahmin ediliyor. Kuşkusuz Türkiye’de ekitap okunma oranlarını etkileyecek en önemli unsur Milli Eğitim Bakanlığı’nın FATİH projesi. Tüm öğrencilere birer tablet bilgisayar dağıtıp ders kitaplarını ve yardımcı kitapları oradan okutmak amacındaki projenin bu yıl biraz hız kestiğini görüyoruz. Hedeflenen rakamlara henüz ulaşılamadı. 600 bin tablet bilgisayar dağıtmaktan söz ediyorlardı ama FATİH projesi kapsamında, geçen yıl 17 ildeki 52 okulda pilot uygulama yapıldığı ve 13 bin 500 tablet bilgisayar dağıtıldığı açıklandı. FATİH projesi için 2013 yılında 1.4 milyar lira ödenek ayrılmış, sanırım bu yıl proje ciddi bir biçimde hız kazanacak. Uluslararası Yayıncılar Birliği’nin (IPA) yayımladığı ikinci araştırma dünyada ekitap pazarının durumu hakkında. The Global eBook Market: Current Conditions & Future Projections başlıklı bu araştırmada 15 ülkede ekitap pazarı incelenmiş. Tahmin edilebileceği gibi ekitap pazarının da lideri ABD. ABD’de satışta 950 bin çeşit ekitap var. Ekitabın yayıncılık sektörü içindeki payı ise % 6.2. İngiltere’de satışta 1 milyon çeşit ekitap var ve pazar payı % 6. Dünyanın en büyük üçüncü yayıncılık sektörü Almanya’da ise rakamlar dikkati çekici şekilde düşük. 25 bin çeşit ekitap satışta ve ekitabın yayıncılık içindeki payı % 1. Diğer Avrupa ülkelerinde de benzer sonuçlar alınmış, Fransa’da 75 bin çeşit ekitap satışta ve pazar payı % 1.8, İspanya’da 10 bin çeşit ekitap satışta ve pazar payı % 0.5, Danimarka’da 7 bin çeşit ekitap satışta, pazar payı %12, Hollanda’da 5 bin çeşit ekitap satışta, pazar payı % 1.2, Rusya’da 60 bin çeşit ekitap satışta pazar payı %1’den küçük. Ekitap satışlarının düşük kalmasının nedenleri arasında henüz yeterince tablet bilgisayar ve eokuyucu satılmaması ilk etken olarak gösteriliyor. Hemen her okuyucunun farklı formatta olması yani bir standart oluşmaması, korsan yayının önlenememesi, telif hakları oranları, satıcılara yapılacak indirimler gibi konuların netleşmemesi de nedenler arasında gösteriliyor. KDV oranlarının yüksekliği de bir başka caydırıcı unsur. Birçok ülkede bir kültür ürünü olduğu için basılı kitaba normalden çok daha düşük KDV uygulanırken nedense ekitap kültür ürünü sayılmıyor ve normal KDV uygulanıyor. Türkiye’de de basılı kitapta KDV %8, ekitap’ta %18. ? CUMHURİYET KİTAP SAYI 1196