Katalog

Neşe Doster’den ‘Yüreğim Kars’ta Kaldı’ ? Sıla özlem ve bir sevgi kitabı Neşe Doster’in doğduğu kente duyduğu özlem Kars’ı daha çok konuşmaya, Kars’ın farklılığını anlamaya ve anlatmaya zorlar. Konferanslar verir, düzenlenen bölge etkinliklerinde bildiriler sunar. Yüreğim Kars’ta Kaldı, Doster’in bu kapsamdaki yazı ve konuşmalarından oluşan ikinci kitabı. İlki 2005 yılında Kars Memleketim Benim adıyla yayımlanmıştı. ? Sezai YAZICI eşe Doster’i ilk kez, 2000 yılı Haziranı’nda, Kafkas Üniversitesi toplantı salonunda dinlemiştim. Kars Kent Kurultayı’nın birinci gününün ilk oturumuydu. Başkan Prof. Dr. Metin Sözen, Neşe Doster’i “TarihKültürKimlik Üçlemesinde Kars ve Kafkasya” konulu oturumda sunacağı bildiri için anons ederken “protokol konuşmaları” henüz tamamlanmıştı. Bu yüzden salonda az da olsa bir gürültü vardı. Doster, kürsüdeki yerini alıp o etkili selamlama sözcüklerini ağzından çıkarmaya başlayınca gürültü bıçak gibi kesilmişti. Konuya hâkim, özgüveni doruklardaydı. Kusursuz bir Türkçeyle, “Kars Kimliğinde Kafkas Kültürlerinin Etkileri” üzerine başarılı bir konuşma yaptı. Geçmişe dönerek duygulu anlar yaşadı. Doster, o gün Kars’ın çok kültürlülüğünü, izleyenlerin belleğine kazımayı başarmış, konuşmasının ardından dakikalarca alkışlanmıştı. Neşe Doster bir eğitimci. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun. Türkiye’deki kadın sorununa eğitimci gözüyle yaklaşmış. İncelemeleri; Kemalizm’de ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, Kadınlara Dair Akılda Kalanlar, Çilenin Coğrafyası Yok adlarıyla yayımlanmış. Yazar, Kafkas kökenli bir ailenin çocuğu olarak Kars’ta dünyaya gelir. 1980’lerin ortalarında, oğlu Barış Doster’in eğitimi için Kars’tan ayrılarak İstanbul’a yerleşir. 2000’li yılların başında doğduğu kente duyduğu özlem, Doster’i; Kars’ı daha çok konuşmaya, Kars’ın farklılığını anlamaya ve anlatmaya zorlar. Konferanslar verir, düzenlenen bölge etkinliklerinde bildiriler sunar. Yüreğim Kars’ta Kaldı, Doster’in bu kapsamdaki yazı ve konuşmalarından oluşan ikinci kitabı. İlki 2005 yılında Kars Memleketim Benim adıyla yayımlanmıştı. Kars’ın kurtuluşunun 91. yıldönümünde okuyucu karşısına çıkan Doster’in bu kitabı; sıla, özlem ve bir sevgi kitabı. Yazar kitabından şöyle söz ediyor. “Bu kitapta çocukluğumun unutulmaz yıllarını, gençliğimin güzel günlerini, uzakta da olsam orta yaşımın baharını ve kışını geçirdiğim memleketimi bulacaksınız.” (s.7) Sonra da kendisine dönerek; “Ben, Gümrü’den gelen bir anneyle, Baku’dan gelen bir babanın Kars’ta doğan kızıyım ve herkesi çok yakın bulan bir kültürden gelirim. O nedenle oralara bunca yıl sonra bile hep hesapsız kitapsız, evime gider gibi giderim. O nedenle Kars’tan sonra mevsimlerini bilmediğim bir kente, insanlarını tanımadığım bir şehre kolay alışamamışımdır. O nedenle İstanbul’da kendimi hep gurbette, hep yalnız hissederim.” diyor. (s. 34) Karslı, Cumhuriyet’e ve onun değerlerine yürekten bağlıdır. Neşe Doster bu değerlerin temelinde kadın erkek eşitliğinin yattığını belirterek şunları yazar: “Kars Cumhuriyet’i aynı zamanda bir kadın erkek eşitliği projesi olarak gören, kadını Cumhuriyet projelerinin temeline oturtan yönetime ve onun kurucusuna en büyük desteği veren illerdendir. Kars’ın çağdaş yapısına, uygar duruşuna ilişkin bu net tavrını iyi okumak gerekir. “ (s. 90) CUMHURİYET TARİHİNDE BİR İLK Gerçekten de, kurtuluş sonrası, erken Cumhuriyet döneminde Kars’ta bu konuda çok önemli gelişmeler yaşanır. Şehir merkezinde ilk olarak Numune Mektebi, ardından bir de İdadi Mektebi açılır. 1926 yılında merkez iki erkek, bir kız ilkokulu, bir ortaokul, bir anaokulu eğitime başlar. 1932 yılında ortaokul Kars Lisesi’ne dönüştürülür. Bu gelişmelerin ardından Kars Valiliği, Maarif Vekâleti nezdinde girişimde bulunarak açılan liseye kız öğrencilerin kabul edilmesini ister. Cumhuriyet tarihinde bu bir ilktir. Ancak Bakanlık bu öneriyi “erken” bulup valiliğin talebini uygun görmez. Bu durum, o yıllarda Kars’ın kadınerkek eşitliği temelinde öngördüğü eğitimin boyutunu göstermesi bakımından önemlidir. Aynı yıllarda Anadolu’da benzer bir talep ortaya çıkmamıştır. Yüreğim Kars’ta Kaldı kitabında, Doster’in gözünden Kars’ı; Kars’ın değerleriyle biçimlenen bir Cumhuriyet kadınının sıla, sevgi ve özlem dolu yüreğini bulacaksınız. Okudukça duygulanacak, düşündükçe hayıflanacaksınız. Ama Doster’in kitaptaki kimi gözlem ve değerlendirmelerini “çok duygulu” bulursanız, Kars için dahasının da var... Anımsamak üzere kitabı bırakıp Ahmet Refik Altınay’ın yazdıklarına bir göz atın: “Şehrin Belediye Bahçesi demir köprünün yanında. Kâgir köprüyle etrafındaki kubbeli Osmanlı hamamları, iki tarafta kayalara tırmanan evler, ufak ve ince çan kuleleri, adeta bir Floransa manzarası sergiliyor. Kars şehrinin kâgir köprüsü üzerine insan bakışları sanki Dante ile Beatris’i arıyor.” ? Yüreğim Kars’ta Kaldı/ Neşe Doster/ Kırmızı Kedi Yayınları/ 244 s. 16 ŞUBAT 2012 ? SAYFA 11 N CUMHURİYET KİTAP SAYI 1148 SAYF