Katalog

T 2 ARALIK CUMA ürkçe Günlükleri FEYZA HEPÇİLİNGİRLER ivas denince hep o acı olay geliyor akıllarımıza: 2 Temmuz, Madımak Oteli, göz göre göre yakılan aydınlar, sanatçılar… Böyle bir olayla anımsanmak, bir kent için ne büyük talihsizlik. Sivas bunu hak etmiyor oysa. Son iki günü Sivas’ta geçirdim. Cumhuriyet Üniversitesi’nde konuştum; eğitim fakültesinin genç hocaları tarafından Sivas’ta gezdirildim. Sivas köftesinin, sebzeli Sivas kebabının tadına baktım. (“Tadına baktım”ı hep böyle dendiği için kullandım; yoksa tadına bakmakla yetinir miyim hiç? Sonradan bana kilo olarak geri döneceğini bildiğim halde şapır şupur yedim hepsini de.) “Geçmiş” olarak neden yalnızca Osmanlı’nın benimsendiğini, Selçuklu’yu geçmişimiz, atamız saymakta niye isteksiz davrandığımızı düşündüm. Kentteki Selçuklu eserlerini, medreseleri, medreselerin o görkemli kapılarını gördükçe düşünmemek pek de olası değildi zaten. Osmanlı’dan önceki geçmişe, yalnız Selçuklu’ya değil, bu topraklarda yaşamış bütün uygarlıklara sahip çıkmamız gerek. İnsanoğlu da ağaçlar gibi, bütün bitkiler gibi, doğduğu, yaşadığı topraklardan beslenmiyor mu? 3 ARALIK CUMARTESİ Kaç haftadır çocuk kitaplarını yazıyorum. Tatil gelmeden aileler çocuklarına güzel güzel kitaplar seçecek zamanı bulsunlar diye…Bu hafta sırada Tudem Yayınları var: Niran Elçi’nin yazdığı, Serap Deliorman’ın resimlediği Adamı Zorla Cadı Yaparlar’dan başlayalım. Erol Büyükmeriç’in Kanatlı Düşler adlı şiir kitabını da Serap Deliorman resimlemiş. Miyase Sertbarut’un Kimsin Sen? adlı kitabı, bir gençlik romanı. Christine Nöstlinger’in yazdığı Puding Poli Karıştırıyor’un resimleri Tülay Sözbir Seidel’den, kitabın sonunda yer alan yemek tarifleri ise Elfriede Jirsa’dan. Çocukların ve gençlerin deyim bilmediklerinden atasözlerine yabancı olduklarından yakınır dururuz. Süleyman Bulut çocuklara deyim ve atasözlerini öğretmenin en iyi yolunu bulmuş; deyimleri de S atasözlerini de öyküleriyle birlikte anlatmış: 101 Deyim ve 101 Atasözü. Mesnevi’den Seçmeler’i Mevlana’nın Mesnevi’sinden derleyen: Elif Kayhan, resimleyen: Ethem Onur Bilgiç. Hayalet Tozu adlı kalın; ama sürükleyici romanın yazarı da Hanzade Servi. 4 ARALIK PAZAR Ben dün ve bugün ders verdim; ama Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nın (kısa adı: um:ag) Yazma Okulu, 20 Ekim 2011 tarihinden bu yana Kadir Has Üniversitesi’nde sürüyor. Ankara’dan sonra, bildiğim kadarıyla, İstanbul’da ilk kez açıldı. Haydar Ergülen ön hazırlıkları yaptı; eğitmenlerle konuştu, anlaştı; kadroyu oluşturdu. Şimdiye dek Nursel Duruel, Müge İplikçi ve Baki Ayhan öyküyle ve şiirle ilgili hemen her konuya değindiler. Kurslar, programa göre, önümüzdeki hafta benim derslerimle bitecek. Katılımcılar ise kursların hiç bitmemesini istiyorlar; öyle hoşnutlar. 6 ARALIK SALI Belirtisiz ad tamlamalarında çoğullaştırmanın, tamlanana çoğul eki getirilerek, cep telefonları, su bardakları biçiminde yapıldığını, cepler telefonu, sular bardakı denmediğini, öğretmenler odası gibi birkaç örneğin bunun dışında kaldığını yazmıştım. “Konuyla ilgili olarak, okuyucuları yanlış bilgilendirdiğinizi düşünüyorum” diyen Kadir Sinan Küçük, karşı çıkışlarını madde madde sıralayıp gönderdi: “1. Belirtisiz isim tamlamalarında çoğul eki tamlanana değil, çoğullaştırılacak isim hangisiyse ona getirilir. gül fidanları, yürekler acısı, avuçlar dolusu gibi. Bu nedenle öğretmenler odası bu kurala aykırı bir örnek değildir. hayvanlar kralı, boğazlar sorunu, rüyalar ülkesi gibi. 2. Sizin söylediğinizin aksine, belirtisiz isim tamlamalarında değil, yalnız takısız tamlamalarda tamlananlar çoğul eki alır. çelik süngüler, yün ceketler, taş bebekler gibi.” “Okuyucuları yanlış bilgilendirmek” ağır bir suçlama… Rasim Şimşek’in, Örneklerle Türkçe Sözdizimi kitabı elimin altındaydı; hemen ona başvurdum. “Adtakımlarının Çoğullanması” (s. 339) başlığının altında “Belirtisiz ad takımların da genellikle belirtilen çoğullanır” denip örnekler sıraladıktan sonra, “Kimi özel durumlarda belirtisiz ad takımının belirteni de çoğul kullanılabilir” diyordu Şimşek ve “özel durum”a “öğretmenler kurulu” örneğini veriyordu. Rasim Şimşek’in “takım” diye anlattığı ad tamlamaları bileşik sözcük yapmaya da en elverişli sözcük öbekleri olduğu için yazar buraya, “Ad takımlarının çoğullanmasında görülen özellik, bunlardan gelen bileşik sözcüklerde de görülür” diye bir not ekleme gereğini duymuş: tekil çoğul tahtakuru(s)u ateşböceği gözyaşı tahtakuruları ateşböcekleri gözyaşları” K. S. Küçük’ün 2. maddede örnek verdiği “çelik süngü, yün ceket, taş bebek” gibi tamlamalar takısız ad tamlaması değil, sıfat tamlaması olarak kabul ediliyor. Açıklama, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz‘ın Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi) kitabından (s. 275): “... tahta masa, taş köprü, yün kazak gibi şekiller, birinci adın ikinci ad önünde işlev bakımından bir sıfat görevi yüklendiği dikkate alınarak bir kısım gramerlerde yerinde bir ayırımla sıfat tamlaması olarak gösterilmiştir. (...) Yukarıdaki örneklerde birinci ad daima birer sıfat görevi yüklenmiş olduğundan, bunları sıfat tamlaması olarak kabul etme gereği vardır.” Bu açıklamaları bildirdiğim iletiyi, Kadir Sinan Küçük, “Okuru yanlış bilgilendirdiğiniz yönündeki görüşüm devam etmektedir.” diye yanıtladı ve “… bu iddiamı ve yanıtınızı yine aynı köşeden vermenizi beklerdim. Böylece diğer okuyucuların da fikir ve değerlendirmelerine açık bir tartışma olurdu” dedi. Çok özel dilbilgisi açıklamaları gerektirmediği sürece, okurlarımın sorularını gecikerek de olsa, zaten buradan yanıtlıyorum. “Tahtakuruları, ateşböcekleri”… Rasim Şimşek’in, bileşik sözcüklerde bile durum budur, anlamında verdiği bir örnekti; ben de bunu demek için aktarmıştım. Küçük: “…‘tahtakuruları’ sözcüğünde her iki bileşen de isimdir ve çoğul ekinin kullanımında herhangi bir hata yoktur zaten” diyerek karşı çıkışını sürdürdü; ama benim yerim bitti; haftaya sürdürebileceğim ancak. ? bu çi çi le (K sa ğü rın rıd nı se rin ra T A 3 B 39 75 C m [email protected] [email protected] www.feyzahepcilingirler.com 48 BULMACA Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru yeni çıkan bir şiir kitabının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şiir kitabından bir şiir alıntısı ve şairin adı ortaya çıkacaktır. Dikkat: “V/6” ve “Y/35” harfleri pusu olarak yerlerine konmuştur. 1 F 2 J 3 A 4 I 5 G 6 V 7 E 8 I 9 B 10 E Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU 11 D 12 D 13 C 14 D 15 B 16 H 17 I 18 A 19 A G. İçinde hiçbir cisim bulunmayan uzay, boşluk. 20 B 21 G 22 I 23 E 24 B 25 E 26 B 27 C 28 E 29 E 21 54 80 76 5 30 B 31 B 32 E 33 D 34 A 35 Y 36 E 37 I 38 E 39 B 40 A H. Kıraç’ın söylediği bir şarkı. 46 F 47 I 48 C 49 A 50 J 41 D 42 B 43 C 44 H 45 B 44 40 79 16 73 51 F 52 J 53 E 54 G 55 D 56 E 57 A 58 C 59 A 60 I I. Vatan Şairi. 61 B 62 E 63 I 64 B 65 J 66 B 67 A 68 E 69 E 70 E 71 E 72 E 73 H 74 I 75 B 76 G 77 J 78 E 79 H 80 G 81 J 82 E 63 4 17 47 8 37 74 60 22 2 Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Attilâ İlhan’ın bir inceleme, deneme kitabı. J. İçine yağ konularak, ucundaki fitil sayesinde ışık elde edilen kandil. 48 27 43 58 D. “... Gordon” (Silahından “Zap!” diye ses çıkan, bilimkurgu türündeki çizgi roman kahramanı.) 70 68 82 62 10 71 3 57 19 67 34 31 18 49 59 81 65 52 77 50 35 B. “... ... Yurdum” (Alan Paton’un bir romanı). 36 56 72 13 53 29 42 1138. sayının çözümü: A. SU ÇÜ 23 32 28 78 25 64 38 7 69 39 45 26 20 75 9 15 61 66 30 24 11 14 41 55 12 E. İzzet YaSar’ın öykü kitabı. F. “... i mürekkep” (Birleşik ad.) RÜDÜ, B. AHMET NECDET, C. BEYAZ KALE, D. ALİYE BERGER, E. HİCRİ, F. ADIVAR, G. TIRMIK, H. TAHİR, I. İBRİŞİM, J. NİM, K. AB, L. LR, M. İKRAM. C. “Mutlu Olmak İçin” adlı şarkısıyla tanınan müzik grubu. 1 46 51 Metin: “Hayatım tükenmez maceralardı. İçimde binlerce istekler vardı. Bir şair, yahut bir hükümdar gibi.” CUMHURİYET KİTAP SAYI 1139 15 ARALIK 2011 ? SAYFA 31