Katalog

Hazırlayanlar: Mavisel Yener, Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. sihirlidegnekcumhuriyet@gmail.com ÇOCUKGENÇLİK OKUMA EğitimSen’den Gençlik Edebiyatı ve Genel Edebiyat Kataloğu Gençlik edebiyatı ve genel edebiyata ait 488 yapıtın tanıtıldığı seçki, şiir, öykü, roman, tiyatro türlerindeki kitapları içeriyor. Ë Mavisel YENER oğan Kuban, Cumhuriyet Yayınları’ndan çıkan Gelecek adlı kitabında diyor ki; “Türkiye Bilimler Akademisi’nin yıllık toplantısında eğitimle ilgili olarak konuşan Bozkurt Güvenç uluslararası eğitim değerlendirmesinde yüz seksen yedi ülkede yüz yedinci olduğumuzu söylüyordu. Bunun ne anlama geldiğini düşünmek acıklıdır. Oysa bu ülkede üniversite sınavlarına yılda bir milyon yedi yüz bin öğrenci giriyor. (Bunun sadece 1/3’ünün ilk kez girenler olduğunu unutmayalım!) Çocukluğumuzda ‘Nüfusumuz 20 milyon olursa 2 milyon asker çıkarırız. Bu da dünyaya yeter’ denirdi. Sayılarla övünmek hoş bir böbürlenmedir. Yüz yetmiş üniversitemiz var. Okullarda 20 milyondan fazla öğrencimiz var. Peki bilimsel araştırmalarda dünyada kaçıncıyız?” (s, 14) Kuban’ın bu satırlarını okurken kapımı çaldı EğitimSen’in hazırladığı Gençlik Edebiyatı ve Genel Edebiyat Kataloğu. Sahi, gençlik edebiyatının bilimsel olarak araştırılmasında dünyada kaçıncıyız?! Eğitim ve Bilim Emekçileri SendikasıEğitim Sen, okuma kültürü bağlamında araştırmalar gerçekleştiren, uluslararası katılımlı bilgi şölenleri düzenleyen bir sendika. Toplumsal bilgilenme ve bilinçlenmeye dönük kültürel çalışmalara katkı yapıyor, ülkemiz için önemli sorunlardan biri olan “okuma kültürü” olgusunu farklı boyutlarıyla ele alma amacıyla bu çalışmaları sürdürüyor. Katalog çalışmalarını önemli bir kültür atılımı olarak nitelediğimi daha önceki yazılarımda da belirtmiştim. Yine Doğan Kuban’ın kitabına döneceğim. Gelecek’te diyor ki; “Çağdaş teknolojiyi kullanan, fakat aklı geçmiş toplumun modellerinde kalmış Yurt biyat ald tö dilim kü kimd layan Konu Ë D olan bir toplum, geleceğini programlayamaz!” Elimdeki bu katalog geleceği programlamaya çaba gösteren, ama geçmişi de yadsımayan bir model. Böyle bir modeli niçin bakanlık uygulamaz? Kuban’ın o can acıtan, ama doğruları vurgulayan kitabıyla birlikte elime alınca biraz daha farklı pencereden baktım bu kataloğa. Aklım almadı bir türlü bu modeli niçin çoğalt(a)madığımız, varsıllaştırmak yerine yalnızca boş boş eleştirdiğimiz. Proje Koordinatörü Nabi Belekoğlu “Kataloğa İlişkin” yazısında, 2008’de başlayan bu projenin oluşum gelişim süreçlerinden alçakgönüllülükle, kısaca söz ediyor. Onun “binbir emek” diye özetlediği emeğin altyapısı öylesine güçlü ki… Anne, baba ve öğretmenlerin, hatta kitabevi ve kütüphane görevlilerinin kitap seçimi ve önermelerini kolaylaştırmak için, nitelikli kitapları öne çıkarmak için bu projenin yapılmasına, kataloglar yapılmasına karar verilmiş. Başlangıçta çalışmalara altyapı hazırlamak için pek çok araştırma, inceleme, saptamalar yapılmış. Örneğin, insani gelişmişlik düzeyleri, eğitime bütçeden ayrılan paylar, düzenli kitap okuma oranları açısından Türkiye’nin dünyadaki yerini gösteren çalışmalar gerçekleştirilmiş. MEB’in 100 Temel Eser listesinden yanlışlıkları vurgulayan bütün metinler, sunumlar incelenmiş, ayrıntılı bir rapor ortaya konmuş ve yayımlanmış. Elde ettikleri veriler onları üç ayrı katalog hazırlama zorunluluğuyla karşı karşıya bırakmış. Bu kataloglardan “Okul Öncesi Çocuk Kitapları Kataloğu” danışmanlığını Prof. Dr. Gülçin Alpöge, İlköğretim Çocuk Edebiyatı Kataloğu ile Gençlik Edebiyatı ve Genel Edebiyat Kitap Kataloğu danışmanlığını Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim yapmış. Çalışmaların bilimsel doğrultuda yapılması açısından bu isimleri özellikle anmak istedim. Kataloğa alınacak kitapların değerlendirilme ve seçilme kıstaslarının belirlenmesi ise bambaşka bir emek yolculuğu. Gençlik Edebiyatı ve Genel Edebiyat Kataloğu’nda, 15 yaş ve üzeri için 488 kitap tanıtılıyor. Seçkide şiir, öykü, roman, tiyatro türlerindeki kitaplara yer verilmiş. Seçki sözcüğünü bilinçli kullanıyorum, bel ki de “katalog” yerine “seçki” denilseydi son paragraftaki eleştirimi geri çekebilirdim. Giriş bölümünün ardından, proje danışmanı Necdet Neydim’in Gençlik Edebiyatı Tanım ve Uygulama Sorunları başlıklı makalesi yer alıyor. Makalede “gençlik” tanımının ardından “gençlik edebiyatı”nın tanımını yapıyor Neydim. Türkiye’de gençlik edebiyatının alımlanması üzerinde durduktan sonra gençlik edebiyatının alt türlerinden söz ediyor. Gençler için klasikleri “olmazsa olmaz” diye nitelendiren anlayışta olanların bu makaleyi özellikle okumasını öneririm. Semih Gümüş’ün “Okumanın Anlamı” başlıklı yazısı okuma yolculuklarında görebileceğimiz renkler, sesler, kokular üzerine düşündürüyor. Bu seçkide pek çok yayınevinin, pek çok yazarın gençlik çağına yönelik olan yapıtı yer alıyor. Kitabın sonunda yer alan Alfabetik Yazar Dizini ve Kitap Adlarına Göre Alfabetik Dizin, başvuru kaynağı niteliğinde. Öğretmenlere ücretsiz dağıtılan bu çalışmaya ulaşmak isteyenler Eğitim Sen’e başvurabilir.( Tel.: 0312 439 01 14) Kitaba içeriksel açıdan baktığımızda, özellikle “Genel Edebiyat” bölümünün yetersiz/eksik olduğunu söylemek zorundayım. Belki de katalog yerine “seçki” adı yeğlenmeli ya da “Gençlik Edebiyatı” ile sınırlı kalmalı, gençlik edebiyatı ürünleri çoğaltılmalıydı. “Genel Edebiyat” gibi iddialı bir başlık konulduysa altı doldurulmalıydı. Örneğin, gençlere önerilen yalnızca 32 öykü kitabı var katalogda, 15+ düzeyine önerebileceğimiz öykü kitapları elbette bu denli az değil. Bu eleştirime karşın, bu çalışmayı bir örnek olarak kabul ederek, daha çok kitabı kucaklayabilecek, daha iyisini yapabilecek herkesin kolları sıvamasını öneriyorum. Taşın altına elini koyanlara selam olsun!? www.maviselyener.com *Gençlik Edebiyatı ve Genel Edebiyat Kitap Kataloğu/ EğitimSen Yayınları/ 2011 Dedemin Sihirli Dükkânı/ Miyase Sertbarut/ Resimleyen: Dorukhan Özcan/ Cumhuriyet Kitapları/30s./ 2011/ 7+ Çocuk yazınının üretken kalemi Miyase Sertbarut, Dedemin Sihirli Dükkânı ve Çınar Ağacındaki Gizli Geçit adlı yapıtlarıyla Cumhuriyet Kitapları’nda. Dedemin Sihirli Dükkânı’nda camlara can veren bir dede ve torunuyla tanışıyoruz. Sihri yaratan nedir? Elbette insanın elleri, insanın nefesidir. Bu öyküde camlara can veren dedenin dünyasını torunuyla birlikte keşfe çıkıyoruz.Kahramanımız sihirli dükkânda neler öğrenecek bir bilseniz… Zaman geçecek, iklimler değişecek, meslekler değişecek, ama duygular değişmeyecek… Dededen toruna aktarıldıkça güzellikler, dünya hepimiz için sihirli bir dükkân haline gelecek. Kitabın, karikatüre yakın, ilgi çekici, güzellik duygusu uyandıran, sevimli, komik çizgileri Dorukhan Özcan’ın fırçasından çıkmış. Yedi yaş üstündeki çocukların eğlenerek, düşünerek okuyacağı bir kitap. İyi okumalar! Kuşla Kuş/ Cengiz Bektaş/ Resimleyen: Nazan Erkmen/ Cumhuriyet Kitapları/ 56s/ 2011/ 7+ Kitapta birbirinden güzel yirmi sekiz çocuk şiiri yer alıyor. İçinde usta bir edebiyatçının dizelerini, usta bir ressamın desenlerini barındırıyor. Şiirler, Nazan Erkmen’in çizgileriyle güzellenmiş. 1960’tan bu yana yetişkinler için şiir yazan Cengiz KİTAPÇI Bektaş, bu kez çocuklar için açmış kaleminin ucunu. Çocukbilgidoğa ilişkileri üzerine düşündüren, felsefe damarı da olan şiirler bunlar. Şiiri ancak şiir anlatır diyerek birkaç dize aktaralım: “ Bana bir kayık yap/dedi çocuk/ Yaptım kağıttan/ İpi dedi/ bağladım/ Koştu kıyıya/ suya saldı/ Asıldı küreklere/ açtı yelkenleri/ Uçtu gitti/ gökyüzüne” Çocuklar şiirsiz kalmasın, kuşla kuş olsunlar, bulutla bulut… Deniz ve Sivilce Merhemi/ Barbara Mitchelhill / Resimleyen: Bridget MacKeith / Çeviren: Levent Cinemre/ T.İş Bankası Kültür Yayınları / Basım yılı: 2011 / 80s. / 79 yaş Eğlenceli ve çabuk okunabilecek bol resimli bir öykü. Kitapta tek öykü olması onu roman yapar mı, yoksa öykü mü demeli karar vermek zor. Deniz’e sorarsanız, onun hayatında her şey zor. Nasıl olmasın? Annesi öğretmeni ile evlenecektir ve düğünde oğlunun mavi satenli tuhaf bir takım giymesini istemektedir. Yetmezmiş gibi sınıf arkadaşları da düğüne katılacaktır. O komik giysiyle çok komik görüneceğinden ve arkadaşlarının onunla alay edeceğinden emindir. Aynaya baktığında gördüğü sivilce, iyice moralini bozar Deniz’in. Gülten Teyze’sinin Güney Amerika’dan annesine yolladığı düğün armağanını, bu sivilceler üzerinde denese mi? Ne de olsa teyzesi kremin “sihirli bir gücü” olduğunu yazar mektubunda. Acaba krem, Deniz’i sivilcelerinden ve sorunlarından kurtarır mı? Uykusuz Bir Gece/ Yazan ve Resimleyen: Jill Murphy / Çeviri: Gülten Senem Kaleli / Mandolin / 2009 / 32 s. / 24 yaş Oooo gece olmuş, herkes yatmış. Bayan Ayı ve Bebek Ayı çoktan kapamış gözlerini, ama Bay Ayı bir türlü uyuyamıyor, acaba neden? Bayan Ayı’nın horultusundan mı yoksa? Peki, başka nereye gidebilir Bay Ayı uyumak için. Nerelere? Hiç merak etmeyin, saydığınız bütün seçenekleri denedi, yine de uyuyamadı. Sonra... Küçüklere okurken bir yandan sesleriyle canlandırabilirsiniz de öyküyü. Şeker gibi bir kitap, ama yemelik değil, okumalık... Feci Huysuz Prenses / Anna Maxted / Resimler: Alex T.Simth / Çeviri: Fügen Yavuz / T.İş Bankası Kültür Yayınları / 2011 / 98 s. / 812 Tom ve Matt, iki kardeş. Onların bir de henüz bebek olan kardeşleri var. Anneleri yolun karşısında oturan arkadaşının kızı Isabella ile ille de arkadaş olmaları için ısrarcı olmasa, kardeşler kendi aralarında pek güzel eğlenecekler. Ama kendini prenses sanan kibirli İsabella aralarına karışınca, her seferinde işler çığırından çıkar ve küçük kız, ağlayarak annesine şikâyete koşar. Feci Huysuz Prenses Isabella, Küçük Ejderha’yı kaçırıp şatosunda tutsak alınca, anne Bayan Ejderha’nın yardımına Korkusuz Şövalyeler koşacaktır. Kim mi bu şövalyeler? Elbette Tom ve Matt! Bebek de onlarla beraber ama o, Fasulyeden İtfaiyeci. Bu komik kurtarma operasyonunu, üç kardeş, yastık ve çarşaflardan yaptıkları sığınakta uyuyakaldıkları sırada mı gördüler acaba, yoksa gerçekten bu macerayı yaşadılar mı? Çılgın bir serüven içinde olmak isteyen okurlar için… Bebeğimin Hatıra Defteri/ Hazırlayan: Helen Exley / Resimler: Angela Kerr / Çeviren: Keriman Güldiken / Mavibulut Yayınları / Basım yılı: 2010 / 62 s./ 0+ Bebeğin hatıra defterini bebek tutacak değil ya, elbette ya anne babalar, ya büyükanneler, dedeler… İster ebeveyn olun, ister nine, teyze, hala ya da dede, sonuçta, bebek büyüdüğünde ona vereceğiniz harika bir armağanınız olacak. Yumuşacık resimlerle, bebeğe ait ne varsa doğumundan başlayarak her şeyi not edebileceğiniz bir defter bu. İlk ziyaretçiler kimlerdi? Komik anlar… Aşılar… Dişleri ne zaman çıkmıştı? İlk kelimeler nelerdi? Unutulmaz gibi görünen çok bilgi, bebek büyüdüğünde hatırlanamıyor. Sert cilt kapağıyla ömür boyu saklanacak olan bu defter ise, her şeyi doğru olarak kaydeden bir bellek, ona güvenebilirsiniz. “Bebeğimin Hatıra Defteri’ne onun ayak izlerini, fotoğraflarını hatta isterseniz bir tutam saçını yapıştırabilirsiniz. Böylece tüm o büyülü anları bu defterin içine saklamış olursunuz.” Bebek doğdu mu? Hemen başlayın, ilk anlarını kaçırmayın sakın…? 1133 Ed ideal m 30 rastlan idi am lunda “düzel sındak düzelt aklımd me” h Burnu her işi bindird le sarıl “büyü ne tes ğini” y kayıyo konuş mın de du mü Di Tü olarak yorum çok ön nusun mışım okuma lürse “ payını dan öğ bette K Ya leri de Du mi? Bu rulmal Siz düzelt olur? Ö sını alı Bu editörl cağım öneri v lar olm büyük (başka satanl bile ya Çe musun çalışm Ne nu! Kit niz bile mu? B (hem T bildiği dilde d “sanat menle çe red Çev yapark bir “de yaban yı bilm terli de SAYFA 24 ? 3 KASIM 2011 CUMHURİYET KİTAP SAYI CUMH