Katalog

KİTAPÇI Gökhan Akçiçek/ Mühür Kitaplığı/ 2010/ 63 s/ 13+ yaş MEB Çocuk Kitapları Şiir Ödülü ve TYB Çocuk Edebiyatı ödülü sahibi Gökhan Akçiçek, bu kez on üç yaş üstü okurlara şiirin sesini duyuruyor. “Ben sana bilerek gülümsedim/Küçük tırtıl/Kaybolmayasın diye/Koca ormanda/Dut ağacını kolayca bulman için/Ellerimle/Araladım dallarını/Diğerlerinin/Sana uzun bir yol kaldı/Heveslerim kadar uzun/Mümkünse/Gülüşüm kadar kısa” (s. 44). Şiirin etki gücü onun imge örüntüsünden gelir, Akçiçek imgelerle düşünen bir şair. Şiirlerinde bilgilendirme amacı yok, doğrudan doğruya bir şeyler öğrenmiyoruz. Düş gücümüzü büyütüyoruz… büyütüyoruz… Uykusu Gelen Çiçek Abdülkadir Budak/ Resimleyen: Buket Gencer/ Tudem/ 2010/ 54s./ 7+ yaş “Doğadan Özür Dileme Kampanyası” şiiriyle başlıyor: “Denizden özür dileriz/Mavisini aldık ondan/Kuşlardan özür dileriz/Dağılmış yuvalardan. Tepeden özür dileriz/Büyüyüp dağ olacaktı/Kırlardan özür dileriz/Çaldık onlardan atları.” Gerçekten de özür dilenecek ne çok şey varmış meğer, şair bir bir sayıyor şiirinin devamında. Otuz bir şiir var kitapta. “Sınıfta bir çocuk var/Adı Barış, kendi değil. Kavga onda, kıskançlık da/Adı Barış, kendi değil.” Çocukların karşılaştıkları haller ve en önemlisi de başetmeye çalıştıkları sorunlar… Benzetme şiiri, boşanma konusunu işliyor: “Annesiyle babası/Ayrılmış çocuğun biri/Kanatlarını koparıp/Kuşa uç demek gibi.” VarYok oyununu bilenler var mı? Şair ilginç bir oyun sunuyor çocuklara şiirle: “Kemanım yok/Islığım var. Gitarım yok/Islığım var. Piyanom yok/Islığım var. Daha ney’im olsun benim/Islığımla güzelim.” Keşke bütün çocukların babaları, “Şair Babam” şiirindekine benzese: “Benim babam akşamları/Bir poşet dolusu meyve/Birkaç dizeyle gelir. Benim babam sabahları/Birkaç güzel öpücükle/Bir şiirle gider işe.” Denizi içinde taşıyan kayıklar, şiir de taşır mı acaba çocuklara? Okumaları, sevmeleri ve kendi şiirlerini yazmaları için… Şiir Amcanın Düşleri Eşref Karadağ/ Resimleyen: Anıl Tortop/ Top Yayıncılık/ 2010/ 64s./ 7+ yaş Gizlice çizgili defter yaprağına dökülüveren dizelerin içtenliğinde 29 şiir bekliyor çocukları bu kitapta… Sevimli resimleriyle canlanan şiirler şarkı söylüyor sanki: “İçimde bir çocuk şarkı söylüyor./Duyuyor musunuz?” Şarkıları duymak, düşleri yakalamak için şiir yazmalı, şiir okumalı. “Şiir Amca’dır benim adım/Bir tek çocuklara inandım./Uykuya daldım şarkılarla/Annemin kucağında uyandım.” diye başlıyor dizelerin birinde Şiir Amca. Masal’ı da var Şiir Amca’nın: “Bana bir masal okuyun/Tilkiyi kargayı kandırmasın,/Ağustosböceği aç kalmasın./Bana bir masal okuyun/Keçiler aç kalmasın.” Masal şiir nasıl biter, düşler gerçekleşir mi, kim bilebilir? “Parmağıma sor istersen/Uğurböceğidir sırdaşım.” Elimizde dilimizde şiirler, hep birlikte çıkıp soralım uğurböceklerine, ne dersiniz? Pembe Kedi Becerikli Martı ve Ben Özlem K. Sözbilir/ Resimleyen: Deniz Üçbaşaran/ Tudem/ 2010/ 56s./ 6+ yaş “Ne zaman güneş açsa/Deniz ayaklarıma serilse/Unutur içimdeki çocuk büyümeyi” diyor şair. Kırk şiirin kırkını da içindeki büyümeyi unutan çocuk yazmış olsa gerek… 2009 Tudem Edebiyat Ödüllerinin çocuklara kazandırdığı şiirler, yarışmada üçüncülük ödülünü almış. “Söz dinlemiyor gölgem/Düş önüme diyorum/Arkamdan geliyor/Takıl peşime diyorum/Alıp başını gidiyor/Kimi zaman uzadıkça uzuyor/Kimi zaman benden bile kısa.” Ah bu yaramaz gölgeler, acaba şiirin sonunu nasıl bitirirler? Masallara gönderme yapan şiirler de var kitapta. “İz” Yakamıza İlişen Rüzgâr A. Akal, Ç. Gündeş, N. Yılmaz, M. Yener şiiri, belleklerde de iz yapacak türden: “Cebindeki sözcükleri bırakmış/Yol boyunca/Bakmış ki/Dönüş zamanı/Her kuşun gagasında bir sözcük.” “Bir Varmış Bir Yokmuş” adlı şiir de bakın hangi masala götürüyor bizi şair: “Prenses elma sevmezmiş/Kötü kalpli kraliçe de bunu bilmezmiş.” Oyun Okulu Fazıl Hüsnü Dağlarca (19142008)/ Resimler: Mustafa Delioğlu/ YKY/ 2010/ 50s./ 7+ yaş Şiirinde çocuğu en çok barındıran bir Türk ozanı olan Dağlarca’nın, yirmiden fazla çocuk kitabı vardır. Bütün edebi yaşamını şiire adayan Dağlarca’nın şiirleri pek çok dile çevrildi. Delioğlu’nun resimleriyle canlanan şiirler, her dönemin bütün çocuklarına sesleniyor yine: “Büyük bir oyuncaktır evlerimiz/Sayısızdır Oyunları. Masa dört ayaklı oyun/Perdeler uzamalı oyun/Soba yanıcı oyun/Mutfak köfteli kurabiyeli oyun/Bayram geldi mi/Bütün kapalı kutular şekerli oyun.” İçindeki çocuğu son nefesine kadar yaşatan ozan, belli ki çocukluk oyunlarını da hiç unutmamış. “Uyanır uyanmaz oyun başlar” diyor bir şiirinde. “Oyuna oyunlara/En uzak düşen kim” diye soruyor bir başka şiirinde. Dağlarca’nın Delioğlu çizimleriyle 2010’da Yapı Kredi Yayınları basımı iki kitabı birden yayımlanmış. Biri Oyun Okulu, diğeri Su Yıkamak. Kafesteki Çikolata Mehmet Atilla/ Resimleyen: Deniz Üçbaşaran/ Tudem/ 88s./ 7+ yaş Önsöz yerine şiir koyarsa şair, sonsözü de şiirle bitirir elbet: “Ben kafes deyince/Sen de kafes/Anlıyorsun. Ama başka bir kafes. Sen çikolata deyince/Ben de çikolata/Anlıyorum. Ama başka bir çikolatayı. Kafesteki çikolata deyince biri/İkimiz de bilmiyoruz aslında/Ne demek istediğini. İşte budur bir şiirin güzelliği…” 2009 Tudem Edebiyat Ödülleri “Dizeler Çocuk Açsın” şiir yarışmasında ikincilik ödülünü alan “Kafesteki Çikolata” böyle bitiyor, ama nasıl başlıyor? “...Hayır söylemeyeceğim/Bundan sonrasını/Zaten siz anladınız değil mi?/Sözün nereye varacağını?” Bugüne kadar çocuklara ve ilkgençlik çağına yönelik on beş kitabı yayımlanan Atilla’nın dile verdiği önem ve özeni sezmemek olası değil: “Küçülür insanın yaşaması/An gelir bir oda/Bir kutu kadar daracık/Anlarız o zaman/Bazı şeylerin bozulduğunu. Sözcükler azalmıştır belleğimizde.” Dizelerden örnek vermek yerine, çocuk ya da yetişkin, tüm okurları davet edelim bu şiirleri okumaya. Yoksa başka nasıl görebilirler şairin “Şeytan Uçurtması” ile okurlarına sunduğu sürprizi? Büyüyor muyum Ne? Ertuğrul Deveci/ Resimleyen: Deniz Üçbaşaran/ Tudem/ 2010/ 54s./ 9+ yaş 2009 Tudem Edebiyat Ödülleri “Dizeler Çocuk Açsın” şiir yarışmasında birincilik ödülünü alan yapıt, 22 güzel şiirle selamlıyor okurlarını. “Görebe” şiirinden tadımlık dizeler: “Renkler öğle uykusuna yatmazmış/rengHarenk ıslandık hepimiz/yağmuru uyandırdık düşünün ortasından/yayıldı gökyüzünün gülen ağzı/renkli kuşağını çıkarsın artık gök.” Farklı ve yenilikçi imgelerle her okunuşunda bellekte ayrı bir iz bırakan dizeler, duyarlı göndermelerle büyükleri de okumaya davet ediyor: “Arap kızı camdan bakmıyorsa/bir kız çocuğu azarlanmıştır/merdiven altındaki dar mutfağında/izinsiz aldığı için cezveyi/ve dantelli örtüleri.” Çocukları inciten konuları da incelikle ele almış ve hep çocuktan yana olmayı seçmiş şair. “Alay Etmeyin Benimle” diyor bir şiirde çocuk: “Çarpıkmış dişlerim/meger kendime sihirbaz olmuşum/dişçimin taktığı tellere/kuşlar kondurmuşum.” Naif bir duyarlılıkla ele alınan konular arasında, “kekemelik” de var. Bu dizelerden de tadımlık isteyenlere, kitabı alıp okumalarını öneriyoruz… İyi Geceler Kitabı Yazan ve Resimleyen: Salih Mercanoğlu/ Tudem/ 2010/ 64s./ 8+ yaş “Iyi Geceler” başlığı sizi şaşırtmasın, masal kitabı değil bu… 2009 Tudem Edebiyat Ödülleri Şiir Yarışması’nda Kemal Özer Özel Ödülü’yle ödüllendirilen yapıtta, dünya ülkelerinin çocukları ve bu çocukların geceleri var. Afganistanlı Çocuğun Gecesi, Fransalı Çocuğun Gecesi, Meksikalı Çocuğun Gecesi, Norveçli, Sudanlı, Şilili, Türkmenistanlı ve tabii Türkiyeli Çocuğun Gecesi… Şair dizeleriyle çocuklarda “öteki”ne karşı farkındalık uyandırırken, bir yandan ülkelerin tarihi ve coğrafyası üzerine de göndermeler yapıyor. Pakistanlı Çocuğun Gecesi’nden: “Adım İkbal Mesih/Dört yaşında satıldım/Halı fabrikasına./Beş yaşımda ipler/İlmek ilmek dans etti/İncecik parmaklarımda.” Filistinli Çocuğun Gecesinden: “Sonra ben hep uyuyacağım,/Hiç açmayacağım gözlerimi./İstesem de bir daha göremem/Yanan bahçemizi, yıkılan evimizi.” “Başında hasır şapka,/Yorgunluktan uyar babam/Uyur güneşin altında” diye başlayan şiir acaba hangi ülkenin çocuğunun gecesini anlatır? Ya bu şiir hangi ülke, hangi çocuğu hatırlatır?: “Sabah kalkıyorum, okul/Sonra ders/Akşamsa test, test, test…/Pes yani!” Şiiri birine okuyun ve sorun, hangi ülke? Bu şiirlerle böyle oyunlar da oynanabilir… Elim Sende Zübeyde Seven Turan/ Resimler: Aysel Güntürkün/ Lacivert Yayınları/ 2010/ s. 64/ 7+ yaş Duygulardan, düşlerden, özlemlerden oluşmuş yaşantı birikimlerinin ürünleridir şiirler. Şiirin dili, okuyanı da düşlere, özlemlere çağırıp yeni bir yaşantıya davet bağlamında kullanılmışsa yazınsaldır. İşte, Elim Sende’den bir şiir örneği: “Zili çalsa postacı/Mektup getirse bize/Uzak dursa bizden acı/Getirdiği mektuplar/İyi haber yazsa/Sevinçler filizlense/Gül gül açsa çocuklar/İşsiz insan kalmasa” (s.37). Bu dizeler sizi heyecanlandırdıysa, bir şiir de siz yazın çocuklar… Komik Şiirler Mavisel Yener/ Resimleyen: Murat Sayın/ Bilgi Yay./ 72s./ 5+ yaş Çocuklar için şiir yazarken, yaş seviyesini gözetmek kolay olmasa gerek. Hele okulöncesi çocukluk dönemine seslenebilen şiir bulmak da pek zordur, ama işte size bu konuda başarılı bir örnek: “Komik Şiirler”. 56 yaş çocuklara bile okunabilecek şiirler var bu kitapta. Okundukça şiiri sevdirecek ve duyarlı bir birey olmaları yönünde onlara katkı verecek…“bahçemizdeki musluk/su damlatıyor diye/tamir edeyim deme/serçeler her sabah/orada duş yapıyor dede.” “Komik Şiir”’de yer alan elli yedi şiirde çocuk, bize kendini anlatıyor sanki: “aydan dünyaya baktım/annemin gözlerini gördüm…” Hüzün barındıran şiirler bile çocuk bakış açısıyla dönüşmüş, dizelere…: “nineler hep üç kişidir/ninnisiyle/şalı kalır/kendi gider.” Ya da şu şiire ne dersiniz?: “her gece/uyumadan önce/iki kere öpüyorum/annemi/babam için biri.” Şiirleri okuyup da kendi şiirlerini yazmak isteyen çocuklar da düşünülmüş ve kitabın son altı sayfası çocuklara ayrılmış. Ressam, çocukların yazacağı şiirleri resimlemiş de. Çocuk okurların tek yapması gereken, sayfaya dizelerini dökmek. Henüz okumayazma bilmeyen çocuklar ise, annelerine, babalarına, öğretmenlerine söyleyecek şiirlerini, onlar yazacak… Yoksa, yalnızca çocuklar değil, yetişkinler de mi okumalı bu şiirleri? “insanlar az savaşsaydı/tarih kitabım/daha mı ince olurdu abla?” ? Nilay Yılmaz İstanbul Bilgi Üniversitesi İnönü Cad. No: 28 Kuştepe/ İstanbul Tel: 0216 381 17 50 www.nilayyilmaz.com sihirlidegnekcumhuriyet@gmail.com CUMHURİYET KİTAP SAYI 1060 SAYFA 25