Katalog

Bologna Çocuk Kitapları Fuarı film şirketlerinin ilgi odağı oldu Bologna Çocuk Kitapları Fuarı’nın zihinlerde yarattığı soruları şöyle sıralamak mümkün: Yıllardır huzurlu yaşayan Avrupalı yayıncılar krizden çıkmak için gereken birliği oluşturabilecek, Amerikalılar doğaüstü varlıklardan vazgeçip gerçek edebiyatı yeniden kucaklayabilecek, dünyanın geri kalanı çocuklarına kitapları sevdirip endüstrilerini gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarabilecek mi? Bütün bu soruların yanıtlarını bulmak için önümüzdeki yıl çok erken olsa da, gerektiği anda gülümsemelerini yüzlerine yerleştirebilen yayıncılar geleceğe umutla bakmaya devam ediyor. Yine de her fırsatta birbirlerinin yerinde olmadıklarına şükredip rahat bir nefes alıyorlar. Ë Nazlı TANCI* 009’un dünya genelinde yayıncılığın yaşayacağı en zorlu yıllardan biri olacağı öngörülüyordu. Bologna Çocuk Kitapları Fuarı’nın görüntüsü de bu görüşün yanlış olmadığını kanıtladı. İtalya’nın Bologna kentinde tüm dünyadan çocuk kitapları dünyasının profesyonellerini dört gün süreyle buluşturan organizasyonun altmış dördüncüsü bu yıl 2326 Mart tarihlerinde düzenlendi. Ancak, yayıncılık sektörü temsilcilerinden çok, illüstrasyonlarını yayımlatmak isteyen gençler tarafından ilgi gördü. Önceki yıllarda yönettikleri yayınevlerinin büyük kazançlar sağladığı fuarı ziyarete gelen üst düzey profesyonellerse etrafta pek gözükmedi. Tüm dünyada yayıncılık sektörü finansal krizin etkilerini yaşarken, Amerikalılar geçen yılın son aylarından itibaren deneyimli editörlerini işten çıkarıyor, satış bölümlerini küçültüyor, yeniden yeniden yapılanıyor ve kriz dönemini atlatmak için formüller geliştirmeye çalışıyorlardı. Uyguladıkları formüller en büyük yayınevlerinden birkaçını yine de kurtaramamış olacak ki, örneğin her yıl Salon 25’in arkasında kurulan Disney’in dev masal diyarının boş kalan yeri, bu yıl çevirmenler köşesi ve etrafına yerleştirilmiş oturma grupları tarafından doldurulmaya çalışılmıştı. Yayıncılığın önemli kalemlerinin işaret ettiği gibi, yayıncılar kendilerine para kazandıracaklarını düşündükleri risksiz yatırımların peşine düşüyorlar. Fakat bu durum sadece içeriğin krizden etkilenmesine sebep olmuyor, neredeyse yaratıcılığı tamamen yok ediyor. Rekabet sistemleri Avrupalılardan farklı olan okyanusötesi yayıncılar, yeni yapıtlarını, kitapları dünya genelinde 28 milyondan fazla satan Stephanie Meyer’in “Alacakaranlık” dizisiyle karşılaştırarak pazarlamaya, film haklarını kitaplar piyasaya çıkmadan satıp sırtlarındaki yükten kurSAYFA 6 Filmler, çocuk kitapları dünyasına döndü Avustrayla, İngiltere, Yeni Zelanda, Amerika ve İtalya’dan yayıncıların bulunduğu Salon 25. Yanda, her yıl yayımlanan illüstratörler kataloğu. Kapak resmi Roberto Innocenti’ye ait. 2 tulmaya çalışıyorlar. Belki bu yüzden, fuarın programları en yoğun profesyonelleri prodüksiyon şirketleri yetkilileriydi ve onları ajans masalarında bulmak neredeyse olanaksızdı. “Harry Potter”, “Narnia Günlükleri” ve son olarak bu yıl çocuk edebiyatının en prestijli ödüllerinden biri sayılan Newbery Ödülü’nü alan Nail Gaiman’ın aynı adlı kitabından uyarlanan “Coraline” gibi filmlerin başarısının ardından, Publishers Weekly’nin de işaret ettiği gibi yapımcılar büyük bütçeli filmlerinin içeriğini daha da yoğun olarak çocuk kitaplarında aramaya başladılar. Bundan yalnızca beş, altı yıl önce fuara iki üç film hakları sorumlusu gelirken, bu sayı artık onun üzerinde. KRİZİN GÖLGESİNDE... Fuar boyunca, daralan ekonomik koşulların getirdiği mutsuzluğu stand sahiplerinden fuar ziyaretçilerine herkesin yüzünden okumak mümkündü. Yayıncılar piyasaya çıktığı ilk gün üç milyonu aşan DVD satışıyla her alanda rekor kıran “Alacakaranlık” gibi yeni bir dizinin hayaliyle yaşarken, yazarlar da başarılı olmuş bu eserlerin kredisinden mümkün olduğunca yararlanmaya çalışıyor. Aralarında, intihalle suçlanabilecek kadar ileri gidip başarılı yapıtların karakterlerini kendi makyajlarıyla yeniden yaratmaya kalkışanlar bile var. Öte yandan bu yıl söz konusu dizinin Amerikalı yayıncısının bile standı ıssız, görüşme masaları bomboştu. Her yıl, standa gelenleri karşılayıp yönlendiren görevli ortada gözükmüyordu. Diğer standlarda da durum pek farklı değildi. Pound’un Avro karşısında değer kaybetmesiyle birlikte krizin Amerika’dan sonra en çok hissedildiği İngiltere piyasasının büyük pay sahiplerinden Puffin ve Random House yayınevlerinin editoryal ekipleri de fuarda bulunmayanlar arasındaydı. Bazı büyük İngiliz yayınevlerinin editörle Salon 29’da bulunan konuk ülke Kore standı. riyse ziyaretçi karşılaması yapıyor, konuklarını telif hakları yetkililerine yönlendiriyorlardı. Görüştükleri satış yetkililerine bile kitap satmaya çalışan ya da karşılama yapan önemli yayınevi editörlerine ilk kez rastlandı. Ziyaretçilerin imrenerek izlediği Salon 25 ve 26’yı dolduran Amerikan, İngiliz ve İtalyan yayınevleri bu yıl standlarını küçültmüşlerdi. Özellikle Alman yayıncılar, İngilizler kadar darbe almadıkları için kendilerini şanslı gördüklerini belirttiler. Diğer taraftan, “satın alıcılar” olarak tanımlanan Doğu Avrupalı yayıncılar daha fazla ilgi çekti. Çeşitli ülkelerden yayıncılar tarafından doldurulan 29 numaralı salon geçen yıllardan tenha olsa da, kokteyl düzenlemeyi göze alabilenler, yine bu alanda toplanmışlardı. Fuarın onur konuğu Kore şanssızlığına fazlasıyla üzülüyor olsa gerek. Akıllıca bir seçim yaparak her yıl olduğu gibi Salon 29’daki yerlerini korusalar, hatta karşı adaya yayılıp alanlarını genişletseler de, ziyaretçilerin azlığı onları da derinden etkilemişti. Konuk ülke standında yayınevlerine ayrılmış görüşme masalarının çoğu boştu. Fuara temsilci gönderen yayınevlerinin çalışanlarıysa sıkıntılı yüz ifadeleriyle ziyaretçilerin ilgisini bekliyordu. Fuarın en canlı yeriyse hiç kuşkusuz asıl kalabalığı yaratan resim/ tasarım/ grafik öğrencilerinin doldurduğu sergi alanıydı. Girişteki İllüstratörler Kafesi’nin içinde yer alan labirente benzer bu yapıdaki hareketliliğin nedenlerinden bi ri de ünlü İtalyan illüstratör Roberto Innocenti’nin eserlerinin sergilenmesiydi. İllüstratör adayları, geçen eylül ayında Danimarka’da gerçekleşen 31. Uluslararası Çocuk Kitapları Kurulu (IBBY) Kongresi’nin açılış töreninde, çocuk kitaplarının Oscar’ı kabul edilebilecek Hans Christian Andersen Ödülü’nü Danimarka Kraliçesi’nin elinden alan sanatçının yapıtlarını inceleme fırsatı buldu. Geçen yıllarda fazlasıyla yükselen fantastik gibi akımlara ilgi sönüktü. İçerik kalitesindeki düşüşle birlikte eğilimler de eşitlenmiş gibiydi. Alman yayıncılar daha çok gerçekçi romanlara yönelmiş gözükürken, Amerikalılar hâlâ uzaylılar tarafından istila edilen küçük kasabalar, vampirler, kurtadamlar gibi doğaüstü varlıklarla ilgiliydi. Fuarda göze çarpan bir başka nokta ise pek çok ülkeden farklı yayınevinin gençlik kitaplarına ve özellikle romanlara yönelmiş olmasıydı. EN ÇOK ÇALIŞANLAR En prestijli çocuk ve gençlik edebiyatı ödülleriyse tabii ki, en çok satanlara değil, her zaman olduğu gibi en çok çalışanlara veriliyor. Önceki yıllarda Maurice Sendak ve Philip Pullman gibi yazarların değer görüldüğü 630 bin dolar değerindeki Astrid Lindgren Ödülü bu yıl, savaşın egemen olduğu Gazze’de çalışmalarını güçlükle sürdüren yazar ve çizerlerin çatısı altında toplandığı Tamer Toplum Eğitimi Enstitüsü’nün (Tamer Institute for Community Education) oldu. İsveç’ten uydu bağlantısıyla açıklanan ödülü Bologna’da yapılan törende kabul eden Enstitü Başkanı Ruba Toha, ödülü altmış yıldır pek çok acı olayı göğüsleyen Filistinli çocuklar adına aldığını belirtti. Bakalım, yıllardır huzurlu yaşayan Avrupalı yayıncılar krizden çıkmak için gereken birliği oluşturabilecek, Amerikalılar doğaüstü varlıklardan vazgeçip gerçek edebiyatı yeniden kucaklayabilecek, dünyanın geri kalanı çocuklarına kitapları sevdirip endüstrilerini gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarabilecek mi? Bütün bu soruların cevaplarını bulmak için önümüzdeki yıl çok erken olsa da, gerektiği anda gülümsemelerini yüzlerine yerleştirebilen yayıncılar geleceğe umutla bakmaya devam ediyor. Yine de her fırsatta birbirlerinin yerinde olmadıklarına şükredip rahat bir nefes alıyorlar. ? * Günışığı Kitaplığı Editör Asistanı CUMHURİYET KİTAP SAYI 999